Morgunblaðið - 18.10.2000, Blaðsíða 52

52 MIÐVIKUDAGUR 18. OKTÓBER 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
GUNNAR BACH-
-MANN SIG URÐSSON
+ Gunnar Bach-
mann Sigurðsson
fæddist 11. ágdst
1959. Hann lést 14.
september síðastlið-
inn og fór útfór hans
fram frá Digranes-
kirkju 25. septem-
ber.
Gunnar Bachmann
Sigurðsson, félagi okk-
ar og samstarfsmaður í
Málbjörgu, félagi um
stam, er látinn aðeins
rétt liðlega fertugur að
aldri.
Við kynntumst Gunnari þegar
hann kom inn í stjórn Málbjargar
fljótlega eftir stofnun félagsins.
Hann sat í stjórn í rúm átta ár, eða
allt til dauðadags, lengst af sem
gjaldkeri. Gunnar vann ötullega að
málefnum félagsins og var mjög
áhugasamur um allt sem hann tók
sér fyrir hendur. Hann var alltaf full-
ur vilja til að gera það sem til þurfti
og með þeirri bjartsýni og jákvæða
hugarfari sem var honum í blóð borið
fannst honum allt vera mögulegt.
Saman tókum við þátt í ýmsum til-
vaunum til þess að vinna með stamið
og er óhætt að fullyrða að með þeim
tilraunum hafi hann náð nokkrum
árangri í því að ná valdi yfir staminu,
eins og við gerðum flest. Þegar
haldnir voru fundir var Gunnar alltaf
sá sem hægt var að treysta á. Jafnvel
þegar illa gekk og fáir mættu hélt
hann uppi merkjunum
og frægur var fundur-
inn þar sem hann
mætti einn.
Stam er erfið fötlun
sem ekki er víst að allir
átti sig á, vegna þess
að því fylgir oft félags-
leg einangrun. En
Gunnar lét það ekki
aftra sér frá því að
kynnast fólki og þegar
vinskapur var kominn
á gætti Gunnar þess að
halda honum við með
því að hringja og kíkja
í heimsókn. Hann var
vinur vina sinna.
Við sjáum á bak góðum félaga og
öflugum liðsmanni, en við erum
þakklát fyrir að hafa fengið að kynn-
ast Gunnari.
Gunnars er einnig sárt saknað í
fjölmennum hópi fólks á Norður-
löndunum sem hann hafði kynnst í
gegnum tíðina á Norrænum ráð-
stefnum fólks sem stamar. Ekki síst
á ráðstefnunum sem haldnar voru á
íslandi í fyrra og árið 1994. Margt af
þessu fólki hefur beðið íyrir samúð-
arkveðjur til fjölskyldu Gunnars.
Fyrir hönd félaga í Málbjörgu
sendum við unnustu Gunnars, for-
eldrum, bróður og öðrum aðstand-
endum okkar innilegustu samúðar-
kveðjur og biðjum þess að Guð veiti
þeim styrk í sorg sinni.
Benedikt Benediktsson,
Björn Tryggvason.
+
Ástkær sonur minn,
ÓLAFUR GUÐJÓN ÁRSÆLSSON,
Brekkustíg 17,
Reykjavík,
lést á heimili sínu þriðjudaginn 17. október.
Jónína J. Brunnan.
+
Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir,
afi og langafi,
GUNNAR H. JÓSAVINSSON,
Búðarnesi,
Hðrgárdal,
verður jarðsunginn frá Akureyrarkirkju föstu-
daginn 20. október ki. 13.30.
Jarðsett verður að Myrká.
Ebba Guðmundsdóttir,
Halldór Gunnarsson, Björg Dagbjartsdóttir,
Svanhildur Gunnarsdóttir, Magnús Lárusson,
Bergljót Gunnarsdóttir, Sigrún H. Gunnarsdóttir,
Jósavin Gunnarsson, Ingibjörg Helgadóttir,
Guðmundur H. Gunnarsson, Þórhildur Sigurbjörnsdóttir,
Gunnar Gunnarsson, Doris Maag,
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengda-
faðir og afi,
ARI JÓNSSON
frá Fagurhólsmýri,
sfðast til heimilis
á Langholtsvegi 177,
Reykjavík,
sem andaðist á Landakotsspítala aðfaranótt
laugardagsins 14. október, verður jarðsunginn frá Langholtskirkju í Reykja-
vík föstudaginn 20. október kl. 13:30.
Blóm og kransar eru vinsamlegast afþakkaðir, en þeim, sem vilja minn-
ast hans, er bent á að hafa samband við Landakotsspítala eða Land-
spítalann Fossvogi.
Sigríður Halidóra Guðmundsdóttir,
Jón Guðni Arason, Aðalheiður Sigfússdóttir,
Guðmundur Jóhann Arason, Anna Hólmfríður Yates,
Aðalgeir Arason, Margrét Þorbjörg Þorsteinsdóttir,
Einar Sigurbergur Arason
og barnabörn.
JÓHANNES
MARKÚSSON
+ Jóhannes Mark-
ússon fiugstjóri
fæddist f Reykjavík
9. september 1925.
Hann lést á Land-
spítalanum við
Hringbraut 29. sept-
ember sfðastliðinn
og fór útför hans
fram frá Dómkirkj-
unni 11. október í
kyrrþey, að ósk hins
látna.
Líf manns er heil-
mikið ferðalag og sam-
ferðamenn margir.
Kynni við þessa samferðamenn eru
einnig margvísleg, góð eða miður
góð, í flestum tilfellum kannske hlut-
laus - viðkynni, sem vart verður tek-
ið eftir - menn koma og fara, án þess
að skilja eftir sig spor. Aðrir eru slík-
ir áhrifavaldar, að þeir sem þeim
kynnast verða ekki samir menn á
eftir. Þannig var með samband Jó-
hannesar Markússonar og mitt, allt
frá því er hann giftist systur minni
og með okkur tókust kynni.
Ungur menntskælingur stóð á
tímamótum að loknu stúdentsprófi
og nú voru góð ráð dýr. Áform um að
slást í lið með fjölmennri stétt lög-
fræðinema við Háskóla íslands virt-
ust vera að bera í bakkafullan lækinn
og viku loks fyrir áhrifum þess
áhuga á flugmálum sem Jóhannes
hafði þegar vakið hjá undirrituðum.
Með því voru örlög ráðin - stefna
tekin. Að loknu atvinnuflugprófi má
segja að atvinnuhorfur í stéttinni
hafi ekki verið glæstar, enginn virt-
ist hafa þörf fyrir ungan og reynslu-
lausan flugmann. Naut ég þá mágs
míns, Jóhannesar, sem oftar, studdi
hann mig með ráðum og dáð. Að
loknu framhaldsnámi í loftsiglinga-
fræðum tókst fyrir tilstilli hans og
annarra góðra manna að vekja
áhuga erlends flugfélags á þessum
reynslulitla nýliða, nýir þræðir
spunnir í örlagavefinn - og svo koll
af kolli, þar til undirritaður þótti
geta staðið íyrir sínu í sveit gjald-
gengra flugliða. Þar sem ég nú rita
þessar línur í erlendri borg, kemur
mér í hug sumarið 1973 - nýjar
krossgötur. Ég var þá búsettur er-
lendis og hafði mér borist í hendur
tilboð um flugstjórastöðu hjá jap-
anska ríkisflugfélaginu Japan Air
Lines. A sama tíma stóð til boða að
hefja störf hjá flugfélagi sem Loft-
leiðir hf. höfðu stofnað í Lúxemborg
ásamt öðrum aðilum, Cargolux S.A.
Jóhannes var á þessum tíma í stjórn
Loftleiða og var hann mikill hvata-
maður þessa máls, flaug reyndar
mikið og gjarnan fyrir þetta nýja fé-
lag sjálfur. Það varð úr að undirrit-
aður hætti við Austurlandaævintýr-
ið, settist að í Lúxemborg og hóf
störf íyrir Cargolux S.A. Má segja að
hér hafi Jóhannes kippt í örlaga-
þræði á nýjan leik þótt óbeint væri.
Nú, þegar hann hefur hafið sig til
flugs í hinsta sinn, þakka ég honum
samfylgdina og óska honum góðrar
ferðar um himingeiminn til þess
áfangastaðar sem för okkar allra er
heitið tfl.
Ingi Kolbeinsson, Lúxemborg.
Þegar ég frétti af andláti Jóhann-
esar Markússonar varð mér sem oft-
ar htið upp á vegg á skrifstofu minni,
en þar hefur hangið um langt árabil
hópmynd af flughði Loftleiða hf. frá
því í júlí 1949. Á þessari ljósmynd
eru flugmenn, flugvélstjórar, sigl-
ingafræðingar, loftskeytamenn og
flugfreyjur, allt ungt og glæsilegt
fólk, sem ljómar af lífsþrótti og stolti
yfir aðild sinni að uppbyggingu
flugsins á íslandi.
Á þeirri rúmu hálfu öld sem liðin
er frá töku ljósmyndarinnar hefur
um helmingur starfsfélaganna frá
1949 horfið frá þessum heimi, og í
dag, þegar ég renni augunum ennþá
einu sinni yfir myndina, er þar áber-
andi heil röð flugliða, þvert yfir
myndina, sem allir eru gengnir á vit
feðranna, auk annarra vítt og dreift í
öðrum röðum. Á Ijósmyndinni eru
alls 30 flughðar og með
Jóhannesi Markússyni
eru nú horfnir 15
þeirra, sem gengdu
störfum í stjómklefa
um borð í flugvélum
Loftleiða.
Þó svo að Jóhannes
hafi ekki verið í hópi
þeirra, sem íyrstir hófu
flugnám og vörðuðu
leiðina að þeim flug-
rekstri, sem við þekkj-
um í dag, verður hans
samt ávallt minnst sem
eins af frumherjunum í
flugsögu íslands.
Meðan heimsstyrjöldin síðari
geisaði var Kanada eitt af fáum lönd-
um þar sem flugskólar á vegum ann-
arra en hernaðaryfirvalda voru
starfræktir. Þangað höfðu flug-
mennirnir Sigurður Ólafsson og Jó-
hannes Snorrason farið til flugnáms
og síðar þeir Alfreð Elíasson, Krist-
inn Olsen, Magnús Guðmundsson og
Smári Karlsson.
Jóhannes, ásamt fleiri ungum
mönnum, fetaði í fótspor braut-
ryðjendanna og hóf flugnám við
flugskóla Konna Jóhannessonar í
Winnipeg í Kanada árið 1944.
Að aflokinni síðari heimsstyijöld
buðust hagkvæmari möguleikar til
flugnáms í Bandaríkjunum og því af-
réð flugnemahópurinn að færa sig
um set og taka upp nám hjá Spartan
School of Aeronautics í Bandaríkjun-
um, en þaðan lauk Jóhannes flug-
námi árið 1946.
Við komuna til íslands hóf Jó-
hannes fljótlega störf sem flugmaður
hjá Loftleiðum hf. sem þá voru í ör-
um vexti, höfðu haslað sér völl í far-
þegaflugi og auk þess fengið verk-
efni við síldarleit.
Meðan Loftleiðir stunduðu innan-
landsflug voru sjóflugvélar nær ein-
vörðungu notaðar til að halda uppi
flugsamgöngum við sjávarpláss á
Vestfjörðum og annarra staða þar
sem ekki var til að dreifa nothæfum
flugvöllum. Jóhannes var flugstjóri á
öllum flugvélum, sem notaðar voru á
innanlandsleiðum Loftleiða, en það
voru auk hefðbundinna landflugvéla
flugvélar útbúnar flotholtum til
notkunar á sjó eingöngu og flugbát-
ar, sem bæði var hægt að lenda á sjó
og landi.
Oft kemur fram í tali flugmanna,
sem kynnst hafa sjófluginu og lýsa
því í Ijóma endurminninganna, að
tími sjóflugsins hafi verið hvort
tveggja í senn, erfiðasti og um leið
skemmtilegasti hluti starfsferils
þeirra. Þó ég minnist þess ekki að
Jóhannes hafi sérstaklega haldið á
lofti þeim dýrðarljóma, sem stafaði
af sjófluginu, efa ég ekki að það hafi
heillað hann eins og flesta flugmenn
og flugliða, sem komu að sjófluginu á
einn eða annan hátt.
Jóhannes var talinn einkar fær
flugmaður, hvort sem um var að
ræða stjórn sjóflugvéla eða hefð-
bundinna landflugvéla. Forráða-
menn félagsins gerðu sér snemma
grein fyrir hæfileikum Jóhannesar
sem flugstjóra og sérstakri hæfni
hans til að ráða fram úr vandamál-
um, sem urðu við flugstarfsemina,
oftast án nokkurs aðdraganda og um
leið við erfiðar aðstæður. Honum
voru því snemma falin mörg vanda-
söm verkefni íyrir hönd félagsins,
þar á meðal að sækja Catah'na flug-
bátinn Dynjanda til Atlanta í Georg-
íu í Bandaríkjunum og fljúga honum
til Reykjavíkur.
Jóhannesi var einkar umhugað
um velferð og hag Loftleiða, enda
var það áberandi hvemig hann lagði
sig stöðugt í líma, í einu og öllu, við
að gera hag félagsins sem mestan og
með þeirri fyrirmynd, sem hann
sjálfur var, hvatti hann aðra til frek-
ari dáða. Jóhannes sat sem varamað-
ur í stjóm Loftleiða síðustu tvö árin,
sem félagið stundaði flugrekstur
undir eigin nafni, og eftir samein-
ingu Flugfélags íslands og Loftleiða
og stofnun Flugleiða hf. var hann
kjörinn varamaður og síðar aðalmað-
ur í stjóm þess félags. Sem flugstjóri
og einn af stjómendum Flugleiða
vann Jóhannes nýja félaginu af al-
hug og ekki af minni eldmóði en sínu
gamla félagi, Loftleiðum.
Jóhannes kom snemma að félags-
málum atvinnuflugmanna og var
einn af stofnendum Félags íslenskra
atvinnuflugmanna, FIA, og sat þar
löngum í samninganefndum og
stjórn. Hann lét öryggismál og að-
búnað flugáhafna og farþega mikið
til sín taka, bæði á félagslegum vett-
vangi og einnig sem yfirflugstjóri og
þjálfunar- og eftirlitsflugstjóri Loft-
leiða á árunum 1957-1969. Til marks
um þennan þátt var það fyrir fram-
sýni og þrotlausa áeggjan Jóhannes-
ar sem yfirflugstjóra, að félagið af-
réð að setja upp flughermi í kjallara
höfuðstöðva félagsins á Reykjavík-
urflugvelli og tryggja með því mark-
'vissa þjálfun flugáhafna og styrkja
enn frekar stoðir öryggismála í
starfsemi félagsins.
Starf sitt sem flugstjóri rækti Jó-
hannes af alúð og gekk ríkt eftir því
við áhöfn sína að farið væri í einu og
öllu eftir starfsreglum félagsins,
hvort heldur sem um var að ræða
hreinlæti og snyrtimennsku í klæða-
burði eða ákvæði varðandi útfærslu
flugsins.
Sem eftirlitsflugstjóri sannprófaði
hann reglulega, hvort flugliðar væru
nægjanlega vel að sér í öllu, sem laut
að öryggismálum. í þessu augnamiði
var hann óþreytandi við að útskýra
reglur félagsins og leggja spurn-
ingar fyrir flugáhafnir.
I millilandaflugi Loftleiða og síðar
Flugleiða var Jóhannes flugstjóri á
öllum flugvélagerðum, sem tengdust
Ameríkufluginu. Það þótti mikið
átak þegar Flugleiðir afréðu að taka
breiðþotu í sína þjónustu og festu
kaup á DC-10 flugvél. Til að fljúga
fyrsta áætlunarflug Flugleiða með
breiðþotu, og um leið fyrsta breið-
þotuflug í rekstri íslensks flugfélags,
voru valdir tveir af elstu flugstjórum
félagsins á þeim tíma, þeir Smári
Karlsson, sem flaug frá New York til
íslands, og Jóhannes Markússon,
sem flaug frá Islandi til Lúxemborg-
ar.
Jafnframt því að starfa sem flug-
stjóri á hefðbundnum flugleiðum
Loftleiða og Flugleiða tók Jóhannes
þátt í flugi á öðrum vettvangi, sem þó
tengdist starfsemi félaganna á ein-
hvem hátt. Ásamt fleiri íslenskum
flugliðum bauð hann fram krafta
sína við neyðarflutninga á matvæl-
um og lyfjum frá eyjunni Sao Tomé
til Biafra í Nígeríu, en til þess verk-
efnis voru m.a. notaðar DC-6B flug-
vélar, sem Loftleiðir voru hættar að
nota í hefðbundnum flugrekstri.
Einnig tók Jóhannes, bæði sem flug-
stjóri á Cl-44 Rolls-Royce 400 og
áhrifamaður innan stjórnar Loft-
leiða, þátt í uppbyggingu Cargolux
flugfélagsins í Lúxemborg og vann
þar ötullega við að tryggja vöxt og
viðgang starfseminnar meðan félag-
ið var að hasla sér völl á nýjum
markaði.
Jóhannes kom að flestum leigu-
verkefnum á vegum Loftleiða og
Flugleiða þar sem kunnátta hans og
reynsla við erfiðar aðstæður í fjar-
lægum heimshlutum kom sér vel.
Hann var ávallt reiðubúinn til að
bjóða fram starfskrafta sína þegar
félagið þurfti á flugmönnum að halda
við leiguverkefni fjarri heimastöðv-
um. Þar má t.d. nefna flug með píla-
gríma frá Alsír og Nígeríu í Afríku
og Jövu í Indónesíu til Jeddah í
Saudi Arabíu og flug með vörur til
fjarlægra heimshorna. Enda þótt Jó-
hannes legði sig, hvar og hvenær
sem var, í líma við að gera hag Loft-
leiða og Flugleiða sem mestan var
öryggi flugstarfseminnar, hvort sem
um var að ræða þjálfun flugáhafna,
farþegflug á hefðbundnum flugleið-
um, flug með múhameðska pílagríma
eða flug með vörur milli fjarlægra
heimshluta, ávallt í fyrirrúmi.
Að leiðarlokum þakka ég af alhug
þau hollráð, sem Jóhannes gaf mér,
ungum og óreyndum flugmanni við
upphaf starfsferils míns hjá Loftleið-
um. Flest þeirra heilræða, sem hann
og aðrir flugstjórar Loftleiða gáfu
mér forðum, hafa, meðvitað og
ómeðvitað, dafnað og þroskast með
mér og þó svo að þau hafni brátt sem
dýrgripir í sjóði minninganna halda
þau áfram fullu gildi við alla flug-
starfsemi.
Ég votta aðstandendum Jóhann-