Morgunblaðið - 15.01.1997, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 15. JANÚAR 1997 25
DARFJÓRÐUNG
grét drottning og Hinrik prins í Riddarasalnum í Amalienborgarhöll.
Listræn drottning
'8 útnefndi Jens Otto Krag forsæt-
drottningar Danmerkur. Því næst
í að hrópa nífalt húrra.
færslufé frá ríkinu, en fjölskyldan er
hvorki undanþegin erfða- né fast-
eignaskatti og ekki skyldug til að
standa ríkinu skil á bókhaldi sínu. Féð
notar hún til að greiða starfsfólki hirð-
arinnar laun, ferðlög sín og fjölskyld-
unnar og viðhald af eignum, en ein-
staka framkvæmdir eru þó borgaðar
sérstaklega af ríkinu og stöku liðir eru
greiddir af utanríkisráðuneytinu, ef
það er metið sem framlag í þágu ríkis-
ins. Drottningin á síðasta orðið um
orðuveitingar, sem ráðuneytisstjóram-
ir skila tilnefningum um.
Drottningin hittir blaðamenn á
blaðamannafundum, sem eru vandlega
undirbúnir af hálfu hirðmanna hennar
og óreyndum blaðamönnum iagðar lín-
ur um hvað sé við hæfí og hvað ekki.
Það þykir sjálfsögð kurteisi að ávarpa
hana sem „Deres Majestæt" og ekki
þarf að taka fram að drottningin er
þéruð. Það þótti ekkert tiltökumál að
þéra fólk, þegar hún tók við, en nú eru
þéringar nokkum veginn alveg aflagð-
ar í Danaveldi, svo hún og fjölskylda
hennar eru eiginlega eina fólkið, sem
er þérað undatekningalaust. Sjálf segir
drottningin að henni sé ótamt að þúa
og bara það eitt segir sína sögu um
að hún er ekki alveg með í megin-
straumi þjóðfélagsbreytinganna, því
örugglega er leitun að jafnöldru henn-
ar, sem ekki er tamara að þúa en þéra.
Andrúmsloftið á blaðamannafund-
um drottningar er ekki sérlega af-
slappað, því það er bæði stressandi
að þurfa að hafa titlana og þérun í
huga og eins getur hún verið svolítið
hvumpin og snögg upp á lagið, ef
henni mislíkar eða er ekki vel fyrir
kölluð. Hún horfir sjaldnast á við-
mælendur sína, hefur svolítið flöktandi
augnaráð, virðist yfírleitt
vera fremur spennt og ör
og svarar stuttaralega. Það
eykur ekki á rósemisyf-
irbragðið að hún keðjur-
eykir af mikilli áfergju.
Drottningin er óvenjuvel máli farin og
notar oft sjaldheyrð og gömul orð, auk
þess sem framburður hennar er fallega
skýr og gamaldags. Hún þykir vel
heima í mörgu og er hláturmild, þó
hláturinn sé oft með spenntum tón.
Sjálf segist hún vera svolítill flautaþyr-
Prinsinn: alltaf nokkrum
skrefum fyrir aftan
drottninguna
Henrik prins var í fyrstu fírna vel
tekið í Danmörku og allir virtust falla
í stafi yfir þessum laglega og myndar-
lega fransmanni, sem varð faðir ári
eftir brúðkaupið og svo aftur að rúmu
ári síðar. En hrifningin dvínaði fljótt
því hann var lengi að ná málinu og
talar með sterkum hreim. Hann mátti
þola stöðuga gagnrýni framan af og
þurfti að beijast fyrir að fá sjálfstæða
fjárveitingu, en vera ekki á framfæri
eiginkonu sinnar. Hann hefur þó löngu
verið tekinn í sátt. Þeir sem þekkja
hann heillast af franskri andagift hans
og næmni á lífsins lystisemdir eins og
mat, drykk, bókmenntir og listir. Hann
hefur fágað yfírbragð og reykir sígar-
etturnar sínar úr gullmunnstykki.
Hann fæst við að yrkja, hjónin hafa
þýtt franskar bókmenntir saman og
hann leggur stund á höggmyndalist,
svo það er ekki aðeins drottningin, sem
er listræn. Hann á jafngott með að
blanda geði með fólk og hún virðist
innilokuð, enda dregur hún ekki fjöður
yfir þann styrk, sem hann veiti sér
og líður greinilega best að hafa hann
með í förinni.
Þau lifa þó lífinu að hluta aðskilin,
því prinsinn sinnir sínum áhugamálum
og skyldustörfum og lifir eigin lífi.
Hann kemur oft fram erlendis fyrir
hönd danskra atvinnuvega. Hann sigl-
ir og flýgur, ferðast um óbyggðir Asíu
og Afríku, fer á skíði í Ölpunum og á
veiðar um allan heim, en lætur sig
aldrei vanta við hlið konu sinnar þar
sem það á við.
Krónprinsinn: konungur
á sjötugsaldri?
En þó þau virðist samhent greinir
þau þó á um framtið konungsdæmisins.
I nýlegri viðtalsbók við flölskylduna, „En
dronning og hendes familie", segist
Margrét Þórhildur sannfærð um að kon-
ungdæmið verði nauðsynleg viðmiðun í
sameinaðri Evrópu. Prinsinn er hins
vegar á því að konungdæmi leggist af
á komandi öld. Hjónunum endist
væntanlega ekki aldur til að sjá hvort
þeirra hefur á réttu að standa eða hvort
það kemur í hlut Friðriks krónprins að
glíma við slíkt breytingaskeið. Hann
verður 29 ára á þessu ári og er enn
ókvæntur, löndum sínum til sárra
áhyggna. Jóakim bróður hans tókst svo
fíma vel upp í vali sínu á Hong Kong-
stúlkunni Alexöndru, en krónprinsinn
hefur átt vingott við fýrirsætur og glæsi-
stúlkur, sem foreldrarnir virðast ekki
hafa lagt blessun sína yfir.
Lagalega er ekkert þvi til fyrirstöðu
að drottningin segi af sér til að rýma
fýrir syni sínum, en hún segir það tíðk-
ast að tróna fram í dauðann. Ef Mar-
grét Þórhitdur lifir jafn lengi við jafn
góða heilsu og móðir hennar Ingiríður
þá verður Friðrik kannski kominn á sjö
tugsaldur, þegar hann kemst til valda.
Einhvetjum þætti kannski langt að bíða
---------- fram á þann aldur með að
taka til við ævistarfið, sem
hann var fæddur til að sinna.
Andinn er mótar ríkiserfðim-
ar er frá fniðöldum, þegar
meðalaldur var mun lægri og
Segist ekki
kunna við að
þúa fólk
krónprinsar urðu kóngar á bamsaldri.
Ef drottningin vill fylgja hreyfingum
nútímans í fleiru en fjölmiðlaframkomu
þykir mörgum Dönum sem hún ætti
kannski líka að hugleiða hvemig best
fer á að koma ríkiserfðunum í nútíma-
legt horf.
Yængjaslátt-
ur sögunnar
FJÓRIR norrænir fyrrverandi utanríkisráð-
herrar, sem horfðu frá sæti sínu á fyrsta bekk
upp á heiminn taka nýja stefnu upp úr 1989,
þáðu í fyrrakvöld boð heima hjá þeim fimmta,
Thorvald Stoltenberg, sendiherra Norðmanna
í Danmörku, og þar hitti Sigrún Davíðsdótt-
ir blaðamaður Morgunblaðsins, þá fyrir.
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
FJÓRIR norrænir fyrrverandi
utanríkisráðherrar, þáðu í
fyrrakvöld boð heima hjá
þeim fimmta, Thorvald
Stoltenberg, sendiherra Norðmanna í
Danmörku. Gestirnir vom þeir Jón
Baldvin Hannibalsson, Uffe Elle-
mann-Jensen frá Danmörku, Sten
Andersson frá Svíþjóð og Pertti Pa-
asio frá Finnlandi. Þeir voru sammála
um að þetta hefði verið góður og sam-
hentur hópur og af gamanmáium
þeirra mátti heyra að þeir glöddust
af hjarta yfir endurfundunum.
Úthaldsmetið í ráðherrastól átti
Uffe Ellemann-Jensen, formaður
Venstre, en hann var utanríkisráð-
herra frá 1982 og fram í janúar 1993.
Jón Baldvin, fyrrum formaður Alþýðu-
flokksins, var utanríkisráðherra
1989-1995. Stoltenberg kemur úr
norska Verkamannaflokknum og var
utanríkissráðherra 1987-1993, en
með árshléi frá því síðla árs 1989.
Sten Andersson er úr sænska Jafnað-
armannaflokknum og var utanríkis-
ráðherra 1985-1991. Pertti Paasio
var formaður finnska Jafnaðarmanna-
flokksins, utanríkisráðherra 1989-
1991 og situr nú á Evrópuþinginu.
Engir ráðherrar hittust oftar
Gestgjafinn, Stoltenberg, sagði að
það hefði verið tilvalið að kalla þá til
boðsins því þeir fimm hefðu ekki að-
eins verið starfsbræður heldur einnig
vinir og héldu því samband-
inu þó leiðir þeirra lægju
ekki lengur saman á ráð-
herrafundunum. Miklar
breytingar í ráðherratíð
þeirra hefðu orðið til þess
að þeir hefðu iðulega haft
samband vikulega „og það hittust
örugglega engir ráðherrar oftar en
við,“ bætir hann við.
Ellemann-Jensen segir ýmsar
ástæður fyrir þvi að þeir fimm hafi
tengst sterkum böndum. „Þó við kæm-
um úr ólíkum flokkum náðum við vel
saman. Áður hafði það tíðkast að ut-
anríkisráðherrarnir hittust í höfuð-
borgunum og það voru svolítið hátíð-
legir og stífir fundir. En það var víst
Sten (Andersson), sem átti hugmynd-
ina að þvi að við færum frekar upp í
sveit saman og fiskuðum. Það var
auðvitað miklu betri bakgrunnur fyrir
að taka allar þær erfiðu ákvarðanir,
sem við glímdum við á þeim tíma,“
segir Ellemann-Jensen og hugmynd-
inni er hér með komið á framfæri.
Fiskisögur rifjaðar upp
Hinir taka duglega undir og hóp-
urinn fer á fleygiferð í að rifja upp
fiskisögur. Stoltenberg tekur því öld-
ungis ekki þegjandi að vera kallaður
lakasti veiðimaðurinn og rekur af sér
slyðruorðið með því að minna hina á
golþorskinn, sem hann hafi nú einu
sinni landað. „Og Thorvald komst nú
óhrekjanlega lengst í fiskveiðimálun-
um,“ áréttar Jón Baldvin, „því hann
náði því að verða útnefndur til að
fara með yfirstjórn fiskveiðimála í
framkvæmdastjórn Evrópusambands-
ins ...“, en þar gripu landar Stolten-T*-«'
berg þó fram fyrir hendur hans þegar
þeir felldu norska aðild að ESB, eins
og kunnugt er.
Sterk söguleg öfl
Jón Baldvin segir að þegar litið
sé til baka megi sjá tvær skýringar
á því hvers vegna fimmmenningarn-
ir áttu svo vel saman. Hin sterku
sögulegu öfl, sem bærðu á sér ein-
mitt þegar þeir voru ráðherrar hafi
tengt fimmmenningana saman, „en
síðar meir kom í ljós að sumir okkar
áttu sér sameiginlegan draum um
að gerast rithöfundar," bætir hann
glettnislega við. „Uffe hefur skrifað
metsölubók, Thorvald alþjóðlega
metsölubók . . .“ og svo er litið rann-
--------- sakandi augum á hina.
Sten Andersson segir að *
það komi líka að sér með
tímanum, Paasio virðist
þegar sestur við skriftir,
_____ en Jón Baldvin lætur ekk-
ert uppi um bókaráform.
Aftur koma fiskisögurnar upp og j
nú dugir Stoltenberg ekkert annað
en að sýna með handapati hvað hin-
ir ýmsu fiskar hans hafi verið stórir.
Þegar blaðamaður og ljósmyndari j
yfirgefa hið glaða samkvæmi, sem
nú býr sig undir að setjast að borð-
um, segir ljósmyndarinn andaktugui’’*'
að hér hafi svo sannarlega mátt
heyra vængjaslátt sögunnar. Og
mikið rétt.. . Það hlýtur að hafa
stormað um norska sendiherrabú-
staðinn í útjaðri Kaupmannahafnar
þetta kvöld, þegar upprifjunin vék
frá fiskisögum að stjórnmálunum,
þó þetta hafi annars verið stillt og
fallegt vetrarkvöld.
Ekki aðeins
starfsbræður
heldur einnig
vinir
ill, ekki sérlega skipulögð og snögg
upp á lagið.
Óskipulag hennar kemur þó ekki að
sök í opinbera lífinu, því starfslið henn-
ar sér um þá miklu skipulagningu, sem
felst í hlutverki hennar, en sjálf er hún
með í ráðum um allt sem skiptir máli,
hvort sem eru matseðlar og blóma-
skreytingar í veislum, eða skipulagning
opinberra heimsókna. Fastir liðir í viku-
dagskrá hennar eru balletttímar í hópi
vinkvenna á þriðjudagsmorgnum, en
drottningin hefur dansað ballett frá
bamsaldri og er tíður gestur á ballett-
sýningum í Konunglega leikhúsinu.
Fimmtudagar em frídagar, sem hún
notar til listrænnar iðju, en hún er lið-
tækur vatnslitamálari og teiknari og
hefur tekist á hendur ýmis verkefni á
listasviðinu, til dæmis hannað leiktjöld
fyrir ballettuppfærslu hjá Konunglega
leikhúsinu. Óg svo stundar hún þá
gömlu kvendygð að sauma út og hann-
ar iíka mynstur.
Fagnaðarfundir fimm norrænna
fyrrum utanríkisráðherra
Norrænu utanríksráðherrarnir fyrrverandi rifja upp fiskisögur.
Frá vinstri Sten Andersson, Jón Baldvin Hannibalsson, Uffe Elle-
mann-Jensen, Pertti Paasio og Thorvald Stoltenberg, sem sýnir
hér hvers konar golþorsk hann landaði eitt sinn á góðri stund.
I