Morgunblaðið - 01.08.1998, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. ÁGÚST 1998 41
AÐSENDAR GREINAR
Til varnar
erninum
STUNDUM getur
verið gott að búa tíma-
bundið fjarri landinu
fagra. Maður fær svo-
lítið aðra sýn á hlutina
og lærir jafnvel að
meta land og þjóð enn
betur. Sjálfum finnst
mér það ákveðin for-
réttindi að kalla heima
þetta litla samfélag í
landi víðáttunnar.
Maður trúir því að
fólkið heima sé gott
fólk og samheldið,
e.t.v. vegna þess að
margir búa við þokka- Ferdinand
legt fjárhagslegt ör- Jónsson
yggi og almenn
menntun er á háu stigi. Flestir eiga
þess kost að taka upplýstar
ákvarðanir, geta fræðst um aðskilj-
anlegustu efni og jafnvel leitað
ráða hjá sér fróðari í stað þess að
lifa í myrkri fáfræðinnar. Rödd
fólksins heyrist við og við og allir
geta æst sig í Mogganum. Maður
er bara stoltur á stundum og ber
höfuðið hátt.
Fréttir að heiman eru þó ekki
allar einn allsherjar englasöngur
né rjómabland. Nýlegar fréttir
valda því að mér finnst ég verða að
ganga gegn heilræðavísum séra
Hallgríms og koma skoðunum mín-
um í Morgunblaðið. Eg er eins og
svo margir aðrir mikill unnandi ís-
lenskrar náttúra og að mínu mati
er haförninn hennar dýrasta skart.
Það er ógleymanleg upplifun að sjá
þennan glæsta konung svífa í heim-
kynnum sínum. Að visu mjög fátíð
sjón enda öminn afar styggur og
stofninn fáliðaður. Félagar í hinu
fámenna Fuglavemdarfélagi Is-
lands hafa ásamt nokkram bænd-
um barist fyrir tilvist íslenska am-
arins. Það má heita með ólíkindum
að enn skuli emir yfir Islands fjöll-
um fljúga, slíkar vora ofsóknimar
á hendur þeim.
Vitað er að ernir og margir aðrir
svokallaðir vargfuglar geta gert
usla í æðarvörpum og þar með
valdið ákveðnu tekjutapi fyrir aðra
sem nytja þau. En það virðast ekki
vera jafn viðurkennd sannindi að
íslenski haföminn hefur veitt æð-
arfuglinn um aldir og áreiðanlega
löngu áður en nokkur moldarkofi
reis í sveitum landsins. Þær fréttir
að nú megi fáeinir bændur bera út
eitur fyrir villta fugla finnst mér
fláræði eitt mikið og gróf aðför að
toppi íslenska vistkerfisins. Að
þetta sé staðan í íslenskum nátt-
úraverndarmálum þykir mér of
stór biti til að kyngja og manni
verður orða vant yfir óskiljanlegri
ákvörðun umhverfisráðherra. Er
nú allt liðið þarna heima komið aft-
ur inn í moldarkofana eina ferðina
enn? Eða eru það einungis fáeinir
mætir menn sem þar með hafa
misst af allri umræðu og vakningu
í umhverfismálum á heimsvísu?
Hafórninn gnæfir á tindi ís-
lenska vistkerfísins. Vaxtarbrodd-
arnir í litlum stofni, ungfuglamir,
flakka víða um landið og reiða sig
mikið á hræ fyrstu árin sér til lífs-
viðurværis. Matseðill fullorðinna
arna er líka fjölbreytilegur og ekki
fúlsa þeir við mávum eða hröfnum.
Eins og aðrir ránfuglar taka þeir
helst þá einstaklinga sem ekki
ganga heilir til skógar, t.d. vankað-
ir af eitri. Fenemahð myndi því
fljótt skila sér þangað sem síst
skyldi. Meðal fræðimanna er mikill
ágreiningur um eituráhrif Fen-
emals í dýraríkinu.
Þau eiga heldur ekki
að skoðast eingöngu
með hliðsjón af full-
vöxnum fuglum, því
ungamir eru að sjálf-
sögðu útsettir líka.
Þetta er einnig van-
virða við þá ágætu
menn sem af hug-
sjónaeldi og framsýni
börðust fyrir því að
bannað væri að bera
eitur út í íslenska nátt-
úra fyrir um 30 áram
og forðuðu þar með ís-
lenska eminum a.m.k.
tímabundið frá útrým-
ingu. Það er þó ekki
það versta. Margir hafa miklar
áhyggjur af mjög svo lítilli við-
komu íslenska amarstofnsins sem
er sú lélegasta sem þekkist í
þokkalega ómenguðu lífríki. Væri
ég ráðhema umhverfismála hefði
ég enn meiri áhyggjur af þessu og
fyndist mér bera skylda til að leita
allra leiða og samráðs við fugla-
fræðinga til að reyna að komast til
botns í málinu og bæta ef hægt er.
Fyrir eitt hundrað fimmtíu og
fjóram áram útrýmdu Islendingar
geirfuglinum. Það smiðshögg er
mikill smánarblettur á þjóðinni. Þá
eins og nú vora miklir peningar í
húfi og háar upphæðir greiddar
fyrir geirfuglshami og egg. Að vísu
nær samlíkingin vart lengra því í
þá daga vora engir fuglafræðingar,
engin náttúrafræðistofnun og eng-
inn umhverfisráðherra. Þjóðin
hafði vart í sig né á og fáfræðin og
umgengnin við náttúra landsins
eftir því.
Trúr upphafsorðum mínum væri
það dálítið sérstök lygi og svona
létt væmið að halda því fram að
annað eins prýðis fólk og íslend-
ingar væra ekki svona smá gallaðir
sumir. Því efast ég ekkert um að
orð mín munu falla í frekar grýttan
jarðveg, enda ekki alveg laus við
ofsóknarkenndina sjálfur. Botnlaus
efnishyggja, sálarflækjur smákon-
unga og fyrrtalin ofsóknarkennd,
sem stundum verður vart hjá ýmsu
ágætu fólki í bændastétt, munu
valda því að skrif mín og annarra
verða léttvæg fundin. A tyllidögum
má ekki svo ýkja sjaldan heyra
ráðamenn þjóðarinnar tjá sig út í
hið óendanlega um fjöll og dali og
bláan sand. En séu miklir peningar
í húfi, eins og fást fyrir æðardún,
þá era þeir skotfljótir að sippa sér
úr skautbúningnum. Sérhver Is-
lendingur verður þá allt í einu að
bjarga sér hver sem betur getur í
veiðimannasamfélagi móðuharð-
indanna þar sem allt er um það bil
að fara undir hraun. Og þó að ein-
hverjir furðufuglar og sérvitringar
séu að væla út af illíyglum hafa
þeir ekkert vit á því. Auðvitað veit
fólkið sem lifir í návígi við náttúr-
una og landsbyggðaratkvæðin allt
best og það veit líka allra best
hvemig á að vemda hana best og
stýra best til betri vegar.
Þar sem ég er sjálfur íslenskur
sérvitringur er ég náttúralega al-
gerlega ósammála. Samskipti æð-
arbænda við íslenska öminn síðast-
liðin hundrað ár ættu að vera
Útrýmingarherferð sú,
segir Ferdinand Jóns-
son, sem æðarbændur
stóðu fyrir og nær
gjöreyddi haferninum
er stéttinni til mikils
vansa.
mörgum kunn. Útrýmingarherferð
sú sem þeir stóðu íyrir og nær
gjöreyddi hafeminum er stétt æð-
arbænda til mikils vansa. Æth þeir
að skreyta afurðir sínar með hrein-
leika íslenskrar náttúra verða þeir
heldur betur að taka til hjá sér
fyrst.
Örninn á sig sjálfur og í besta
falli er hann sameign þjóðarinnar.
I versta falli verða Islendingar að
reyna að læra af sögunni.
Æðarbændur eiga ekki og mega
ekki hafa úrslitaáhrif á það hvort
þessi konungur íslenskrar náttúra
lifir eða deyr. Þetta er líka spurn-
ing um fordæmi, landamæri og lág-
marks virðingu fyrir landinu sem
var fengið sál vorri til fylgdar.
Við lok tuttugustu aldar er ekki
lengur verjandi að haga málum á
þennan hátt. Ég treysti því að sá
annars ágæti maður, Guðmundur
Bjarnason umhverfisráðherra, taki
þetta mál til rækilegrar endur-
skoðunar og standi vörð um ís-
lenska haföminn. Það skyldi eng-
inn og ætti enginn að taka óþarfa
áhættu með dýrasta djásn ís-
lenskrar náttúra.
Höfundur er læknir í Lundúnum.
Viðbótarsæti til Parísar með
Corsair og Flugleiðum
Á ákveðnum brottförum á tímabilinu 6. ág.
til 20. sept. hefur okkur tekist að fá aukinn
sætafjölda til Parísar. Þú flýgur út með
Corsair og heim með Flugleiðum eða öfugt.
Hafðu samband og við
finnum réttu dagsetninguna.
FAL
FERÐASKRIFSTOFA
Ferðamiðstöð Austurlands hf.
Stangarhyl 3a - 110 Reykjavík,
sími 587 1919.
UTSALAN hefst
miðvikudaginn 5. ágúst
Lokað þriðjudaginn 4. ágúst
SKÓUERSLUN
KÓPAVOGS
HAMRAB0R6 3 • SÍMI 554 1754
www.mbl.is
LÆGSTI KOSTNAÐURINN
Á HVERN SJÓÐSFÉLAGA
Samkvæmt Viðskiptablaðinu 15. júli 1998*
Við val á lífeyrissjóði er mikilvægt að skoða hvernig raunávöxtun sjóðanna hefur verið
síðasta árið og hver kostnaðurinn er á hvem félaga í sjóðnum.
*í Viðskiptablaðinu 15. júli 1998
kemurfram að Frjálsi lífeyrissjóðurinn
var með hæstu hreinu raunávöxtunina
árið 1997 og lægsta kostnað á hvem
virkan sjóðsfélaga.
Frjálsi lífeyrissjóðurinn þolir því allan
samanburð!
Er nokkur spurning hvaða lífeyrissjóð þú velur?
Hringdu í síma 540 5060 eða komdu til okkar á Laugaveg 170.
Kostnaður á hvem virkan sjóðsfélaga Frjálsi lífeyrissjóðurinn
1.520 kr.
Hrein raunávöxtun 1997 7,89%
Hrein raunávöxtun 1998 13%
FRJÁLSI
LÍFEYRISSJÓÐURINN
Frjálsi llfeyrissjóðurinn er stærsti og
elsti séreignarlífeyrissjóöur landsins.