Vísir - 19.07.1968, Blaðsíða 9

V í S IR . Föstudagur 19. júlí 1968.
9
-K
Dandaríska þjóöin hefur lagzt
á legubekkinn til sálkönn-
unar, eöa hún reynir aö minnsta
kosti um þessar mundir að fram-
kvæma á sér nokkurs konar
sjálfskoðun. Allur heimurinn
hefur horft á hana furðu lost-
inn, fylgzt meö því af undrun
og skelfingu, hvernig hennar
beztu synir hafa fallið hver á
fætur öörum fyrir morðingja-
byssukúlum, hvernig raddir um-
bötamanna eins og þeirra
Kennedybræöra og Martins
Lúthers Kings hafa verið þagg-
aöar niöur meö hinztu rökum
manndráps og ofbeldis.
Það er von aö menn spyrji,
hvaö sé á seyöi i Bandaríkjun-
um, geta þessi mörgu morð á
ýmsum foringjum frjálslyndra
afla I landinu veriö einleikin?
Sögur komast á kreik og verða
ekki þaggaöar niöur um að sam-
særi og giæpafélagsskapir
standi á bak viö. Hvergi annars
i ' • • •• -■ •
»
^ %*> *■ V- ''•••»'* ■ V, -í
♦ ••■,:■ • -. • :■• •
> < >■ t .;:•■>•:■■■ ■ v, --s ; •.•,.••,.•:
. •<, >:.••.-■ > N > •
x > %'■-< 1
:♦•»' ■■*:«> ■■■% Ú:- '•
< í *■’< * _ .. - , t .< /
\ ■< '• :<•'••■' V: -•: ,. •: * -
■-•»- •' r-.- t •*
&■ •' >'-i> * <■■' V* '*>"«' ><• l <tV s'< » i4> C' V-» í
i < > • : 1 ' ' ' < • •, -, ,
„Ég heiti Beretta. Taktu mig með þér.“
auglýsing.

Bandarísk byssu-
landi, svo sem á dögum áfengis-
banns og glæpahringja i
Chicago kringum 1930, en þó
er ástandið nú kannski enn
ískyggilegra vegna hinnar miklu
og sívaxandi vofu kynþátta-
ágreiningsins. Það er segin saga,
aö hvenær sem kynþátta-
óeirðir blossa upp, þyrpist fólkið
í skotfærabúðirnar og kaupir
sér byssur í þúsundatali, sem
eiga að vera til sjálfsvarnar, en
afleiðingin er sú, að stöðugt
fjölgar skotvopnum í einkaeign
bæði meöal hvítra manna og
svartra og þetta verður líkast
tunnu, sem veriö er að safna
æ meira púðri í og má það verða
mikill hvellur þegar neistinn
kemst i að lokum. Á síðastliðnu
ári jókst skotvopnasala víðast
hvar í landinu um þriðjung.
munu hafa selzt um 4 milljón
stykki, — og raunin verður sú.
að vopnin eru notuð til annars
en vama, úr því þau Iiggja þarna
í skápum og skúffum milljóna
manna víðsvegar um landið, þá
er svo einstaklega handhægt
að grípa til þeirra.
Villimannaþjóð
staöar viröist slíkt gerast, ao
mipn^ta ,kosti ekki mörg dæmi
í röð. Hvar er sú skuggalega
vofa,. .hvar er það ógnarveldi.
sem grípur þannig inn í rás
„andarískra viðburða? Er það
hugsanlegt, að einhvers staöar
á bak við sé starfandi einhver
víðtækur glæpahringur einhvers
konar „Murder Inc.“, sem hafj
nú þrisvar ef ekki oftar sýnt i
verki vald sitt?
í ýtarlegri rannsókn sem gbrð
var eftir moröiö á Kennedy for-
seta, komst hópur góðra og
Vammlausra manna aö því, aö
ekki yrðu fundin nein rök fyrir
því, að samsæri heföi staðið að
báki þvf ógnarverki. heldur
hefði það verið hugdetta og verk
eins sálsjúks og spillts öfga-
manns. Hversu margai sögu-
sagnir, sem komiö hafa upp um
það efni, viröist ekkert hægt að
fóta sig á þeim og skýrslan
veröur að teljast standa óhögg-
uð. Eftir síöustu fregnum að
dæma viröist heldur ekkert ó-
yggjandi hafa komið fram sem
sannar að samsæri hafi vjriö
að baki morðinu á Robert
Kennedy, en grunsamlegast er
morðið á King. Svo mikið er
víst, að hinn eftirlýsti moröingi.
sem fannst aö lokum í Londcn
virðist hafa haft traust og öflug
sambönd að geta leynzt svo
lengi og ferðazt heimshornanna
milli á fölskum vegabréfum. svo
þvi veröur vart trúað að hann
hafi gert það allt upp á eigin
spýtur.
Tjessi miklu morð í Bandaríkj-
unum eru í augum okkar
furðulegir atburöir og þvi erfitt
fyrfcr okkur að skilja -það, að
þeir geti verið komnir ósjálf-
rátt frá einangruðum einstakl-
ingum. En það þarf hins vegar
ekki að verða svo undarlegt, eí
menn hafa gert sér grein fyrir
því ástandi sem nú viögengst
i Bandarfkiunum um meöferð
morðvopna. Hér bart sem sé
ekki samsæri til, heldur er þjóð
félagið svo smitað af ðgeðs
legri ofbeldishneigð og leik með
skotvopn, að þessi einstöku
morð á frægum mönnum, sem
heimurinn verður allur vitni að,
eru aðeins eins og litlir, tpppar
ofan á risastórum haugum eða
fjöllum af ofbeldisverkum, sem
eru daglegir viðburðir í banda-
rísku þjóðlífi.
Til að skilja þetta, skulum
við fyrst taka venjulegt land i
EVrópu eins og Bretland með all
ströngum reglum um meðferð
skotvopna. Það eru svona að
jafnaöi framin um 30—40 morð
með skotvopnum á ári.
jV"ú eru i Bandaríkjunum,
kringum fjórum sinnum
fleiri íbúar en á Bretlandi og
þvi ætti tala byssumoröa til
samræmis við þetta að vera i
kringum 120 — 160 svo litið sé
á köld töluvitni hagskýrsln-
anna.
En í Bandarfkjunum er á-
standið allt annað. Þar eru
framin til jafnaðar árlega meö
byssum, hvorki meira né minna
en 6500 morð. Og þó er ekki öll
sagan þar með sögð. Því að ár-
lega koma skotvopn þar að auki
við sögu viö 10 þúsund sjálfs-
morð, 2600 dauðsföll af slysa-
skotum, 44 þúsund líkamsárás-
ir, 50 þúsund rán óg 100 þúsund
skotmeiðsli sem valda ekki
dauða.
Það má f stuttu máli segja,
að hvergi í víðri veröld valda
skotvopn eins mörgum manns-
látum og slysum og i
Bandaríkjunum, hvar sem
leitaö væri og það jafnvel þó
leitað væri einungis aö saman-
burðartölum. — Hvergi f heim-
inum utan þar sem styrjaldir
geisa. Og þó má til dæmis benda
á það að fullt eins margir
Bandaríkjamenn farast árlega
fyrir morðingjakúlu heima fyrir
og í stríðinu í Vietnam.
það er því vissulega kominn
tími til að bandaríska þjóö-
in fari f sálkönnun og sjálf-
skoðun til að athuga orsakirnar
fyrir þessu ástandi. Og aðrar
þjóðir hljóta að horfa á og
undrast þaö, hvernig komið er
fyrir stórveldis og forustuþjóð
í heiminum, sem vill telja sig
til menntaðra og siðaðra ríkja,
þykist standa fremst í tæknileg-
um framförum og vísindum og
á sér langa sögu sem frumherji
frelsis og lýðréttinda.
Sumir segja að þetta liggi í
þjóðareðlinu. þetta var upphaf-
legp landnema og veiðimanna
þjóö, sem ruddi sér braut vestur
yfir slétturnar oft með fádæma
hugrekki og bardagagleði gegn
Indíánum og Mexikönum. Víst
má þetta vera rétt, því að varla
eru liðin nema hundrað ár síö-
an landnemarnir voru á ferö-
inni með veiðibyssur sínar f
villta vestrinu og þar er byssu-
gleðin enn hvað mest. En ein-
hvern tíma þurfa þeir nú samt
að vaxa frá þessu, alveg eins og
viö íbúarnir á okkar norölægu
eyju, þroskuðumst með tíð og
tíma upp úr aldarhætti hinna
grimmu víkinga og urðum að
lokinni Sturlungaöld kyrrlát og
siðuð bændaþjóð, sem lærði
í verki að virða mannhelgina
sem Bandaríkjamenn hafa hins
vegar talað mest um allra þjóða
f hátfölegum ræöum.
•Y7"erst er, að allt virðist heldur
T þróast afturábak f Banda-
ríkjunum í þessum málum. Oft
hefur verið æði brösótt þar f
\ hverjuin einasta degi mætu
finna í héraðsblöðum fleiri
og færri furðuleg dæmi um þaö,
hvernig alþýöufólk grípur til
skotvopnanná sem handhægs
tækis til aö leysa í einu vet-
fangi alls kyns furðulegustu og
smávægilegustu deilumál, ná-
grannakryt og nábýlisvandamál.
Einn þreif byssu sína, af þvi
hann var orðinn leiður á grenj-
inu f barni nágrannans og þagg-
aði niður í því, annar fjarlægði
hund sem honum var illa við
og með honum dreng sem hélt
f band hundsins.
Lögreglustjóri Detroit-borgar
var einn daginn svo gáttaður á
þessum sífelldu smámorðum, að
hann stundi þungan og mælti:
„Tveir vinir komast á ólíka
skoðun. Annár tekur byssu og
skýtur hinn, aö því er viröist
einungis vegna þess að hann
haföi byssuna við höndina.“
l'Jálkahöfundur i bandarísku
blaði gerði smáþátt um
þetta furðulega fyrirbæri, var
þátturinn f formi uppdiktaðs
blaðasamtals, þar sem frétta-
maöur fór á fund fjölda manns
og lagði fyrir þá spurningu.
hvers vegna þeir skytu menn.
Kafli úr þessu samtali hljóðar
svo:
„— Hvers vegna skjótið þér
fólk, hr. B. J.?
— Það er klaufaskapur mest.
Ég sit hjá húsinu mínu og er
að kjassa og klappa eina af
byssunum mínum og áður en
ég veit af, bang, hleypur skotið
úr byssunni, og ég er búinn aö
skjóta einhvem í viðbót.
— Hr. M. O., eruð þér sömu
skoðunar, að klaufaskapur sé
13. sfða
S
\

s
s
s
s
s
s
s
s
\
11ESEN9HR I
• HVER TALAÐI UM
DRUSLUSKAP?
Einn af áskrifendum Vísis
skrifar af tilefni af bréfi erlendr
ar konu hér f dálknum nýlega
m.a.: .það mætti segja mér
að konan hafi tekið feil á út-
lendingum og íslendingum, eng-
inn Islendingur mundi fara til
annarra landa nema óaðfinnan-
lega til fara. En útlendingar
þekkjast margir hverjir úr fyrir
það hve sóöalegir þeir eru til
fara hér á landi. Stundum gæti
maður haldið að þeir kæmu
beint úr rennusteininum. Það
sem skyggir á fegurð íslands'
eru að mínum dómi útlendingar,
sem koma hingaö klæddir eins_
og betlarat*...
• SJÓNVARPIÐ í
SUMARFRÍI
Geirþrúður heitir ein af þeim,
sem hefur skrifaö okkur um
sjó-ivarpsfríið og er greinilegt
að sumarfrí sjónvarpsins mælist
misjafnlega fyrir. Þó viröast
flestir vel geta unnt sjónvarps-
mönnum sumarleyfis og eins
geta þolað sjónvarpsleysi um
tíma, én annars segir m.a. i
bréfi Geirþrúðar: „Væntanlega
hafa sjónvarpsmennirnir okkar
farið á stúfana í leit að nýju og
góðu efni handa „úlfinum óseöj-
andi“, eins og einn þeirra orö-
aði það. Undarlegt finnst mér aö
framhaldsþáttur, sem hófst í
sjónvarpinu nýlega skyldi vera
um enn einn „töffarann“ í glímu
viö undirheima stórborgarinnar.
Ég hef haldið því fram að við
eigum ekki að gera of miklar
kröfur til nýstofnaðs sjónvarps.
enda oft vel veriö gert þar. En
er virkilega ekki hægt að fá
myndaflokk erlendis af öðru
tagi? Erlendis sér maður vin-
sæla framhaldsþætti þar sem
hetjan tekur hvorki þátt í áflog-
um, drykkjusvalli eöa kvenna-
fari. Athugið þetta, sjónvarps-
menn góðir, og þið uppskerið
þá þakkir alls almennings.
• 12 TÍMAR SPARAÐIR
Á ÁRI
Það er furðulegur eintrjánings
háttur lögregluþjóna aö neyða
gangandi vegfarendur til aö bíöa
þegar rautt ljós er, jafnvel þótt
enginn bíll sjáist. Það segir mér
tölfróður maður, að hægt sé að
spara sér heilar tólf klukku-
stundir á ári, ef menn ganga
yfir án þess að múlbinda sig
við umferðarljósin.
— Tímabundinn.
• ÞJÓNUSTA —
VERÐHÆKKUN
Húsmóöir skrifar: Var það
ekki kaldhæöni örlaganna að
mjólkin skyldi hækka í verði á
sama tíma og þjónustu„stand-
ardinn“ hjá samsölunni var
lækkaöur. Mér og fleiri hús-
mæörum, sem virðast i augum
samsölunnar vera heldur lítil-
mótlegir og vesælir „kúnnar"
finnst að furöulegir hlutir hafi
gerzt þarna i sömu andránni
Stórkostnaði aflétt vegna dreif-
ingar mjólkur á sunnudögum og
potturinn hækkar um leið um
25 aura! Hvers vegna gagnrýna
heiðarleg blöð ekki einokunar-
firmað?