Lögberg - 01.06.1933, Blaðsíða 7

LöGBERG, FIMTUDAGINN i. JÚNÍ, 1933
Bls. 7
Indverskir furstar
Menn hafa frétt sitt af hverju
mn Indlandsmálin og indversku ráð-
stefnurnar í London, meðal annars
■þá, þar sem Gandhi kom berfœttur
og berhöfðaður við hlið skraut-
klœddra fursta, sem höfðu um sig
lífvörð skrautkltxddra þjóna. .E11
mcnn hafa átt bágt með að átta sig
á þessu, og ekki síst nú, eftir að
Bretar hafa komið fram með frum-
varþ til laga um stjórnarskrá fyrir
alt Indland, og leita til þess aðstoð-
ar furstanna, að koma henni fram.
En hér er í stuttu máli um að rœða
tilraun um að sameina alt Indland,
sem ekki hefir verið ein heild nema
á landabréfum, eins og sjá má á eft-
irfarandi grein.
Ma'Öur getur ferÖast um endilangt
Indland, alt frá Kap Comorin á
suðurodda þess, inn til hinna snævi-
þöktu fjalla í Kashmir á norður-
landamærunum, án þess að verða
nokkurs staÖar var vi'Ö breska em-
bættismenn. Leiðin liggur sem sé
um indversk ríki, svo sem Travan-
core, Mysore, Hyderabad, Rajpu-
tana, Patiala og Kashmir. Menn,
sem ekki eru kunnugir högum í Ind-
landi, álíta að Bretar stjórni öllu
landinu, en svo er ekki. Fyrir utan
það landflæmi, sem venjulega er
nefnt breska Indland, eru þar ekki
færri en 675 ríki, flest að miklu
leyti óháð, en þó bundin breska
heimsveldinu meS samningum og
vináttuböndum.
Óll þessi 675 ríki ná yfir tæpan
helming af flatarmáli Indlands, og
í þeim á rúmlega fimti hluti þjóðar-
innar heima, eða um 72 miljónir
manna. Sum ríkin eru ekki stærri
eri meðaljörð í sveit á Islandi, en
þó ræður yfir þeim sérstakur fursti.
Hyderabad er stærsta ríkið. Það er
á stærð við ítalíu og þar eru 13
miljónir íbúa. Stræð hinna ríkjanna
er þarna á milli. Loftslag er mjög
mismunandi, þjóðareinkenni mörg
og mismunandi, og sinn er siður í
landi hverju. I sumum ríkjunum
eins og' t. d. Kashmir, er þjóðin að-
allega Múhameðstrúarmenn, en
stjórnað af Hindúafursta. I örðum
ríkjum, eins og t. d. Hyderabad, er
furstinn MúhameðstrúarmaSur, en
þjóðin -Hindúar.
Öll þessi ríki eiga sögu sína að
rekja aftur í gráa forneskju, en saga
þeirra er talandi tákn um mátt sið-
venjanna.
Ríkisstjóri heitir á indversku Ma-
haraja. Stjórnaírfyrirkomulag þeirra
er mismunandi nokkuð, en líkist þó
að miklu leyti þingbundinni kon-
ungsstjórn. Þó hafa Maharajaarnir
meiri völd en konungar. En það eru
sameiginleg óskráð lög i öllum ríkj-
unum, að hver og einn einasti þegn
má bera fram fyrir furstann kærur
sínar og vandamál. Þetta þekkist
ekki i breska Indlandi.
Ef mann langar til að kynnast
þeim blæ “Þúsund og einnar næt-
ur’’ sem margir halda að sé yfir Ind-
landi, þá þýðir ekki að Jara til
borganna i breska Indlandi svo sem
Bombay, Kalkutta, Madras eða
Dehli. Maður verður helst að kom-
ast inn í eitthvert af hinum ind-
versku furstaríkjum, helst um þaö
leyti sem Maharajainn hefir efnt til
hátíðar, annað hvort guðunum til
dýrðar, eða sjálfum sér og ætt sinni.
Þegar breski jarlinn yfir Indlandi
kemur í heimsókn til furstanna, er
honum jafnan tekið með hátíðlegri
viðhöfn, skrauteldum og dansi. Það
gera furstarnir sjálfum sér til virð-
ingar. Þeir eiga allir sammerkt í
því að vera fúsir á að efna til þjóð-
hátíðar og dans, en öllum er þeim
það sameiginlegt að fyrirlíta alla,
sem standa lægra að mannviröing-
um en þeir sjálfir.
Kunnastir af indversku furstun-
um eru Maharajainn af Bikanir og
Maharajainn af Patiala. Bikanir er
annað stærsta rajputana ríkið og er
í eyðimörkinni vestan við Dehli.
Höfpðborg þess er töfraheimur.
Furstahöllin, sem heitir Lallgarh, er
heimur út af fyrir sig, og ekki svo
lítill. Hún er bygð úr rauðum sand-
steini, skreytt rismyndum í hindu-
monguiskum stíl. Þar eru dýrlegir
garðar innan hallar með gráu mar-
maragólfi og öll er höllin sem æfin-
týraborg. Þar eru langir súlnagang-
ar og þar eru óteljandi þögulir þjón-
ar á sveimi, í rauðum gullf jölluðum
hempum og með hvíta eða gula
vefjarhöttu á höfði. Rétt hjá höll-
inni er “purdah”—það þýðir kven-
heimur. Þangað fær enginn óviö-
komandi að koma.—Tvær konur á
furstinn og nefnast þær Maharanis.
Aðra kallar hann konu sína, hina
frú. En svo á hann ótölulega marg-
ar hjákonur. Euginn veit hve mörg
börn hann eignast með þessum kon-
um, því að það eru eingöngu börn
aðalkvennanna tveggja, sem eru
prinsar og prinsessur. Ríkiserfing-
inn, sem þegar er kvæntur og á börn,
býr i sérstakri höll.
Maharajainn í Bikanir er stór-
menni í Indlandi og hann má telja
foringja hinna indversku furstanna.
Næstur honum gengur Maharaja-
inn í Patiala. Hann er höfðingi trú-
bragðaflokks þess er Sikhar nefnist.
Sikhar voru nafntogaðir í stríðinu
fyrir hreysti sína og grimd. Ma-
harajainn í Patiala er mikill vinur
Englendinga, eins og Mahajarainn í
Bikanir. Báðir eru þeir kanslarar á
hinu indverska furstaþingi, og fara
oft að finna enska jarlinn í Dehli.
Opinberlega er Maharajainn í
Patiala giftur sex konum, og eru
þær ekki nefndar annað en A, B, C,
D, E, F. Þær þurfa ekki að hugsa
um neitt annað en viðhalda fegurð
sinni, svo að þær sé furstanum hug-
þekkar. A er aðalkonan. Hún er af
göfugri Rajput-ætt, og sonur henn-
ar er ríkiserfinginn, og er nú tvítug-
ur. Dóttir furstans, sem nýlega varð
16 ára, giftist furstanum í Patna.
Var brúðkaup þeirra haldið með
svo mikilli viðhöfn, að sliks munu
jafnvel vart finnast dæmi í Iand-
landi.—Heimanmundur brúðarinn-
ar var gimsteinar og skartgripir, sem
nægt hefði til að fylla stóra skart-
gripabúð og auk þess margir pokar
fullir af enskum gullpeningum, og
munu hafa verið um 300,000 krón-
ur í hverjum.
En ekki getur Maharajainn í
Patiala talist ríkur ef miðað er við
Maharajainn í Hvderabad. — Hann
heitir Nizam og er auðugasti maður
i heimi, miklu ríkari en Rochefeller
og Morgan. Það er mælt, að ef
honum dytti í hug einhvern góðan
veðurdag að setja alt gull sitt í um-
ferð á heimsmarkaðnum mundi það
valda verðsveiflu á gullinu. En
þetta gerist ekki meðan hann lifir.
Hann hugsar um það eitt að auka
fullforða sinn og liggur á honum
eins og ormur. Önnur auðæfi hans
eru eftir þessu. Hann á t. d. 25,000
kg. af pérlum og 82 kg. af demönt-
um, rúbínum, smarögðum, safírum
og öðrum gimsteinum. Hann hefir
gott lag á því að afla sér fjár. Ár-
leg mata hans er 8 miljón rúpíur.
Og svo hefir hann smá-aukatekjur.
Hann krefst t. d. ætíð skatts af
gesturn sinum, boðnum og óboðnum.
Þessi skattur er misjafnlega hár, og
fer eftir mannvirðingum. Lægsta
gjald er þó einn gullmokeur, er sam-
svarar tveimur sterlingspundum.
Með þann skatt sleppa breskir em-
bættismenn og liðsforingjar, en það
getur orðið þeim útdráttarsamt ef
furstinn býður þeim oft heim!
Þrátt fyrir fjárgræðgi sína er
Nizam vinsæll í ríki sínu. Hann er
ljúfmannlegur í umgengni við hvern
mann, kann allar mállýskur í rikinu
og getur því talað við alla þegna
sína. Og honum hefir tekist frem-
ur öðrum furstum, að halda sjálf-
stæði sínu gagnvart Bretum. Það
aflar honum og virðingar innan
lands að hann á gríðarstórt kvenna-
búr. Þannig er nú hugsunarháttur-
inn í Austurlöndum.
Maharajainn í Kashmir, sem er
annað stærsta furstadæmið í Ind-
landi, á ekki nema tvær konur,
“konu” og “frú”. Hann hefir þó
átt fleiri konur, en Isumar hefir
hann mist og sumar rekið frá sér.
“Konuna gat hann ekki lynt við, lét
því byggja sérstaka höll handa henni
og býr með “frúnni.”
Englendingar hafa veitt honum
aðalsnafnbót og kallast hann nú Sir
Hari Singh. Að undanförnu hefir
legið við að hann misti ríki sitt, því
að Múhameðsmenn hafa vilja steypa
Hindúanum af stóli. Enskar her-
sveitir urðu að koma honum til
hjálpar og bældu niður uppreisnina,
en sumir segja að þetta sé ekki nema
aðeins hlé á milli bylja.
En yfirleitt er gott samkomulag
milli indversku furstanna og þegn-
anna. Það er sama hvar maður fer
um Rajputríkin, hvort maður heim-
sækir “sólarsoninn, ’ ’—Maharaj ainn
í Udjapur, sem telst ættgöfugastur
allra furstanna, en hefir átt við
heilsuleysi að striða—eða maður
heimsækir ungu og fjörugu fursta-
hjónin í eyðimerkurríkinu Jodhpur,
eða maður kemur til Jaipur, þar
sem rikir einn hinn mesti íþrótta-
maður Indverja. Alls staðar er sama
sagan: Þegnarnir dást innilega að
hinum mörgu mannkostum höfð-
ingja sinna. Eftir því sem furstarn-
ir berast meira á, eyða meiru í þjóð-
hátíðar, og skart, því meir dáist hinn
fátæki að þeim, og telur það ekki
eftir þótt hann verði að leggja fram
sinn skerf til að borga brúsann.
Hann lítur svo á, að öll viðhöfn sé
opinberun frá æðra heimi, og þvi
meiri sem hún er, því hrifnari verð-
ur hann.
I sumum ríkjum, eins og t. d.
Mysore, Bhohal, Travancore og
Boroda, hafa furstarnir unnið mikið
fyrir mentamál og lagt til þeirra
stórfé. Og af leiðingin er sú að f ólk-
ið tignar þá og tilbiður næstum eins
og guði. Ef þú vilt kynnast sál Ind-
lands, þá farðu til inversku fursta-
ríkjanna, þar sem örbirgð og auð-
æfi haldast i hendur.
—Lesb.
Þjóðleikhús byggingin
Nefndin, sem hefir þjóðleikhúss-
bygginguna með höndum, og Guð-
jón prófessor Samúelsson og múr-
meistari Kornelíus Sigmundsson,
sýndu alþingismönnum og blaða-
mönnum bygginguna 1. maí fyrir
hádegi. Þeir fóru um alt húsið hátt
og lágt, og gengu upp á þakið, en
þaðan sér mætavel yfir mestan hluta
Reykjavíkur.
í húsinu eiga að vera koparglugg-
ar, sem ekki geta rvðgað, járnglugg-
ar geta ryðgað jafnvel þó þeir séu
málaðir upp fimta hvert ár. Aðal-
nýjungin er hvernig húsið verður
húðað að utan. Það á að gerast með
mulinni hrafntinnu, sem heita má að
geti ekki eyðst af loftinu, og allir
segja að sé miklu sterkari en mul-
inn granít, sem nú er farið að nota
mjög á byggingar hér í bænum, og
auk þess hefir hrafntinnan þann
kostinn, að efnið fæst hér og allur
kostnaðurinn rennur í vasa lands-
manna sjálfra. Þetta hvor(tveggja
gerir húsið ódýrara í rekstrinum.
Það er 'stórt hús og að líkindum
mundi það kosta alt að 30,000 krón-
ur að mála það einu sinni.
Allir, sem komu, hvort sem þeir
voru á ungum eða efri aldri, fóru
óhikað upp alla stiga, þó sumir þeir
væru ekki sem aðgengilegastir. Þeim
voru sýndar teikningarnar fyrir alt
húsið, og gefin nokkurn veginn hug-
mynd um það. Gólfið í áhorfenda-
salnum tekur 480 sæti, og 6—8
hliðarstúkusæti. Önnur hæðin,
“balkón,” hefir 80 sæti, þar af 16
stúkusæti, og þriðja hæðin (gallerí-
ið) hefir 220 sæti, en hún verður
líklega ekki opnuð fyrr en síðar, að
meira hefir fjölgað í bænum. En
hún er til nú þegar, vegna þess, að
leikhús verður ekki stækkað nema
með ærnum kostnaði og með því að
rifa niður það sem áður hefir verið
bygt. Enginn hafði orð á því, að
áhorfendapláss væri of stórt en
heldur mátti heyra raddir í gagn-
stæða átt.
Að klæða húsið að utan með mul-
inni hrafntinnu er uppfynding Guð-
jón Samúelssonár. Hann hefir líka
aðra uppfynding á prjónunum, og
það er að klæða steinhús að innan
með samanþjöppuðu reiðingsstorfi,
sem er gegnvætt með karbolinum
eða öðrum samskonar vökva. Nú
greiða landsmenn árlega stórifé fyrir
kork á innveggi. Þess er getið í sam-
bandi við þetta, en leikhúsið hefir
fengið alt það kork sem það þarf.
Leiksviðið í húsinu er svo stórt,
að það má leika söngleiki, er
Reykjavík getur fengið skilyrði
fyrir þá.
Leikhúsið á að vera fyrir alla,
vera almanna leikhús, þegar það er
komið upp. Sætin ættu að kósta kr.
3.00, kr. 2.25 og kr. 1.50. Þegar
þriðja hæðin verður tekin í notkun,
ættu þar að vera krónu sæti. Lík-
legt er að stúkusæti kostuðu eitt-
hvað yfir 3 kr. Og með þessu verði
á sætunum hlyti leikhúsið að verða
sæmilega sótt.
Einn af þessum gestum hafði orð
á því, að það “ætti að drífa þetta
af.” Ráðið til að drifa það af er
þetta:—Nefndin hefir farið fram á
landsjóðsábyrgð fyrir 300,000 kr.
Ef hún fengist og peningarnir feng-
ist með sæmilegum vaxtakjörum,
mætti koma upp bíóleikhúsi í hús-
inu á einu til tveimur árum. Þá
kemur árið 1935, og þá borgar al-
þingi aftur skemtanaskattinn 1933
og 1934, sem mun svara því sem
næst 200,000 kr., fyrir þær má koma
upp leiksviðinu. Svo kemur skemt-
anaskatturinn árið 1935, liklegast
100,000 kr., og fyrir það má koma
miklu í lag af því sem eftir er.
Ýmsir af þessum góðu gestum
bentu á, að á móti leikhúsinu þyrfti
að yera autt torg, svo það nyti sín
betur. ,i'l0rj
Það sem er að gerast þarna við
Hverfisgötuna er, að þar er verið
að byggja minnismerki yfir þús-
und ára gamalt löggjafarþing1 og
minnismerkið á að standa í þúsund
ár.
Gestur.
—Vísir.
Konungur Spilavítanna
Heimsblöðin segja þau tíðindi, að
nú séu tímarnir orðnir svo, að spila-
vítið í Monte Carlo sé hætt að gefa
ágóða, og að furstadæmið Monaco,
sem svo að segja lifir á fjárhættu-
spilum hafi neyðst til þess að gera
sparnaðarráðstafanir. Þannig hefir
“herinn” verið dreginn saman, þó
að hann sé að vísu ekki nema 30—
40 manns. Það er franskt félag
sem á spilavítið, en upphafsmaður-
inn að því að notfæra sér spilafýsn-
ina i stórum mæh er maður, sem
byrjaði með tvær hendur tómar, en
lét eftir sig 88 miljónir franka þeg-
ar hann dó.------
Vorið 1837 var höfðað eftirtekta-
vert mál gegn tveimur bræðrum,
tvíburum, sem hétu Louis og Fran-
cois Blanc. Þeir höfðu rekið bank-
arastarfsemi og á skömmum tíma
grætt offjár á oídirfskufullu—eða
svo jvirtist það—kauphallarbraski.
En svo kom í Ijós, að það voru
eðlilegar orsakir til hepni þeirra.
Þeir höfðu mútað símritara til þess
að tilkynna sér ýmsar verosveiflur
áður en þær urðu heyrum kunnar,
en meginið af þesskonar tíðindum
fór símleiðis. Þessvegna var málið
hafið. Símritarinn var dæmdttr í
langt fangelsi en bræðurnir sluppu
með það, að skila afyur hinurn illa
fengna gróða.
En Blancs-tvíburarnir lögðu ekki
árar í bát. Þeir höfðu séð, að gull
var fólgið í áhættuspilinu og í gull
vildu þeir ná. Þeir settust að í
París og komu þar upp spilaklúbb-
um, leynilegum, því að opinbert
f járhættuspil var bannað með lögum
í Frakklandi í þá daga. Þó að þeir
beittu ýmsurn brögðum til þess að
forðast lögregluna þá klófesti hún
þú sanit, og urðu þeir að hröklast
á burt úr París.
En þeir voru staðráðnir í þvi að
nota sér spilaástríðuna. Og þó að
ættjörðin vildi ekki nota sér “dttgn-
að” þeirra, væri önnur lönd til.
Fyrsti sigur Roulettunnar
Tvíburarnir litu kringum sig og
fundu brátt hagkvæman stað í smá-
bænum Homburg, “höfuðborginni” í
Hessen-Homburg. ertoginu þar var
vita eignalaus og greip tilboði tví-
buranna unt spilavíti fegins hendi
og fanst það ágætt. í Homburg átti
að rísa upp hressingarhótel fyrir
ríkisfólk og spilabanki í sambandi
við það. Bræðurnir leyndu því ekki
að spilavítið væri aðalatriðið, en
heilsuhælið aðeins haft að yfirskyni.
Þannig varð Homburg fyrsta
“mentastofnun” heintsins í opinberu
fjárhættuspili og atvinnuvegurinn
var löghelgaður. Á fáum árum varð
bærinn heimsmiðstöð allra ástríðu-
manna um f járhættuspil. Þarna risu
upp spilavíti, igistihús, skrautleg i-
búðarhús og loks heilsuhæli og tví-
burarnir græddu miljónir.
Fjárhœttusþilarar
Riku landeyðurnar urðu gagn-
teknar af spilaf íkninni og spilavít-
ið reyndist lang mesta f járaflafyrir-
tæki þeirra tíma. Og þarna þyrptust
að ýmsir frægir menn. Þar var
Garibaldi, þar var Dostojevski og
fékk af eigin reynslu efnið í eina af
frægustu bókum sínum, þar kom
Ferdinant Lasalle, sonur fiðlusnill-
ingsins Paganini og prinsinn Charles
Lucien Bonaparte, sem sprengdi
bankann 1852 og fór með hálfrar
miljón franka vinning, sem hann þó
eyddi fljótlega í spilum annarsstað-
ar, því að nú voru svona fyrirtæki
farin að rísa upp víðar.—Árið 1858
borgaði spilafélagið í omburg 42%
í hluthafaágóða, en fyrsta árið
hafði það greitt 14%. Og þó voru
komnar 4 miljómr í varasjóð, því
að við öllu mátti búast. Heimsókn
og bankasprenging Bonaparte var
ekki gleymd—og einn góðan veður-
dag fékk spilavítið gest, sem ekki
var smátækari, spánskan auðkýfing
sem hét Garcia, sem á svipstundu lqt
greipar sópa um bankasjóðinn og
fór burt með 800,000 franka.
Félagið munaði lítið um þessa
“bit,’ en hún hafði aðrar afleiðing-
ar. Hertogadæmiö hafði nú fénast
svo, að það gat “gætt siðferðisins”
og nú tók stjórnin í taumana og
sagði að spilavítið væri orðið álits-
lmekkir fyrir staðinn og landinu til
skammar. Vorú nú sett ný lög,
þannig að stjórnin áskildi sér miklu
meiri arð af spilavítinu en áður.
Þegar hér var komið sögunni
hafði Francois dregið sig í hlé meö
fullar hendur fjár. Hann var orð-
inn þreyttur og samviskan farin að
bíta og slá. En öðru rnáli gegndi
um Louis Blanc. Hann var óþreyt-
andi, og það beit ekkert á hann þó
hann ætti í vök að verjast gegn lög-
um og landstjórn, sem heimtaði si-
felt meira og meira og lagði á hann
nýjar kvaðir, og hann skaut skoll-
eyrum við öllum þeim fjölda hótun-
arbréfa, er hann íékk frá gestum,
sem höfðu mist aleigu sína í fjár-
glæfrastofnun hans. Þegar kom
fram yfir 1860 datt honum nýtt ráð
í hug. Félag eitt hafði stofnað spila-
víti í Monte Carlo, en var á horrim-
inni vegna samkepninnar frá Hom-
burg. Blanc keypti þá eignir og rétt-
indi félagsins í Monte Carlo fyrir
rúma miljón franka og lét bankann
í Homburg sigla sinn sjó.
Og nú fór að færast fjör í spila-
menskuna í Monte Carlo. Rétti
maðurinn var kominn til skjalanna
—hinn ódrepandi skipulagsfrömuð-
ur spilavítanna. Frá tímum Blancs
stafar það Monte Carlo, sem heim-
urinn þekkir bæði af reynd og af-
spurn. Eftir nokkur ár skiftu árs-
tekjur Blancs af nýja spilavítinu
miljónum franka.
Louis lBanc fór ekki uð dæmi
bróður sins, að njóta ellinnar í hvíld
og næði, heldur féll hann svo að
segja á “vígvellinum".- Þangað til
hann var kominn á áttræðisaldur
hélt hann áfram lífsstarfi sinu með
þeim ötulleik og dugnaði, sem betur
hefði komið í þágu einhvers annars
og betra málefnis. Hann hafði í
æsku velt af stað snjóbolta og nú
hafði snjóboltinn gleypt hann sjálf-
an. Það má þó segja honum til
verðugs lofs að hann vakti Vel yfir
þvi, að ekki væri höfð brögð í tafli
við spilarana. Hann dó 1877. Yarð
skyndilega veikur og var fluttur til
Sviss til heilsubótar en dó þar 27.
júlí. Fólkið í Monte Carlo harmaði
fráfall hans, enda hafði það lifað af
atvinnu hans, en hvort spilararnir,
sem mest voru féflettir í vítinu hafa
gerh það hermir sagan ekki.
Hann naut veraldarláns í fullum
mæli. Átti mikinn auð, var kvæntur
falegri og gáfaðri konu, sem hafði
haldist óspilt alla tíð innan um alla
spillinguna í Monte Carlo, og dætur
hans giftust furstum. En spilavítið
var augasteinn hans og árásirnar,
sem gerðar voru á hann tók hann sér
mjög nærri. Hann hélt því fram
sjálfur, að fjárhættuspil það, sem
iðkað væri i leyni, svo og happ-
drætti og kauphallarbrask, væri
miklu skaðlegra en “rouletturnar” í
Hömburg og Monte Carlo — og
miklu óheiðarlegra. Hjá sér vissu
allir að hverju þeir gengi ^n enginn
væri svikinn i viðskiftunum, eins og
t. d. í sumum happdrættum og kaup-
hallarviðskiftum.
Arfleiðsluskrá iðrandi syndara
Spilavítakóngurinn lét eftir sig ó-
grynni fjár, á mælikvarða þeirra
tíma, eða um 88 milj. franka. Og
arfleiðsluskrá hans vakti feikna at-
hygli þegar hún var birt. Til frið-
þægingar sálu sinni hafði hann á-
nafnað fátækum og sjúkum lang
mestan hluta eigna sinna, enda hefir
hann eflaust haft fjölda sjálfs-
morða á samviskunni og steypt
margfalt fleirum i eymd og volæði.
Þegar kona hans dó, nokkrum ár-
um seinna, fór hún að dæmi hans
og mælti svo fyrir, a-ð eignir henn-
ar skyldu hverfa óskiftar til ýmis-
konar líknarstarfsemi.
En spilavítið lifði áfram og liíir
enn. Fyrsta kastið stjórnuðu synir
Louis Blancs þvi. En síðan um
aldamótin er Blancs-ættin ekkert
riðin við rekstur spilavítisins í
Monte Carlo heldur er það eign
fransks hlutafqlags. Það dró ekk-
ert úr fyrirtækinu við þessa breyt-
ingu heldur jókst það og margfald-
aðist og ágóðinn af vítinu hefir
aldrei verið eins mikill eins og á
þessari öld. Arðurinn af rekstrinum
hefir komist yfir 100 miljón franka
á ári.
En nú hefir kreppan komið við
þetta færirtæki og mun flestum
finnast að hún hafi víða borið nið-
ur á þeim stað sem síður skyldi.
Árið sem leið er fyrsta árið sem
ekki hefir gefið neinn arð og munu
fáir harma það nema hluthafarnir.
—Fálkinn.
Dýrt að deyja í Reykjavík
Það er talið dýrt að lifa í Reykja-
vík. En sagan er ekki nema hálf-
sögð, því það er Ixka dýrt að deyja.
Það mun víst algengt, að útför
kosti 600—800 krónur. Stundum
nálgast kostnaðurinn þúsundið. Við
þá upphæð bætist svo kostnaðurinn
við leiðið, sem getur numið miklu.
Einstaka menn finna up]x á þeirri
fásinnu að steypa hvelfing i gröfina
og kostar það stórfé.
Bálstofa er hér engin til, og er
því ekki nema um greftrun að ræða.
Lík fæst ekki brent, nerna það sé
sent á bálstofu érlendis. Þetta var
gert á s. 1. hausti. Líkið var látið í
zinkkistu á kr. 120.00 Kistan var
svo send á skipi til Kaupmannahafn-
ar, og kostaði flutningurinn ekki
minna en 150 krónur. Það er eins
og “fyrsta pláss,” með öllum þæg-
indum, að fæðispeningum frádregn-
um. Þegar út kom, var líkið flutt á
bálstofu og brent þar. Askan var
svo látin í duftker, og send til Is-
lands. Allur kostnaður við kistu,
flutning, brenslu o. s. frv. nam að-
eins ísl. kr. 570.00—fimm hundruð
og sjötiu kr.—Það er öllu minna en
venjuleg jarðarför hér í bænum. og
er því sízt dýrara að senda lik til
brenslu erlendis, heldur en að koma
því i jörðina í Reykjavík.
Hér í bæ eru margir sem eru mót-
fallnir greftrunum, en fella sig bet-
ur við að láta evða líkamsleifum
sínum og sinna, þegar þar að kem-
ur, með fljótu og hreinlegu móti, á
bálstofu. Fyrir þessa menn er því
sá möguleiki opinn, að senda lík til
útlanda. Það verður samt öllu ó-
dýrara.—Jafnframt hefir sumstað-
ar verið komið á fót tryggingar-
stofunum, t. d. í Svíþjóð og Dan-
mörku. Þar geta menn í lifanda lífi
greitt tiltölulega lága upphæð í eitt
skifti fyrir öll, og trygt sér allan
kostnað við útför, þegar að því kem-
ur.
Annars sýnist tínxabært að háttvirt
sóknarnefnd og bæjarstjórn fari að
rumska, og horfi ekki lengur þegj-
andi á hvernig bæjarbúum er íþyngt
með jarðarfarakostnriði. Lausnin
verður sú sama hér og i erlendum
borgum—það er að reisa bálstofu.
Erlend reynsla sýnir, að það verður
bæjum og einstaklingum ódýrt, enda
eru sum bæjarfélög erlendis— t. d. í
Björgvin og Niðarósi — farin að
bjóða borgurununx ókeypis brenslu,
til þess að losna við viðhald og
aukning grafreita. Og í mesta máta
er ósanngjarnt að taka ekki tillit til
hinna mörgu bæjarbúa, sem skilja
að líkbrensla er krafa nútímans, um
meðferð á fratnliðnum mönnum.
G. Cl. —Vísir.