Eimreiðin - 01.09.1913, Síða 73

225
lega hafa horfið af sjálfsdáðum, ef nokkuð til muna hefði verið af henni þar á land-
námstíð, og hún þá hefði fluzt út til íslands með fénaði þeim, er landnámsmenn
fluttu með sér þangað.
Engar fyllilega ábyggilegar skýrslur segir hann séu til um það, hve mikið hafi
verið eða sé nú af sullaveiki á íslandi. Arið 1867 telji Finsen, að af hverjum
40—50 landsmanna sé 1 sullaveikur. J. Jónassen telji þá (um 1880) J : 60—61,
en slíkt sé auðvitað óáreiðanlegar tölur, þó líkur séu hinsvegar til, að miklu fleiri
séu sullaveikir, en læknar yfirleitt hafa hugmynd um. fannig hafi t. d. fundist
sullir í 26 af 84 holdsveikum, sem krufðir hafi verið á Laugarnesspítala.
Skýrslur frá læknum telja holdsveika þannig:
Árið 1897: 235 Árið 1902: (vantar) Árið 1907: 82
— 1898: 194 — 1903: 110 — 1908: 00 (71
— 1899: 123 — 1904: 80 — 1909: 80
— i900: 138 — 1905: 81 — 1910: 69
— 1901: 107 — Iqoó: 105 — 1911: Ó2
í>ó að skýrslur þessar séu ekki fyllilega ábyggilegar, þá bendi þær þó ótvírætt
á, að sullaveiki sé í mikilli rénun á íslandi, og það því fremur sem líkindi séu til,
að tölurnar frá síðari árunum séu réttari tiltölulega, vegna þess, að þá eru læknar
orðnir fleiri og auðveldara fyrir fólk að vitja þeirra. Ennfremur hefur höf. séð og
skorið miklu færri útvortis sulli síðari árin, og þykir það eindregið benda í þá átt,
að viðkoman af nýjum sullum hafi farið minkandi.
Að sullaveiki sé í mikilli rénun, þakkar höf. mest aukinni þekkingu landsmanna
á henni og upptökum hennar. Læknar hafi með alþýðlegum ritlingum frætt al-
menning um sullaveikina og varúðarreglur gegn henni (J. Jónassen landlæknir). Pá
hafi og lög um hundaskatt (frá 22. maí 1890) átt sinn þátt í því (fækkun hunda),
og sérstaklega, að hundar séu nú læknaðir (hreinsaðir) 1—2 var á ári, og sullir
úr slátruðu fé eyðilagðir.
Árið 1865 te^st Krabbe svo til, að á íslandi séu hundamir ekki nema 3—5
sinnum færri en menn, en 1909 eru þeir samkvæmt skýrslum 12 sinnum færri.
Krabbe taldist ennfremur svo til (1863), að meira en 4. hver hundur á íslandi
hefði bandorma. Síðan hefur þetta ekki verið rannsakað, og væri þess þó full þörf.
Til grundvallar fyrir athugunum sínum um sullaveikina og skurðlækningu á
henni leggur höf. að eins þá sulli, sem hann hefur skorið. Fyrri hluta tímabils þess,
sem höf. hefur starfað á sem læknir, hefur hann gert færri sullskurði en síðari árin,
svo það ætti í fljótu bragði að benda á, að sullaveikin færi vaxandi (en væri ekki í
rénun) á íslandi. En höf. eignar það því, að fyrstu árin hafði hann ekki sjúkrahús,
og jafnframt hinu, að þá voru menn ragari við að láta gera á sér sullskurði, en þó
sérstaklega því, að síðari árin hafi hann skorið tiltölulega marga gamla sulli.
Aldur og kyn þeirra, er höf. hefur skorið, má sjá af þessari töflu:
Aldur karlm. konur samtals °/0
I —10 ára 1 1 2
11—20 - 3 10 13 7-7
21—30 - 11 32 43 25.4
31—40 - 10 27 37 21,9
41—50 - 19 26 45
51—60 - 7 11 18 10,7
yfir 60 - 3 8 II 6>5
54
115
169
100