Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 38
88
var með trú slna. Útlendir menn tóku undir sig
klaustur og kirknafje án dóms og laga, og landsins
helztu höfðingjar fylgdu þeim dyggilega margir
hverjir í þessu. Þrir ágætustu menn landsins voru
teknir af Jifi, og það einmitt af þeim sökum, að þeir
vildu verja trú sina gegn útlendum og innlendum
yfirgangsmönnum, sem að vísu höfðu eða þóttust
hafa fyrir sjer konungsboð til þeirra framkvæmda,
er opt gengu nærri þvl að vera ián og þjófnaður.
Enda áleit alþýða þá feðga Jón biskup og syni hans
eigi að eins saklausa, heldur taldi þá píslarvotta og
nálega sannhelga menn.
Alþýða elskaði dýrðlinga sína, tignaði krossa og
myndir helgra manna, og hlustaði með hinni mestu
lotningu og ánægju á latínskar þulur hjá klerk-
lýðnum katólska, sem hún að vísu ekkert skildi i,
en einmitt þess vegna höfðu meiri helgi og meira
vald yfir huga hennar og hjarta, en verið mundi
bafa, ef hún hefði skilið þær. Nú voru krossar og
myndir brotnar, og gengu þeir vel fram í því Olafur
Hjaltason og Gísli biskup Jónsson. Áheit á helga
menn og ljósakveikingar fyrir líkneskjum þeirra,
var harðlega bannað. Margir þeir hlutir, sem áður
höfðu verið álitnir helgir, voru nú nálega í saur
dregnir og vanvirtir á margan hátt.
Af öllura þessum aðförum varð fólkið hrelt og
forviða. Ofan á þetta allt bættist, að mönnura var
boðið að fylgja þeirri trú, er svona gekk vinsamlega
í garð. Það mun óhætt að fullyrða, að aldrei hafi
meiri andleg þvingun verið lögð á almenning l)jer
á landi en á siðbótartímunum og eptir þá, og aldrei
hafi almenningur Islendinga verið meira hrelldur og
undrandi yfir guðleysi og breytingagirni hins nýja
tima, en einmitt á næstu 30—40 árum eptir siðbótina,