Morgunblaðið - 11.06.1999, Page 38
, 38 FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Framsókn
sundurlyndis
Formaður þingflokks Framsóknar-
flokksins styður ekki utanríkisstefnu
formanns síns og ríkisstjórnarinnar
VÍÐTÆK sátt hefur
lengstum einkennt
stefnu íslendinga á
sviði utanríkis- og ör-
yggismála. Á síðustu
árum hefur skýr meirihluti þjóð-
arinnar stutt þá flokka, sem boð-
að hafa að vamarsamstarfið við
Bandaríkin og aðildin að Atlants-
hafsbandalaginu (NATO) skuli
áfram vera þungamiðjan í ís-
lenskum utanríkis- og öryggis-
málum. Núverandi utanríkisráð-
herra, Halldór Ásgrímsson, for-
maður Framsóknarflokksins, hef-
ur verið skeleggur talsmaður
þessarar stefnu á síðustu árum.
I stefnuyfirlýsingu ríkisstjóm-
arinnar nýju segir m.a. að ísland
verði áfram virkur þátttakandi í
samstarfi við aðrar þjóðir á vett-
vangi Atlantshafsbandalagsins.
Síðan segir:
VIÐHORF
Eftir Asgeir
Sverrisson
„Vamarsam-
starfið við
Bandaríkin
verði áfram
þungamiðja öryggisstefnu þjóð-
arinnar."
Nú hafa þær óvenjulegu að-
stæður skapast að ástæða er til
að spyrja hvort full eining ríki
um þessa stefnu innan ríkis-
stjómarinnar og í þingflokki ann-
ars stjórnarflokksins. Athygli
vekur út fyrir landsteina að
óvissa komi fram um afstöðu póli-
tískra forastumanna í ríkisstjóm
Islands til utanríkismála.
Alþekkt er að íslenskir stjóm-
málamenn sækjast aldrei eftir
vegtyllum eða embættum. Þeir
eru hins vegar í lítillæti sínu jafn-
an tilbúnir til að „sinna þeim
störfum sem flokkar þeirra
kunna að fela þeim“. Þessi hóg-
værð hinna hæfustu einkenndi
mjög skipan ráðherra í ríkis-
stjóminni, líkt og alkunna er.
I vikunni gerðist það að enn ein
holdtekja hógværðar og lítillætis,
þingmaður að nafni Kristinn H.
Gunnarsson, var valinn formaður
þingflokks Framsóknarflokksins.
Annar þingmaður, Ólafur Öm
Haraldsson að nafhi, hafði af hóf-
semi og stillingu látið þess getið
að nafii hans mætti neftia er
ákveðið væri hver hreppti þetta
mikilvæga embætti.
Þegar niðurstaðan lá fyrir
brást Ólafur Öm Haraldsson hins
vegar hinn versti við og lýsti yfir
furðu á því að Kristinn H. Gunn-
arsson skyldi hafa orðið fyrir val-
inu. Sá hinn sami hefði fyrir að-
eins þremur mánuðum stutt
þingsályktunartillögu á þingi
þess efnis að hefja bæri viðræður
við bandarísk stjómvöld um
brottflutning vamarliðsins frá ís-
landi.
Við þetta er því að bæta að
flokksbróðir þeirra tveggja, Guðni
Ágústsson landbúnaðarráðherra,
ákvað við þessa sömu atkvæða-
greiðslu á þingi að sitja hjá.
Kristinn H. Gunnarsson segir í
viðtali við Morgunblaðið í gær að
afstaða hans í þessum efnum sé
óbreytt og að hún muni „ekki há“
honum í embætti þingflokksfor-
manns. Þingmaðurinn bætir við
að hann viti að fjölmargir fram-
sóknarmenn séu „á svipaðri skoð-
un“.
Þessi ummæli era eftirtektar-
verð ekki síst í Ijósi þeirrar gagn-
rýni, sem talsmenn stjómarflokk-
anna tveggja héldu uppi á Sam-
fylkinguna í baráttunni fyrir
kosningamar 8. maí. Þarf tæpast
að rifja upp að helstu þungavigt-
armenn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks héldu því ít-
rekað fram í ræðu og riti að
ágreiningur ríkti innan Samfylk-
ingarinnar á sviði utanríkis- og
öryggismála, sem gerði að verk-
um að þessu stjómmálaafli væri
ekki treystandi.
Nú hefur nýkjörinn formaður
þingflokks Framsóknarflokksins
ítrekað opinberlega að hann
styðji ekki öryggismálastefnu
leiðtoga flokks síns, sem er utan-
ríkisráðherra Islands. Jafnframt
fullyrðir hann að fjölmargir
flokksbræður sínir séu sama
sinnis og þar með á öndverðri
skoðun við Halldór Ásgrímsson.
Hljóta það að teljast umtalsverð
pólitísk tíðindi.
Það er algengur misskilningur
á íslandi að utanríkis- og örygg-
ismál hafi ekkert vægi í nútíman-
um. Þvert á móti er öldungis deg-
inum Ijósara að íslendingar þurfa
að herða varðstöðuna um hags-
muni sína á þessum vettvangi á
næstu misseram.
„í hvem á ég að hringja ef ég
þarf að tala við Evrópuþjóðim-
ar?“ spurði Henry Kissinger, ut-
anrfldsráðherra Bandaríkjanna,
eitt sinn og hafa þessi ummæli
löngum þótt lýsa vel þeim skorti
á samstöðu og samhæfingu er
einkennt hafi framgöngu Evrópu-
ríkjanna í NATO.
Svarið liggur nú fyrir.
Aðildarríki Evrópusambands-
ins (ESB) auka nú jafnt og þétt
samvinnu sína á sviði öryggis- og
vamarmála líkt og sannaðist á
dögunum er ákveðið var að út-
nefna Spánverjann Javier Solana,
núverandi framkvæmdastjóra
NATO, „utanríkisráðherra Evr-
ópusambandsins“. NATO-ríkin
utan ESB munu því án nokkurs
vafa standa frammi fyrir því að
sú þróun ágerist að Evrópusam-
bandsríkin komi til mikilvægra
funda með fyriríram mótaða og
óhagganlega afstöðu. Fullyrða
má að hættan sé því sú að ríki ut-
an Atlantshafsbandalagsins muni
hafa veruleg og vaxandi áhrif á
framgang mála er snerta beint
hagsmuni aðildarríkja NATO. ís-
lensk stjómvöld hafa eðlilega
áhyggjur af þessari þróun og
hafa spymt við fótum, nú síðast á
leiðtogafundi NATO í aprflmán-
uði.
í ljósi m.a. þessa má færa
sterk rök fyrir því að samstaða í
röðum stjórnarflokkanna verði
óvenju mikilvæg hvað utanríkis-
og öryggismálin varðar á þessu
kjörtímabili. Menn ættu einnig
að hafa í huga að erlendar þjóðir
fylgjast grannt með umræðum
um þessa málaflokka hér á
landi.
Þingflokkur Framsóknar-
flokksins hlýtur nú að upplýsa
lýðinn í landinu um hvort hann
styður utanríkisstefnu Halldórs
Ásgrímssonar og ríkisstjórnar-
innar eða stefnu hins nýkjöma
formanns þingflokksins, sem er
talsmaður hans og leiðtogi. Guðni
Ágústsson mun væntanlega gera
grein fyrir því hvort hann treysti
sér nú til að styðja öryggismála-
stefnu formanns flokks síns og
rfldsstjómarinnar.
Víðast hvar erlendis era utan-
ríkis- og öryggismál tekin mjög
alvarlega og skarpur greinar-
munur er gerður á ágreiningi á
þeim vettvangi og öðram. Hið
sama hefur átt við hér á landi og
ber að varast að þessi málaflokk-
ur verði einnig færður niður á
það stig hentistefnu er einkennir
aðra meginþætti íslenskra stjóm-
mála.
UMRÆÐAN
Fyrirtæki bera ábyrgð
í umhverfísmálum
Á UNDANFÖRN-
UM áram hafa æ fleiri
fyrirtæki áttað sig á
þeirri ábyrgð, sem þau
bera gagnvart um:
hverfi og náttúra. í
þeim hópi er Landssími
Islands, sem hefur
mótað sér stefnu í um-
hverfismálum og gripið
til ýmissa aðgerða til að
tryggja að starfsemi
fyrirtækisins sé eins
umhverfisvæn og kost-
ur er. Landssíminn vill
virkja bæði starfsfólk
sitt og viðskiptavini í
þágu umhverfisvemd-
ar. Sem dæmi má
nefna að Síminn hefur
á prjónunum að bjóða viðskiptavin-
um farsímakerfanna að skila inn til
fyrirtækisins ónýtum farsímaraf-
hlöðum, sem fyrirtækið mun síðan
sjá um að láta eyða.
Framkvæmdir í sem beztri
sátt við umhverfið
í fjarskiptarekstri fellur eðli
málsins samkvæmt lítið til af hættu-
legum efnum eða úrgangi. Miklar
framkvæmdir era hins vegar á veg-
um Símans um allt land og fylgir
þeim stundum nokkurt rask. Við
allar slíkar framkvæmdir hefur fyr-
irtækið kappkostað að valda sem
minnstu ónæði og ganga vel frá t.d.
jarðsímalögnum, þannig að þeirra
sjáist helzt engin merki í gróður-
þekjunni að ári liðnu.
Við uppsetningu fjarskiptamann-
virkja er þess gætt í hvívetna að
þau falli sem bezt að umhverfinu og
sé komið fyrir í sem mestri sátt við
skipulagsyfirvöld, sveitarstjómir og
almenning. Segja má að Síminn hafi
unnið stórátak í umhverfismálum á
síðustu áratugum, þegar símalagnir
um allt land vora grafnar í jörð og
loftlínur rifnar, þannig að sjón-
mengun af þeirra völdum er úr sög-
unni.
Umhverfisvænn
bifreiðarekstur
Landssíminn á um 200 bifreiðar
og kappkostar að rekstur þeirra sé
sem hagkvæmastur og umhverfis-
vænstur. Keyptur hefur verið bún-
aður til að gera reglubundnar mæl-
ingar á útblæstri frá bifreiðunum, í
því skyni að draga úr loftmengun.
Þá hefur Síminn sett sér það mark-
mið að haustið 1999
verði allar bifreiðar
fyrirtækisins, sem ein-
göngu era í innanbæj-
arakstri, á harðkorna-
dekkjum. Talið er að á
hverjum eknum kíló-
metra rífi venjuleg
fólksbifreið á nagla-
dekkjum upp 27
grömm af malbiki. Bíl-
ar Landssímans aka
um 3,3 milljónir kíló-
metra á ári og er ljóst
að veralega má draga
úr mengun með notkun
harðkornadekkjanna.
Jafnframt hefur í til-
raunaskyni verið
keyptur rafbíll til
notkunar á höfuðborgarsvæðinu og
mun íyrirtækið fylgjast vel með
þróun í smíði rafbfla og gasbfla, 1 því
skyni að gera bflaflota sinn um-
hverfisvænni.
Umhverfisvemd
Landssíminn vill virkja
starfsfólk sitt og við-
skiptavini í þágu um-
hverfísins, skrifar
-9--------------------
Olafur Þ. Stephensen.
Hann segir viðbrögð
viðskiptavina við hvatn-
ingu um að skila síma-
skrám til jarðgerðar
hafa verið góð.
Gamla símaskráin fær nýtt
hlutverk í þágu uppgræðslu
Landssíminn hefur um nokkurra
ára skeið flokkað pappa, timbur og
málma frá öðrum úrgangi og komið
til endurvinnslu. Með þátttöku í
verkefninu Skil 21 hefur enn frek-
ari flokkun úrgangs verið tekin
upp og er lífrænn úrgangur frá
vinnustöðum Landssímans notaður
í verkefninu, sem felst í að gera úr
úrganginum eins konar moltu, sem
nota má til uppgræðslu gróður-
snauðs lands. Aðrir þátttakendur í
verkefninu era Reykjavík, menn-
ingarborg Evrópu árið 2000, Gróð-
ur fyrir fólk í landnámi Ingólfs,
verkfræðistofan Línuhönnun og
ýmis stærri fyrirtæki á höfuðborg-
arsvæðinu.
Stærsta framlag Landssímans til
verkefnisins hefur þó verið að
hvetja viðskiptavini sína til að skila
gömlu símaskránni aftur til fyrir-
tækisins þegar þeir sækja nýju
skrána og stuðla síðan að því að
pappírinn úr gömlu skránni verði
notaður til jarðgerðar á vegum Skil
21. Þannig fá hundruð tonna af
símaskrám nýtt hlutverk við upp-
græðslu landsins; verða verðmæti í
stað sorps.
Með þátttöku í þessu verkefni
virkjar Síminn bæði starfsfólk sitt
(við flokkun úrgangs) og viðskipta-
vinina (með því að hvetja þá til að
skila inn gömlu símaskránni). Það
er skemmst frá því að segja að við-
brögð viðskiptavina Símans hafa
verið afar góð og hefur a.m.k. þriðj-
ungur þeirra, sem til þessa hafa sótt
nýja símaskrá, skilað þeirri gömlu
aftur.
Þátttaka í uppgræðslu
og skógrækt
Landssíminn lét nýlega af hendi
til landbúnaðarráðuneytisins 3.400
hektara land við Gufuskála á Snæ-
fellsnesi, sem verður hluti af þjóð-
garði og nýtist þannig til útivistar
og náttúruvemdar. Á móti fékk
Síminn 60 hektara spildu úr landi
Skriðufells í Þjórsárdal. Sá mis-
skilningur hefur komið upp að þar
hafi Síminn fengið hluta af ræktuð-
um skógi en svo er ekki; landið er
tún og óræktað land, sem ætlað hef-
ur verið til landgræðslu. Það er
sömuleiðis misskilningur að samn-
ingur þessi hafi nokkur áhrif á að-
gang almennings að skóginum á
Skriðufelli; Síminn ætlar ekki að
reisa neinar girðingar eða meina
neinum aðgang að því svæði, sem
hann fær til umráða.
Landssíminn og starfsfólk hans
hafa stefnt að því að reisa orlofshús
á Skriðufelli og taka myndarlega til
hendinni við uppgræðslu og skóg-
rækt á svæðinu. Er þar stefnt að
nánu samstarfi bæði við Skógrækt-
ina og heimamenn í Gnúpverja-
hreppi.
Höfundur er forstöðumaður upplýs-
inga- og kynningarmála hjá Lands-
síma íslands.
Ólafur Þ.
Stephensen
Fjölmiðlakönnun SÍA
í Morgunblaðinu 2.
júní síðastliðinn vora
birtar niðurstöður nýj-
ustu fjölmiðlakönnunar
Gallup fyrir Samband
íslenskra auglýsinga-
stofa og flesta
,;stærstu“ fjölmiðla á
Islandi. Hvergi í um-
fjöllun Morgunblaðsins
kom fram að fjölmiðlar
þeir sem ekki keyptu
sig inn í könnunina
hefðu ekki verið val-
kostur í dagbók (spum-
ingalista), þar sem
spurningar könnunar-
innar vora settar fram.
Þegar fólk las um-
rædda umfjöllun kom hvergi fram
að einungis vora mæld 15 valin
tímarit (þ.e. þau tímarit sem keyptu
sig inn í könnunina) þegar spurt var
„Las eða flettir tímariti" á vissu
tímabili já eða nei? Þannig var t.d.
ekki hægt að velja Dagskrá vikunn-
ar í stað Sjónvarpshandbókarinnar,
Heimsmynd í stað Mannlífs eða
Lífsstfl í staðinn íyrir Hús og híbýli,
eða bara öll þessi tímarit. Sum
tímarit vora ekki meðal valkosta.
Þegar fólk las könnunina kom það
því verulega á óvart að
ekki skyldu mælast
blöð eins og Dagskrá
vikunnar sem dreift er
frítt í 66.500 eintökum
sem er margfalt upp-
lag fjölmargra tíma-
rita í könnuninni.
Könnun sem þessi
getur verið mikið
þarfaþing íyrir bæði
fjölmiðla og aug-
lýsendur og fagnar
undirritaður því ef
framhald verður á
gerð sambærilegra
kannana. Þó vil ég
eindregið benda fram-
kvæmdaraðilum og
aðstandendum á að það kæmi bæði
þeim og öðram vel ef öllum „stærri“
fjölmiðlum yrði boðin þátttaka í
könnuninni áður en hún verður
framkvæmd næst, eitt lítið bréf
væri nóg. Einnig vil ég benda á að
það hefði komið í veg fyrir mikinn
misskiling ef skýrt hefði komið fram
að ekki voru allir fjölmiðlar valkost-
ir á spumingalistunum. Það hefði
mátt gera án mikillar fyrirhafnar.
Vonandi verður næsta könnun ofan-
greindra aðila víðtækari og þá um
Könnun
Það kæmi bæði að-
standendum könnunar-
innar og öðrum vel ef
öllum „stærri“ fjölmiðl-
um yrði boðin þátttaka
í könnuninni áður en
hún verður fram-
kvæmd næst, segir
Magnús Einarsson í
athugasemd við fjöl-
miðlakönnun Gallup
fyrir SÍA.
leið mun marktækari. Ég hlakka til
íyrir hönd þeirra fjölmiðla sem ekki
tóku þátt í nýafstaðinni könnun að
heyra frá ykkur hjá SÍA.
Höfundur er framkvæmdasljóri
Whats’on íReykjavik.
Magnús
Einarsson