Skírnir - 01.12.1912, Blaðsíða 8

296
Skíldspekingurinn Jean-Marie Gnyau.
mann alveg ósjálfrátt til aðdáunar og þar af leiðandi tiL
eftirbreytni. Listin hefir oft meiri áhrif með því, sem
lesa má milli línanna, en hinu, sem sagt er berum orðum.
Aðalatriðið er, að það sem sagt er eða sýnt, megi taka sem
ímynd einhvers meira, og að það, sem i myndinni felst,
geti orðið að einhvers konar fyrirdæmi, annaðhvort til
varnaðar eða eftirbreytni. Veruleiki sá, sem lýst er, má
því aldrei verða svo aumur og ljótur, að ekki bóli á ein-
hverri hugsjón i honum; og heldur ekki mega skýjaboi’g-
irnar eða hugsjónahjalið verða svo yfirgnæfandi, að menn
missi sjónir á veruleikanum. Bezt er að hásæið og veru-
leikinn fallist í faðma, að maður sjái eins og hugsjónina
stafa niður i myndina. Veruleikinn vei’ður að láta frjóvg-
ast af hugsjóninni eins og Jörðin (Gaja) lét frjóvgast af
Himninum (Uranos) í goðsögunni grísku. Og sá er ef-
laust mestur listamaðurinn, sem eins og Móses er svo hlust-
nærnur, að hann veit, hvar hann á að ljósta hina hörðu
klöpp veruleikans sprota sínum til þess að leiða í ljós lífs-
lind þá, er verða megi hjálpræði heillar kynslóðar.
Hvernig er þá listamanninum farið? Eitt aðalein-
kenni hans er það, að hann getur eins og lagt sig inn íi
alla hluti, skynjað þá og skilið, rétt eins og þeir væru
partur úr sjálfum honum. Hinn sanni listamaður á þvt
að geta sagt eins og Byron:
Er ekki jörðin, fjöllin, himinn, haf
hlnti af mér og minni sál, sem eg af þeim?
Annað einkenni listamannsins er það, að hann lítur
eins og óspiltum barnsaugum á alla hluti. Hann má þvi
ekki láta blindast af venjum manna og hugsunarhætti,
heldur á hann þvert á móti að rifta þeim og sýna mönn-
um hlutina eins og þeir eru eða ættu að vera. Hugskot
hans verður að vera eins og einhver endurnýjunarlind, ein-
hvers konar Urðarbrunnur, svo að alt, sem laugað er helgi-
laug skáldþelsins, verði eins og nýtt og endurborið.
Þriðja einkenni listamannsins er það, að hann fær
ást á því, sem hugur hans er að fást við, og óviðráðan-
lega löngun til þess að leiða það í ljós. Það er eins og.