Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1974, Blaðsíða 109

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1974, Blaðsíða 109
ÖNDVEGISSÚLUR í EYJAFIRÐI 115 Getur það hugsast að vindreimar þær, sem séra Einar kallar svo, séu sömu hlutirnir og Eggert lýsti? Mér virðist seinni spurningunni fljót- svarað. Það er ekki hægt að sjá neitt samhengi með öndvegissúlum þeirra Eggerts og Bjarna annars vegar og súlum séra Einars í Saur- bæ hinsvegar. Telja verður lýsingu Einars ásamt teikningu Sigurðar óyggjandi í öllum aðalatriðum. Ég sé heldur enga ástæðu til að ætla Eggert svo glámskyggnan að til mála komi að hann hafi haft í huga vindreimarnar á Stórhamri þegar hann ritaði sinn texta. Hvernig má þetta vera? Áður en leitað er svara við því er rétt að svipast um í Fram-Eyjafirði á 17. og 18. öld, að svo miklu leyti sem það er hægt, og athuga hvað við finnum af fornum kirkjum. V Ekki þarf lengi að leita í vísitasíum til þess að finna margar og allítarlegar lýsingar á fornum kirkjum. Það eru þó einkum hinar stærri kirkj ur sem við erum á höttunum eftir, nánar tiltekið útbrota- kirkjur af timbri, hinar þrískipuðu basilíkur í ætt við norsku staf- kirkjuna. Fyrir því eru þó takmörk hversu langt aftur hægt er að fara. Meginreglan er sú að fyrir miðja 17. öld þýðir lítið að leita eftir handbærum upplýsingum. Magnús Már Lárusson telur að um aldamótin 1700 standi u. þ. b. 30 timburkirkjur á íslandi.18 Að vísu eru þær ekki allar með útbrotasmíð. Eftir lauslega athugun, sem ég hef gert, má þó ætla að þær séu í meirihluta. Sú sveit, sem flestar hefur innan sinna marka, er Eyja- fjörður. Fram-Eyjafjörður er eitt þurrviðrasamasta hérað landsins, ásamt Fljótsdal og hluta Skagafjarðar, enda eru þaðan komin flest forn tréskurðarverk. I lok 17. aldar eru útbrotakirkjur af timbri í Laufási, Munkaþverá, Möðruvöllum í Hörgárdal og Möðruvöllum í Eyjafirði, Grund og Hrafnagili eða alls sex talsins. Fjórar þeirra þ. e. a. s. kirkjurnar á Möðruvöllum báðum, Hrafnagili og Laufási eru með kór og forkirkju undir minna formi en framkirkjan, en í tveimur þeirra, á Grund og Munkaþverá, er kór og kirkja undir sama þaki, og þær eru forkirkj ulausar. Hægt er að gera sér allgóða grein fyrir uppbyggingu þeirra, og mál eru gefin á kirkjunum á Munkaþverá og í Laufási. 1 öllum þessum kirkjum er innstöpla getið í vísitasíum. Flest bendir og til þess að þeir hafi verið sívalir. Það yrði of langt mál að færa sönnur á það nú en ég vil geta tvenns: Orðið stöpull hefur næstum algjöra samfylgd með útbrotakirkjum í skoðun- argerðum, orðið stólpi eða stolpi kemur einstöku sinnum fyrir. Nú
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.