Morgunblaðið - 15.06.1999, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
••
Okumaður undir áhrifum stöðvaður með neyðarúrræði
Flutningsjöfnunarsjóður svarar gagnrýni á
afturköllun leyfís til innflutnings um Akureyri
Segir Skeljung
ekki hafa upp-
fyllt skilyrði
Morgunblaðið/Ingvar
LÖGREGLAN greip til þess neyðanírræðis að aka utan í bifreið ökumannsins,
sem sinnti ekki ítrekuðum stöðvunarmerkjum lögreglunnar.
Hlýddi ekki lögreglunni fyrr
en hún ók utan í bifreiðina
LÖGREGLAN í Reykjavík stöðv-
aði ferð tæplega fertugs öku-
manns fólksbifreiðar við Ártúns-
brekku í fyrrinótt eftir að hafa
veitt bifreiðinni eftirför ofan úr
Mosfellsbæ. Hóf lögreglan af-
skipti af bifreiðinni eftir að til-
kynning hafði borist ofan úr
Borgamesi um að ökumaðurinn
hefði ekið niður póstkassa og
girðingu við bóndabýli þar í sveit.
Sinnti ökumaðurinn ekki hefð-
bundnum stöðvunarmerkjum lög-
reglu þegar hún hitti hann fyrir
við Skálatún og jók þess í stað
hraðann í átt til Reykjavikur. Er
ökumaðurinn kom niður Ártúns-
brekkuna ók hann út á öfugan
vegarhelming og þverskallaðist
sem fyrr við að hlýða lögreglu um
að stöðva bifreiðina. Gerðar voru
varúðarráðstafanir til að koma í
veg fyrir að vegfarendum stafaði
hætta af aksturslagi mannsins
með því að loka fyrir umferð í ná-
grenni vettvangsins og tókst lög-
reglu loks að stöðva ferð manns-
ins með því að grípa til þess neyð-
arúrræðis að aka lögreglubifreið
utan í bifreið hans. Löskuðust
báðar bifreiðirnar vegna þess.
Alls vom fimm lögreglubifreið-
ar sendar til að stöðva ferð
mannsins, þar af vora tvær þeirra
HÉRAÐSDÓMUR Suðurlands
dæmdi í síðustu viku rúmlega þrí-
tugan karlmann, Stein Stefánsson, í
fjögurra ára fangelsi fyrir stórfellda
líkamsárás og brot gegn valdstjórn-
inni. Brotin áttu sér stað 4. og 5.
mars síðastliðinn.
Ákærði var vistmaður á vistheim-
ilinu að Akurhóli, sem er heimili
fyrir vimuefna- og/eða áfengissjúk-
linga, og réðst á forstöðumann vist-
heimilisins, sem hafði sótt ákærða
til Hellu eftir sólarhringsleyfi hans
og ekið honum heim að Ákurhóli.
sem veittu sjálfa eftirförina.
Ökumaðurinn, sem var undir
áhrifum áfengis eða annarra
vímuefna var sendur í sýnatöku á
slysadeild og síðan vistaður hjá
lögreglu uns tekin var lögreglu-
skýrsla af honum.
Þegar þangað kom veitti ákærði
forstöðumanninum þrjú högg í and-
litið með krepptum hnefa og vasa-
hníf í hendinni sem hann rak í auga
forstöðumannsins með þeim afleið-
ingum að 1,5 cm langur skurður
kom í slímhúð augans.
Úrskurðaður í gæsluvarðhald á
meðan á áfrýjunarfresti stendur
Ákærði var handtekinn og færður
í fangageymslu lögreglunnar og úr-
skurðaður í gæsluvarðhald hinn 6.
mars.
JÓN Ögmundur Þormóðsson,
stjórnarmaður í flutningsjöfnunar-
sjóði olíuvara, segir að Skeljungur
hafi ekki uppfyllt þau skilyrði sem
sett voru fyrir þeirri samþykkt að
Akureyri yi'ði gerð að innflutnings-
höfn olíuvara og því hafi samþykkt-
in verið afturkölluð.
Stjóm sjóðsins dró ákvörðun sína
tíl baka 8. febrúar og í úrskurði
hennar kemur fram að gengið hafi
verið út frá því að um innflutning á
heilum fórmum yrði að ræða. Skelj-
ungur mun hins vegar aðeins hafa
landað um 500 tonnum úr skipi sem
flutt getur 2000 tonn og þar með ekki
uppfyllt sett skilyrði. Aðspurður
sagði Jón Ögmundur að skilyrði af
þessu tagi væra sett af ýmsum
ástæðum. Til dæmis þurfi að vera
tryggt að innflutningur um innflutn-
ingshöfn nægi til að anna eftirspum í
nágrenni hennar, auk þess sem hver
ákvörðun um nýja innflutningshöfn
Á dómsuppkvaðningardag, hinn
8. júní, var ákærði úrskurðaður í
gæsluvarðhald til 6. júlí, eða á með-
an á áfrýjunarfresti stendur.
Seinna brot sitt, sem ákærði var
fundinn sekur um, framdi ákærði í
fangageymslu lögreglunnar í
Reykjavík eftir að hann hafði ver-
ið fluttur þangað með lögreglu-
valdi vegna árásarinnar á Akur-
hóli. Sló hann þar fangavörð
hnefahögg á hægri vanga með
þeim afleiðngum að hann marðist
og bólgnaði.
hafi það mikil áhrif á skipulag flutn-
ingsgjalda að ekki sé æskilegt að
gera örar breytingar í þeim efnum.
Þess vegna sé miðað við að hafa frek-
ar fáar stórar innflutningshafnir en
margar litlar.
Jón Ögmundur segir það mat
forsvarsmanna Skeljungs að aftur-
köllun samþykktarinnar sé íþyngj-
andi fyrir fyrirtækið tæplega á
rökum reist, þar sem um það lítið
magn af olíu sé að ræða. Hann seg-
ir það heldur ekki rétt að eitt olíu-
félag fái meira til baka frá jöfnun-
arsjóðnum en önnur, enda sé það
ekki markmið laganna að styrkja
eitt olíufélag á kostnað annars,
heldur að styrkja notendur og ef
eitt félag flytur meira af olíu út á
land en annað félag fái það meira
til baka. Sagði Jón Ögmundur það
líklegt að verð til notenda hækkaði
um nokkur prósent verði sjóðurinn
lagður niður.
í dómi héraðsdóms kemur fram
að þótt ástæður atvika megi að
einhverju leyti rekja til geðrænna
veikinda hans teljist ákærði sak-
hæfur og hefur hann unnið sér til
refsingar samkvæmt 1. mgr. 106
og 2. mgr. 218. gr. almennra hegn-
ingarlaga nr. 19/1940, sbr. ll.gr.
laga nr. 20/1981.
Ákærði rauf með brotum sínum
nú skilyrði reynslulausnar sjö ára
fangelsisdóms Hæstaréttar frá
1993 og rauf skilorðsbundinn fang-
elsisdóm sem hann hlaut árið 1998.
Fjögurra ára fangelsi fyrir lrkamsárás
Athugasemd Samkeppnisstofnunar
Ríkisstyrkur skaðar
samkeppni
MORGUNBLAÐINU hefur borist eftirfarandi
athugasemd frá Samkeppnisstofnun:
„Frá því samkeppnisráð birti niðurstöður sín-
ar um erindi Tals um GSM-þjónustu Landssím-
ans hafa ýmsir tjáð sig um þær eins og vænta
mátti. Sum ummæli þeirra sem lýst hafa skoðun
sinni benda til misskilnings á niðurstöðum sam-
keppnisráðs og gefa tilefni til athugasemda.
Einkum eru það ummæli um þá ákvörðun sam-
keppnisráðs að feDa úr gildi magnafslátt og sk.
stómotendaafslátt og túlkun á samkeppnisleg-
um áhrifum ríkisstyrkja sem gefa tilefni til at-
hugasemda Samkeppnisstofnunar.
I leiðara Morgunblaðsins sl. laugardag og í
Reykjavíkurbréfi daginn eftir eru m.a. gerðar
athugasemdir við það að samkeppnisráð felli
úr gildi stórnotendaafslátt og magnafslátt
Landssímans. Telur blaðið þetta atriði í
ákvörðun ráðsins vera óþörf afskipti sem séu
andstæð hagsmunum neytenda. Talsmenn
Landssímans hafa gert svipaðar efnislegar at-
hugasemdir.
Óhagstætt neytendum
í umfjöllun um niðurstöður samkeppnisráðs
mega menn ekki gleyma stöðu Landssímans á
fjarskiptamarkaðnum og láta í veðri vaka að
fyrirtækið sé eins og hvert annað fyrirtæki á
Islandi. Á íslenska fjarskiptamarkaðnum er
Landssíminn í því sem kallað hefur verið ein-
stök yfirburðastaða, með einokun í rekstri á
grunnfjarskiptaþjónustu, einokun á almennum
talsímamarkaði, einokun í NMT-farsímaþjón-
ustu, yfirburðastöðu í GSM-þjónustu og mark-
aðsráðandi stöðu á Intemetmarkaði, svo dæmi
séu nefnd. Þessu til viðbótar er fyrirtækið eitt
öflugasta fyrirtæki landsins fjárhagslega.
Ekkert er við það að athuga að fyrirtæki sé
sterkt og öflugt og ekkert nema gott um það að
segja að fyrirtæki almennt veiti viðskiptavinum
afslátt vegna magnkaupa o.s.frv. Það er hins
vegar mikil einfoldun og í raun rangt að halda
því fram að hvers kyns verðlækkun Landssím-
ans sé til hagsbóta fýrir neytendur. Ef markmið-
ið með verðlækkun eða afslættí er að drepa sam-
keppni í dróma er verðlækkunin eða afslátturinn
skaðlegur hagsmunum neytenda þegar til lengri
tíma er litið. Meira að segja mjög skaðlegur.
Þetta er ekki aðeins skoðun samkeppnisráðs
heldur eru aðgerðir eins og Landssíminn hefur
gripið til beiniínis bannaðar í samkeppnisreglum
flestra vestrænna ríkja að viðlagðri refsingu.
Viðskiptavinum mismunað
í ákvörðun samkeppnisráðs kemur skýrt fram
að Landssíminn færði ekki nein kostnaðarleg
rök fyrir því að taka upp magnafslátt eða
stómotendaafslátt. Með öðrum orðum kostar
það fyrirtækið jafn mikið að þjóna smáum not-
endum og stórum. Með því að veita sk. stómot-
endum afslátt af viðskiptum er fyrirtækið þvl að
mismuna viðskiptavinum sínum í því skyni að
raska samkeppni. Þetta endurspeglast e.t.v. best
í því að Landssíminn hefur ekki talið ástæðu til
þess að veita magnafslátt eða stómotendaafslátt
í almenna talsímakerfinu þar sem tekjurnar era
mestar og fyrirtækið er í einokunarstöðu. Einu
rökin sem fyrirtækið hefur haft fyrir afslættí til
stómotenda era af samkeppnislegum toga. I
fundargerðum fyiirtækisins kemur meira að
segja fram að aðgerðimar hafa átt að koma í veg
fyrir að nýi keppinauturinn á GSM-markaðnum
næði til verðmætustu viðsldptavina Landssím-
ans. Þar segir m.a.: „Margt er óljóst um hvað má
ekki vegna samkeppnislaga. Spuming hvort
betra sé að lækka verð sem fyrst eða bíða þar tíl
samkeppni hefst. Spuming um hvort betra sé að
vera með flata lækkun á taxta eða nýja áskrift
fyrir stómotendur eða hvort tveggja. Gæti verið
eldfimt mál. Samkeppnisaðilinn verður allavega
óhress!“ ... „Fara þarf yfir hveijir era stærstu
viðskiptavinir okkar, bæði í fjölda og magni og
reyna að koma til móts við þá, svo við missum þá
eldtí yfir til samkeppnisaðila.11
Skaðlegar markaðsaðgerðir
Að mati samkeppnisráðs leikur ekki vafi á
því að aðgerðir Landssímans voru til þess
fallnar að hamla samkeppni frá Tali. Óveraleg-
ur árangur Tals í markaðssókn meðal svokall-
aðra verðmætra viðskiptavina er glögg vís-
bending um það. Að halda því fram að mark-
aðsaðgerðir af þessum toga hjá markaðsráð-
andi fyrirtæki séu til hagsbóta fyrir neytendur
lýsir takmörkuðum skilningi á störfum sam-
keppnisyfírvalda og almennt á markmiði sam-
keppnislaga. Hvorki mismunun gagnvart við-
skiptavinum, sem ekki byggir á rekstrarlegum
forsendum, né heldur aðgerðir tO að hamla því
að nýr keppinautur festi rætur eru neytendum
til hagsbóta. Ef samkeppnisráð hefði haldið að
sér höndum vegna aðgerða og aðstæðna
Landssímans má ganga að því vísu að verð til
neytenda myndi hækka og þjónusta versna
þegar markmið fyrirtækisins með aðgerðum
sínum hefði náð fram að ganga.
Eðlileg samkeppni útilokuð
í áliti samkeppnisráðs kemur fram að Póst-
ur og sími hf., nú Landssíminn, hafi notið
a.m.k. 10 milljarða króna ríkisaðstoðar þegar
Póst- og símamálastofnun var gerð að hlutafé-
lagi. Samkeppnisstofnun bendir á að slíkur rík-
isstuðningur raskar með alvarlegum hætti
samkeppnisstöðu keppinauta Landssímans.
Röskunin kemm' fyrst og fremst fram með
þeim hætti að rekstrargjöld Landssímans, m.a.
vegna afskrifta, verða miklu minni en ella. Ef
gjöldin eru miklu minni en þau ættu að vera
verður hagnaðurinn líka meiri, jafnvel óheyri-
lega mikill eins og Morgunblaðið orðar það. Ef
hagnaðurinn er mikill er nóg svigrúm fyrir
verðlækkanir. Mikill hagnaður Landssímans
og verðlækkanir hans vegna gæfu svo sannar-
lega ekki tilefni til neinna athugasemda af
hálfu samkeppnisyfirvalda ef ástæðan væri að-
eins góð frammistaða í samkeppni og hag-
kvæmur rekstur. Gallinn er bara sá að svigrúm
Landssímans til verðlækkana er m.a. til komið
vegna forgjafar sem fyrirtækið naut frá ríkinu.
Keppinautai’ Landssímans hafa hins vegar
ekki notið þess að fá ríkisaðstoð við uppbygg-
ingu rekstrarins, hvorki í formi vanmetinna
fastafjármuna eða viðskiptavildar né lækkunar
á skuldum. Þeir sem halda því fram að ríkisað-
stoð af þessu tagi skipti engu máli í samkeppn-
islegu tilliti eru í raun að segja að hið opinbera
megi aðstoða tiltekin fyrirtæki að vild með af-
hendingu eigna. Það vekur satt að segja furðu
að heyra slíku haldið fram nú við lok 20. aldar-
innar.
Hlutverk samkeppnisráðs
í þessu felst mergur málsins. Ríkisstuðningur
til Landssímans raskar veralega samkeppnis-
stöðu keppinauta við fyrirtækið með nákvæm-
lega sama hætti og ríkisstuðningur til eins aðila
umfram aðra gerir alltaf. Hlutverk samkeppnis-
ráðs er að benda á þetta og gera tillögur til úr-
bóta. Það hefur samkeppnisráð gert. I áliti sam-
keppnisráðs er alls ekkert fjallað um hvert
hugsanlegt söluvirði fyrirtækisins myndi vera
og engin tilraun gerð til að lýsa því, enda heyrir
slíkt ekki undir samkeppnisyfirvöld. Ennfremur
snýst mál þetta alls ekki um arðgreiðslur
Landssímans til ríkisins eða hversu háa skatta
fyrirtækið greiðir. Það er samkeppnisstaðan á
markaðnum sem heyrir undir samkeppnisyfir-
völd og um hana fjallar þetta mál. Jafnframt tel-
ur samkeppnisráð að ekkert fyrirtæki eigi að
þurfa að þola slíka mismunun sem ríkisaðstoð til
keppinautar er, hvorki Tal né önnur fyrirtæki í
samkeppnisrekstri, óháð því hvort hluthafar era
innlendir eða erlendir.
Niðurstaðan er því sú að hætt er við að virk
samkeppni muni ekki ná fótfestu á fjarskipta-
markaði ef Landssíminn nýtur áfram milljarða
króna ríkisaðstoðar. Ef neytendur eiga að
njóta lækkaðs verðs til lengri tíma og bættrar
þjónustu er hins vegar algjörlega nauðsynlegt
að virk samkeppni á fjarskiptamarkaði verði að
veruleika. Einfaldasta leiðin til þess er að
draga ríkisaðstoðina til Landssímans til baka
og láta fyrirtækið starfa í samræmi við það
markmið stjórnvalda að samkeppni ríki á
markaðnum."