Morgunblaðið - 26.01.2000, Blaðsíða 4

4 MIÐVIKUDAGUR 26. JANÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
REYKJAVÍK - MENNINGARBORG EVRÓPU 2000
Hlynur Björn
fæddist á
hestbaki
Hallgrímur Helgason rithöfundur
Margir eru forvitnir að
sjá myndina 101 Reykja-
vík sem verður frumsýnd
ífebrúar. Hallgrímur
Helgason rithöfundur
sagði Guðrúnu Guð-
laugsdóttur sitthvað um
tilurð samnefndrar
bókarsinnar.
í SVÖRTUM fötum, bersköllóttur,
sest hann við borðið hjá mér og
brosir, Hallgrímur Helgason er
mættur á svæðið. Ég horfi á höfuðið
á honum - þaðan spratt samnefnd
saga sem kvikmyndin 101 Reykja-
vík er byggð á.
Kvikmyndin sem er leikstýrt af
Baltasar Kormáki verður senn
frumsýnd í tengslum við Reykjavík
menningarborg 2000. Ég spyr Hall-
grím hvort hann telji að Hlynur
Björn, aðalpersóna sögunnar, sé
heppileg landkynning fyrir Island?
„Já, það held ég. Hann er heims-
borgari og ef myndin fer til útlanda
þá sér fólk að hér er lifað vitsmuna-
lífl í litlu borginni Reykjavík," svar-
ar Hallgn'mur hæversklega. Hann
kveðst hafa skrifað söguna í New
York og þegar hann var að byggja
hana upp fór hann út á götu og
spurði nokkra vegfarendur hvemig
þeim litist á plottið. Flestir sögðu að
þetta væri „eool man“ og „þá var ég
viss um að þetta væri saga sem gæti
gengið hvar sem er,“ segir hann.
Hvaðan skyldi þessi sögupersóna
koma - byggir hún tilveru sína á
fyrirmynd í einum manni eða fleir-
um -eða kannski engum?
„Hlynur Björn varð til kvöld eitt
fyrir utan Akureyri þar sem ég var
á hestbaki sumarið 1990. Þá fór ég
allt í einu að tala eins og hann, þetta
var yndislegt sumarkvöld og
kannski þess vegna sem þetta
„borgarógeð" kom alskapað útúr
mér, með nafni og öllu. Nafnið mis-
heyrði ég úr fótboltalýsingu sem
barst út úr nálægri bifreið.
Persónan var samansafn af því
sem ég hafði kynnst í fari ákveð-
innar tegundar af mönnum af minni
kynslóð og þeirri næstu, svokölluð-
um hasshausum sem einkenndust af
því að vera bæði latir og slappir.
Menn sem horfðu á heiminn og
sögðu „vá...“ Hlynur Björn á sér því
ekki beina fyrirmynd, heldur er
fremur sprottinn úr tíðarandanum
og á reyndar líka rætur í sjálfum
mér - hvaða hugsanir geta svosem
ekki leynst innra með manni, sem
eru svo umsvifalaust bældar niður?
Markmið mitt var að vera heiðarleg-
ur og hreinskilinn gagnvart þessum
karlmanni á fertugsaldri og birta
allar hans hugsanir. Það verður að
ýkja sögupersónur til þess að gera
þær eftirminnilegar.
Við sjáum það bara, allir þekkja
Don Kíkóta Falstaff og Bjart í Sum-
arhúsum, en það eru kannski ekki
allir sem væru til í að leigja þeim
herbergið inn af forstofunni,“ segir
Hallgrímur og fær sér kaffisopa til
að hressa sig eftir þessa ógeðfelldu
hugsun. „Maður þarf að ganga ansi
langt til að ná þeim áhrifum sem
sóst er eftir. Stundum gengur mað-
ur jafnvel fram af sér. Mér ofbauð
t.d. þegar ég skrifaði kaflann þar
sem Hlynur Björn sefur hjá ein-
stæðri móður úti á Nesi og barn
hennar kemur að þeim daginn eftir.
Ég man að ég gekk út að því loknu
og leið eins og ég hefði gert eitthvað
hræðilegt, eins og ég hefði drepið
mann. Þetta sýnir auðvitað vel
hversu góð sál ég er.“ En hvernig
fannst Hallgrími persónan verða í
kvikmyndinni?
„Ég var svolítið lengi að átta mig
á að slíkur „sjarmör" sem Hilmir
Snær er gæti leikið þennan mann,
fannst hann einfaldlega of sætur til
þess. Mér kom á óvart hvað honum
tókst það vel. En þetta geta leikar-
ar, þeir geta leikið. Það litla sem ég
sá af tökunum sýndist mér Hlynur
vera þarna - þessi hálfdauði maður
með allan heiminn ólgandi innra
með sér.“
Fjölskylduharmleikir
eru vinsælir
Móðirin í bókinni er lesbísk,
hvernig kom sú leikflétta til?
„Ég fékk þessa hugmynd úr
franskri mynd sem Victoría Abril
lék í, skemmtileg tilviljun þar sem
hún leikur líka í 101 Reykjavík. Ég
hélt að ég hefði kannski gengið
þarna of langt, að konan væri orðin
of roskin til þess að koma þarna „út
úr skápnum", en einmitt í þann
mund sem ég var að klára söguna
kom mynd í DV af tveimur rosknum
og nýgiftum hamingjusömum lesb-
íum. Lífið er oft eins og spýtt út úr
þætti hjá Jerry Springer, allir
grísku harmleikirnir gætu raunar
verið beint út úr þeim þáttum, og
Shakespeare líka.
Fjölskylduharmleikir eru mjög
vinsælir - kannski vegna þess að
innst inni óttast fólk það mest að
eitthvað óskaplegt gerist innan fjöl-
skyldunnar. Enginn vill að fjöskyld-
an verði að helvíti." Hallgrímur lýk-
ur úr kaffibollanum og stendur upp.
Samtalinu er lokið - eftir sitja áhrif
sem auka spennuna - það verður
óneitanlega gaman að sjá kvik-
myndina eftir hinni bráðskemmti-
legu bók Hallgríms -101 Reykjavík.
List
í laug-
unum
Morgunblaðið/Golli
Hljómsveitin Múm verður í Vesturbæjarlauginni.
SUNDMANNA og -kvenna bíður sér-
deilis skemmtilegur sprettur því
tónlistarmenn munu troða upp í
sundlaugum borgarinnar frá klukk-
an 11-17. á opnunardaginn. Um
er að ræða fríðan flokk tónlistar-
manna: poppara, rokkara, jasstón-
listarmenn harmonikkuleikarar,
strengjasveit o.fl. Tvö tónlistarat-
riði veröa í hverri laug og meðal
þeirra sem koma fram er rafræna
hljóöfimleikabandið Múm í Vestur-
bæjarlaug um kl. 11 og í Laugar-
dalslaug um 15:30 og Jóel Páls-
son saxófónleikari ásamt Edda
Lár., gítarleikara í Sundhöll Reykja-
vfkur og Ráöhúsinu. Einnig munu
Hilmar Jensson og Tena Palmer
koma fram, Harmónikkusveitin
Stormurinn, Þóróur Högnason
kontrabassaleikari og Guðmundur
Pétursson gítarleikari, Pétur Jón-
assson gftarleikari og blásarar frá
Tónlistarskóla Reykjavfkur, svo ein-
hverjir séu nefndir.
Á milli sundspretta er einnig
hægt aö njóta upplestrar, leiks,
dans, sundfatauppboös og sýninga
á allt frá flugum til myndlistar.
Nánari upplýsingar er að finna á
hverjum sundstað. ÍTR býður öllum
frítt í sund og stjörnustimplar fást
í afgreiðslu sundstaöanna.
■ ■ ■ ■ ■ ■ ^
Hiti, snjor
og sandur
Guðný Magnúsdóttir opnar sýningu í Listasafni ASÍ.
Hún hóf nám í myndlist og keramik í Reykjavík
1970 og síðarí Helsinki, þarsem hún bjó og starf-
aði um nokkurra ára skeið. Hún hefur sýnt verk sín
víða um lönd og á verk í eigu opinberra aðila og
safna hér á landi og erlendis.
Morgunblaðið/Golli
Guðný Magnúsdóttir leirlistakona.
„ÞESSI verk eru unnin í steinleir
og í beinu framhaldi af því sem ég
hef verið að gera á undanfömum
árum,“ segir Guðný Magnúsdóttir
um sýningu sína í Listasafni ASÍ.
„Verk mín hafa að stórum hluta
fjallað um hringrás lífsins, frá
jörðu til jarðar, þess efnis sem ég
nota í verkum mínum. Hin tví-
þætta hugsun gagnvart leirnum
er mér hugleikin, annars vegar
sem efni í nytjahluti og hins vegar
sem efni í myndverk.
I verkum mínum leitast ég
gjaman við að brúa bil skálar og skúlpt-
úrs eða skúlptúrs og vasa.
Spumingin um það, hversu sterk bönd
hefðarinnar eru í frjálsri hugsun mynd-
listarinnar þykir mér áleitin. Rætur verk-
anna standa í hefð leirkerasmiðsins, en
það freistar mín jafnan að reyna á þanþol
þessara tengsla við hefðina, leita spenn-
unnar sem verður til þegar mörkin óskýr-
ast, að gera skál að skúlptúr. Þetta hefur
alltaf leitað á mig frá því ég byrjaði að
vinna í leir fyrir 25 áram,“ segir Guðný.
„Ég hef töluvert unnið með stór leir-
form og rýmisheildir. A sýningunni í
Listasafni ASÍ er íjöldi veggforma,
hugsuð sem heildstæð eining, og stór-
ar skálar sem í era önnur form sem
taka upp innrými skálarinnar. Einnig
vasar, form, sem tæplega hæfa af-
skomum blómum.
Eftir sem áður er hugsunin um
„hlutverk" formsins til staðar, þess að
nota eða pj óta. Þessi verk fjalla einnig
um andstæður. Litir verkanna era
svartur, hvítur og rauður. Hvítur
snjór, svartur sandur og rauður litur
eldsins, tákn kraftsins í iðram jarð-
ar.“
Frímerkja-
skápar og
textaportrett
Birgir Andrésson opnar
sýningu í Gallerý i8.
Hann stundaði nám viö
MHÍ1973-77 ogJan
van Eyck Akademie
1978-79. Hann hefur
haldiö fjölda einka-
sýninga og tekið þátt í
fjölmörgum samsýning-
um bæöi hér heima og
erlendis.
„ÞETTA er tvíþætt sýning hjá mér.
Annars vegar sýni ég skápa sem ég
hef látið smíða eftir ákveðinni hug-
mynd og hins vegar sýni ég texta-
portrett sem byggð eru á mannlýs-
ingum í íslenskum bókmenntum,"
segir Birgir Andrésson.
„Hugmyndin að baki skápunum er
fengin úr þremur íslenskum frí-
merkjum, Geysisfrímerkinu, Þor-
finni Karlsefni og Heklufrímerkinu.
Þetta era frímerki frá miðri öldinni
sem margir kannast eflaust við. Litir
skápanna eru íslensku litirnir sem
ég hef pælt mikið í og birtast í list-
sköpun okkar íslendinga en ekki í
náttúranni. Þeir hafa svo haft áhrif á
skynjun okkar á náttúrunni. Skáp-
arnir era myndverkin og lokast með
hurð og fela þannig í sér sjálfan sig,“
segir Birgir.
Meðhöndlun Birgis á íslensku
frímerkjunum varð Gunnari J. Árna-
syni listfræðingi tilefni til þessarar
hugleiðingar. „Þannig að ef ímynd
þjóðarinnar er að finna í þessum
málverkum er henni speglað í gegn-
um marga milliliði; málverk af eftir-
prentun af frímerki af ímynd þjóðar-
innar.“ „Birgir passar sig á að halda
hæfilegri fjarlægð á nálægðina, til að
hann geti skoðað það sem tilheyrir
henni, greint það og lýst. En það er
einmitt þessi tvíræða afstaða hans til
Morgunblaöið/Þorkell
Birgir Andrésson sýnir í Gallerí i8
„nálægðarinnar“ sem gerir list hans
spennandi og margbrotna."
Um textaportrettin segir Birgir
að hann hafi fengist við slík um
nokkurt skeið. „Þetta eru mannlýs-
ingar eins og þær birtast í ýmsum
textum frá ýmsum tímum. Myndin
sem þannig er dregin upp bfrtist í
hugskoti lesandans og ég vinn útfrá
því,“ segir Birgir sem á undanförn-
um árum hefur vakið mikla athygli
fyrir myndlist sína hér heima og er-
lendis, einkum í Sviss og Þýskalandi
og hann hefur verið fulltrúi Islands á
Feneyjatvíæringnum.