Morgunblaðið - 15.06.1999, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚNÍ 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
EITT tölvuverkanna í sýningarglugga Sævars Karls.
Tölvugrafík í sýningar-
glugga Sævars Karls
1
Hljóðlát hugleiðsla í tónum
NÚ stendur yfir sýning á tölvugrafík
eftir Montse Carreno í sýningar-
glugga Sævars Karls. Montse er frá
Barcelona á Spáni og hefur dvalið
hér á landi síðan í byrjun apríl sem
nemandi í evrópsku framhaldsnámi
PA&R á vegum Myndlista- og hand-
íðaskóla Islands sem er samstarfs-
nám fímm evrópskra listaskóla.
Fyrstu nemendur þessa náms út-
skrifuðust í maí, einnig á Islandi, og
var sýning þeirra í tengslum við síð-
ustu útskriftarsýningu MHÍ.
Montse Carreno kemur frá
spænska skólanum Facultat de
Belles Arts, Universitat de
Barcelona. Þau verk sem eru til sýn-
is í sýningarglugga Sævars Karls
eru hluti af verkefni hennar í hinu
----------------------
Rachmanin-
off á píanó-
tónleikum
á ísafirði
ÓLAFUR Reynir Guðmundsson
heldur píanótónleika í sal frímúrara á
ísafirði í kvöld, þriðjudag, kl. 20.30.
Flutt verða verk
eftir Baeh, Mozart,
Chopin og
Rachmaninoff, en
sérstök áhersla
verður lögð á verk
Raehmaninoffs,
m.a. leikur Ólafur
Elégie og hina
frægu Cís-moll
prelúdíu, ásamt öðrum verkum
Rachmaninoffs. Meðleikarar á tón-
leikunum verða Beata Joó og Jónas
Tómasson. Ólafur Reynir lauk burt-
fararprófí frá Nýja tónlistarskólan-
um í Reykjavík árið 1996 en kennari
hans var Rögnvaldur Sigurjónsson.
Ólafur Reynir stundaði ennfremur
píanónám við Tónlistarháskóla Vín-
arborgar veturinn 1996-97, ásamt því
að nema lögfræði við Háskóla Vínar-
borgar. Ólafur Reynir starfar nú sem
fulltrúi sýslumannsins á Isafírði.
Agóði tónleikanna rennur óskiptur
í flygilsjóð Tónlistarskóla ísafjarðar.
evrópska námi og eru unnin í staf-
rænu formi fyrir tölvur.
Sýningin opnar 12. júní og lýkur
24. júní 1999.
OPERA
Hátíðarsalur Alþýðu-
skólans á Giðuin
TÖFRAFLAUTAN
Óperustúdíó Austurlands flutti
Töfraflautuna eftir Wolfgang Ama-
deus Mozart. Sviðsetning, leikstjdrn
og hljómsveitarstjórn: Keith Reed.
Sunnudag kl. 16.
STÓRHUGA hetjur og fólk með
drauma hafa ótal sinnum orðið
skáldum yrkisefni í bókum og í
kvikmyndum. Stórir draumar
verða að veruleika fyrir harðfylgi
einstaklinga sem stundum virðast
á mörkum þess að vera „normal“,
ellegar þannig úr garði gerðir að
þeir horfa bláeygir og brosandi í
gegnum það sem aðrir sjá sem erf-
iðleika og hindranir, eins og slíkir
hlutir væru ekki til. I Jólaóratoríu
Görans Tunströms tók það örlaga-
persónuna Sólveigu Nordensson
tíu ár að gera að veruleika draum
sinn um að Jólaóratoría Bachs yrði
flutt í litlu sveitinni hennar; - tíu ár
af þindarlausum æfingum fólks
sem ekkert kunni í tónlist.
Fitzcarraldo, söguhetjan í sam-
nefndri mynd Wemers Herzogs
átti sér þann eina draum að stofna
óperuhús þar sem hann bjó, í miðj-
um frumskógi Perú, víðs fjarri allri
vestrænni menningu; - og þegar
húsið yrði vígt skyldi enginn annar
en Enrique Caruso syngja. Til þess
að draumurinn gæti orðið að veru-
leika þurfti Fitzcarraldo að flytja
risastórt fljótaskip yfír fjall, - og
það gerði hann. Það var eins og
andi Fitzcarraldos lægi yfír Héraði
um helgina. Á Lagarfljótinu lónaði
nýja fljótaskipið sem ýmsir ku hafa
sagt að yrði ógjömingur að flytja
þangað, og á Eiðum var Ópem-
stúdíó Austurlands að gera það
sem enn fleiri höfðu talið ómögu-
legt, - að framsýna Töfraflautuna
eftir Mozart.
Töfraflautan er ævintýri. Þar
segir frá prinsinum Tamino, og því
hvemig honum tekst með dyggð-
um sínum, trúfesti og hreinlyndi að
frelsa til sín Paminu, dóttur Næt-
urdrottningarinnar, en Pamina er
fangi Sarastros og reglubræðra
hans. Ferðafélagi Taminos á veg-
ferðinni til ástar og hamingju er
TOIVLIST
Hallgrímskirkja
EINLEIKUR Á KLARINETT
Einar Jóhannesson flutti einleiksverk
fyrir klarinett eftir Atla Heimi
Sveinsson. Sunnudagurinn
13. júní, 1999.
Á KIRKJULISTAHÁTÍÐ í
Hallgrímskirkju s.l. sunnudags-
kvöld flutti Einar Jóhannesson ein-
leiksverk fyrir klarinett eftir Atla
Heimi Sveinsson. Verkið er samið
sem hugleiðing um 24. sálm Davíðs
og er, eins og segir í efnisskrá,
„kannski ekki tónverk í eiginlegum
skilningi“. I heild er verkið mjög
hægferðugt en þó ekki viðburðalít-
ið, því fyrir eyra ber margvísleg
tónbrigði, leikur með langa tóna og
styrkleikabreytingar, einstaka tón-
stef, sem bregður fyrir rétt eins og
án upphafs eða endis, tónmálið
brotið upp í löng tónbil og unnið
með allt tónsvið hljóðfærisins. Þá
er skemmtilegt að heyra hvernig
hljómgun kirkjunnar er notuð og
án þess að marka megi við, þar
sem langt tónsvar kirkjunnar er
fuglafangarinn Papageno, sem
finnur á endanum stúlku við sitt
hæfí, sem er auðvitað hin indæla
Papagena. Örlagavaldar í sögunni
era svo hirðmeyjar Næturdrott-
ingarinnar og og Monostatos og
aðrir menn Sarastrós, og andamir
þrír sem vísa Tamino og Papageno
veginn til sannleikans og ástarinn-
ar.
Þótt það sé afar djarft af litlu
„semi-prófessjónal“ óperastúdíói í
litlu sveitarfélagi að ráðast í flutn-
ing verks á borð við Töfraflautuna,
verður ekki annað sagt en að það
verk henti einmitt mjög vel til
þannig uppfærslu. Hlutverkin era
mörg, - margir fá tækifæri til að
spreyta sig, sagan er ævintýri sem
höfðar jafnt til bama sem fullorð-
inna og tónlistin er dásamleg. Þar
era nokkur hlutverk sem krefjast
mikillar söngkunnáttu og færni, en
fleiri sem þola það vel að þar séu
ekki fullskólaðir söngvarar að
verki. Það verður að teljast ki’afta-
verk að Óperastúdíói Austurlands
skuli hafa tekist að koma Töfraflat-
unni á svið. Það er svo annað
kraftaverk að svo vel skyldi hafa
tekist tO sem raunin var. Auðvitað
verður uppfærsla af þessu tagi
ekki borin saman við uppfærslur
atvinnufólks í atvinnuhúsum, en í
ljósi þeirra aðstæðna, að þama er
ungt fólk að verki, fólk sem enn er í
námi og söngvarar sem flestir hafa
litla reynslu af atvinnumennsku, þá
er árangurinn ótrúlegur.
Það sem fyrst vakti eftirtekt
var sá gríðarlegi spenningur og
stemmning sem augljóslega var í
kringum þetta verkefni, bæði með-
al gesta og flytjenda. Á sviðinu
ríkti gífurleg gleði, þar voru allir
að performera af lífi og sál. Söngv-
arar í aðalhlutverkum vora Þor-
björn Rúnarsson sem Tamino,
Þorbjörn Björnsson sem Papa-
geno, Laufey Helga Geirsdóttir
sem Pamina, Margrét Lára Þórar-
insdóttir sem Papagena. Þetta
unga fólk stóð sig með miklum
sóma, og skilaði verkefni sínu vel
af hendi. Þorbjöm Rúnarsson hef-
ur mikla og fallega tenórrödd og
mikla músíkgáfu sem fleytti hon-
um léttilega í gegnum erífítt hlut-
verk. Laufey Helga hefur bjarta
og lýríska sópranrödd og söng afar
fallega. Þorbjörn Björnsson var
framlengt með klarinett-tónum á
tónbandi, er undir lokin mynduðu
„þríeinan“ samleik hljóðfæranna.
I heild er þetta fallegt verk og
var afburðavel flutt af Einai’i Jó-
hannessyni, hvort sem hann mótar
tónana veikt eða sterkt og á öllu
tónsviði hljóðfærisins. Það er sann-
arlega ekki auðvelt verk að halda
sínu striki í túlkun og mótun þess-
ara hugleiðinga í tónum, sem
byggðar era á 24. sálmi Davíðs,
„Drottni heyrir jörðin og allt sem á
henni er, heimurinn og þeir sem í
honum búa“, sem er upphaf 24.
sálmsins, en yfirskrift tónverksins
er tekið úr 6. versi sálmsins, „Þér
hlið, lyftið höfðum yðar, hefjið yð-
ur, þér öldnu dyr, að konungur
dýrðarinnar megi inn ganga“.
I þessu sérstæða verki er tón-
málið sérlega einfalt og það sem er
einkennilegt er, að ekkert fer
framhjá hlustandanum, bæði vegna
þess að verkið er eintal og einnig
sérlega hljóðlátt í heild, er knýr
hlustandann til að hlusta og því
verða allar breytingar á tónmálinu
einstaklega skýrar. Einar náði oft
að magna upp mjög áhrifamikil
augnablik í hægferðugum tónleik
skemmtilegur Papageno og hélt
uppi fjöri á sviðinu allan tímann
sem hann var þar. Þessi ungi mað-
ur hefur mikla sönghæfileika sem
þurfa að fá að vaxa og dafna. Mar-
grét Lára var virkilega fín Papa-
gena, - jafn lifandi og björt og
Papageno, og saman vora þau
fyndin og skemmtilegt par. í stór-
um hlutverkum í sýningunni var
atvinnufólk. Jóhann Smári Sæv-
arsson var alvöragefinn, dimmur
og þungbrýnn Sarastró, andstæða
hinnar öra og björtu Næturdrottn-
ingar sem Hrafnhildur Bjömsdótt-
ir söng lystilega og af miklum
krafti og glæsileik.
Hirðmeyjar Næturdrottningar-
innar vora ógnvekjandi gengi.
Samsöngur og samspil söngkvenn-
anna þriggja var virkilega fínt, og
auðheyrt hversu mikil æfing þar lá
að baki. Karlarnir í reglu
Sarastrós vora brattir; - sungu
ekki alltaf nógu hreint, en af ein-
lægni og gleði. Sama er að segja
um kórinn sem birtist nokkram
sinnum í heild sinni. Söngur hans
var hljómmikill og þéttur, þótt
hann væri ekki alltaf tandur-
hreinn. Síðast en ekki síst verða
bömin talin. Andarnir þrír sungu
eins og sannkallaðir englar, og
tígrar og skjaldbökur, mýs og aðr-
ir ferfætlingar lífguðu upp á sviðið.
Sviðsetning verksins er hugsuð
sem draumur lítils drengs. Þessi
drengur var sýnilegur á sviðinu,
og var þátttakandi í eigin draum-
föram. Hnokkinn litli í þessu
„drauma“-hlutverki var dásamleg-
ur, og fínn leikari.
Umgjörð verksins var látlaus og
mjög einföld - blár djúpur himinn
yfir svörtum granni, - andstæður
verksins, birta og myrkur, en svið-
ið haganlega sniðið í hring utan um
Atla, og átökin, sem byggð vora
upp með löngum en hægferðugum
tónbilum, náði Einar að gera sér-
lega áhrifamikil.
Fyrir utan ýmis fíngerð leik-
tækniatriði, sem Einar lék þannig
að þau urðu ekki aðalatriði heldur
birtust aðeins sem fínleg blæbrigði,
var leikur hans við hljómgun ldrkj-
unnar einstaklega eðlilega og fallega
útfærður, þannig að þegar klarinett-
ómar á tónbandi tóku að berast inn
kirkjuna, var ekki vel ljóst í upphafi
nema að Einar hefði náð töfratökum
á hljómgun kirkjunnar, er gaf verk-
inu upphafinn og trúarlegan blæ.
Þama féll allt að einu, falleg og
dulúðug tónhugleiðing Atla, frábær
og innhverfur flutningur Einars og
sérstætt hljómrýni helgidómsins, er
skóp þessari stund þá dýpt, sem
ekki verður endurtekin nema við
svipaðar aðstæður og í Hallgríms-
kirkju, nefnilega í kirkju en ekki í
tónleikasal, þar sem höfundur og
flytjandi hugleiða, ásamt með hlust-
anda, frammi fyrir Guði sínum.
Þessi hljóðláta hugleiðsla í tónum
var því annað og meira en tónleikar.
hljómsveitina, þannig að söngvar-
arnir höfðu mun stærra svæði til
að hreyfa sig á en svið hússins er.
Leikurinn var veikasti hlekkur
sýningarinnar og á vissan hátt var
á því sviði að finna meiri áhuga-
mennskubrag en í tónlistarflutn-
ingnum. Söngvarar hefðu haft gott
af því að fá leiðsögn leikhússmann-
eskju, - bæði hvað varðar hreyf-
ingu, fas, látbragð og annað.
Hljómsveit Operastúdíósins var
ótrúlega góð miðað við hvað hún
var allt of fámenn. Fámennið varð
til þess að hljómurinn var stundum
gisinn og gegnsær, og öll mistök
heyrðust betur. Engu að síður var
heildarsvipur hljómsveitarleiksins
fínn og hljómsveitarstjórn Keiths
Reeds músíkölsk.
Hér hefur mikið afrek verið
unnið. Hið ómögulega gerðist, - að
Töfraflautan eftir Mozart var flutt
á Eiðum af Óperastúdíói Austur-
lands. Það er mikið þrekvirki að
koma þessu öllu saman, og gera
það með þeim sóma og þeim prýði-
lega árangri sem hér var. Það hlýt-
ur að vera ómetanlegt fyrir tónlist-
arfólk á Austurlandi að fá þetta
tækifæri; - ekki bara fyrir unga
söngvara að spreyta sig, - heldur
einnig fyrir fagfólkið, - tónlistar-
kennarana sem eru að sinna nem-
endum sínum alla daga, en hafa fá
tækifæri til að blómstra sjálfir. Þá
hlýtur það að vera stórfenglegt
fyrir Austfirðinga að eiga sína eig-
in Ópera sem þeir geta verið stoltir
af. Síðast en ekki síst er þetta rós í
hnappagat Keiths Reeds, sem hef-
ur með seiglunni komið þessu í
kring, staðið við stjórnvölinn á öll-
um vígstöðvum, og gert drauminn
að veraleika.
Bergþóra Jónsdóttir
Jón Ásgeirsson
Þegar menn
flytja fjöll
UPPFÆRSLA Óperustúdíós Austurlands er rós í hnappagat Keiths
Reeds, segir m.a. í umfjölluninni. Á myndinni er Þorbjörn Björnsson í
hlutverki Papagenos og var hann skemmtilegur í hlutverkinu, segir
ennfremur í umfjölluninni.