Ný sumargjöf - 01.01.1865, Blaðsíða 131
131
undanfarar höfuðskáldanna og greiða götu þeirra, en
seinni alda inenn skeyta lítt ura verk þeirra, og er það
eigi rett, því þau hafa að nokkru leyti glætt þá geisla, sem
höfuðskáldin söfnuðu í skuggsjá fegurðarinnar. En jafn-
framt og hinn fyrri skáldskapur miðaldanna var að líða
undir lok, þá fór að myndast ný kveðskaparlegund, sem
betur átti við tímann, en það var sjónarleika skáldskapurinn.
þegar Forngrikkir héldu hátíðir sínar, þá voru jafnan
framdir sjónleikar, og voru þeir eitt af aðalatriðum guðs-
þjónustunnar. Nokkuð likt átti sér stað í katólskunni, og
var margt í kyrkjusiðunum, sem betur sæmdi leikurum en
klerkum, og svo er enn; en á miðöldunum voru miklu
meiri brögð að því, og kom þar loksins, að klerkar tóku
að leika yms atriði úr rilningunni. Á Páskahálíðinni var
það alllitl, að píningarsaga Krists væri leikin. Seinna
bundu klerkar sig ekki eingöngu við ritninguna, og léku
þeir bæði eingla, og helga menn og enda djöfulinn sjálfan.
Uppúr þessu var farið að semja guðrækileg leikrit í sama
anda, ogvoruþau kölluð „mysteria“ (leyndardóinaij; urðu
þau svo almenn, að loddarar léku þau ífjalabúðum á lorg-
ura úti; hnýltu menn opl aptan við þau minni sjónarleik-
um, sem bæði voru andlegs og veraldlegs efnis t. a. m.
um Don Juan og Dr. Faustus. *) Opt var það að „myst-
*) Saga DonJuans er upprunnin á Spáni, og hafa inörg skáld,
bæði fyr og síðar, kveðið útaf henni. Don Juan var gjarn
tit munaðar og óeirðamaður um kvennafar; hafði hannvél-
að svo margar konur, að ekki varð tölu á komið. Hann
hafði drepið kastalahöfðingja, föður jungfrúr einnar, er hann
hafði glapið og bætti þaráofan guðlausri ósvífni, því hann
gekk að leiði hans, en á því stóð líkneskja hans höggin af
steini,og bauð hann líkneskjunni til kvöldverðar með sér.
9*