Vísir - 25.07.1968, Blaðsíða 9

V í SIR . Fimmtudagur 25. júlí 1968.
9

*
□ Hásumar er aö líða hjá,
en á stórum hluta lands-
ins, þar sem hafís og vorkuld-
ar hafa dregið úr gróðrinum,
er ástandið enn heldur ömur-
legt. Þegar ferðazt er um
þessar sveitir er úthagi enn
vart hæfur til beitar og þó
komið sé vel fram yfir siáttu-
byrjun sést þar engin hreyf-
ing til sláttar eða heyskapar.
'P’ólkiÖ á bæjunum bíður að-
1 gerðalaust en í von um að
tíðin batni. Óvíða eru líkur til
að nokkur heyskapur geti haf-
izt fyrr en í ágúst-mánuði ■ og
jafnvel þá veröa þetta litið
meira en gisnir toppar sem
verða slegnir, menn tala um
að heyskapurinn verði aðeins
tíundi hluti af því sem eðlilegt
væri í venjulegu árferöi. Fyrir
feröamanninn sem fer um þess-
ar sveitir er þetta ástand nær
óskiljanlegt. Það er að nálgast
ágúst og útlitiö er eins og væri
í maí, brúnn litur gróðurleysis
er yfir öllu landinu og heima
Gunnar Sigurðsson, bóndi að Árholti.
— rætt við bónda á Tjörnesi um
ömurlegt sprettuóstand
við bæi er hvergi hreyfingu aö
sjá. Fyrir heimafólk er óvissan
verst. Menn gera sér ekki til
fulls grein fyrir því hvernig af-
koma getur orðið, þegar stoð-
unum hefur verið kippt undan
öllum lífsbjargarmöguleikum.
Þó menn segi að mikið sé undir
því komið, hvernig haustið
verður, vita menn að það getur
aldrei breytt neinu verulegu.
Grasbresturinn er oröinn stað-
reynd, ekki aöeins á verstu
kalsvæðunum, heldur á miklu
stærra svæði.
★
Fréttamaður Vísis var i síð-
ustu viku staddur norður í
Þingeyjarsýslu og fór þá í
snögga ferð út á Tjörnes, en þar
er ástandið nú talið einna verst
í suðursýslunni, en á hinn bóg-
inn er ástandið miklu verra í
noröursýslunni. Heimsókn á
einn bæ í Tjömesi sem var val-
inn af handahófi gefur þó
nokkra hugmynd um, hvernig
ástandið er jafnvel í sveitum,
þar sem túnin eru þó ekki ger-
kalin. Jafnvel þar er ástandið
æði Ijótt, svo að bændurnir vita
tapast hvernig þeir eiga að snúa
sér við grasbrestinum.
Bærinn sem fréttamaðurinn
valdi stendur yzt á Tjörnesi,
það er nýbýli í iandi Mánár og
kallast Árholt. Þaö hefði verið
skemmtilegt í venjulegu árferði
að ganga spölinn frá veginum
heim að bænum, því að þaö
sem ber fyrir augu vitnar um
svo mikinn stórhug og dugnað.
Hér hefur augsýnilega verið
unnið ósleitilega að nýræktinni,
hver skákin eftir aðra brotin
og tekin í rækt, þangað til kom-
ið er að þvi er viröist við fljóta
yfirsýn um 15 hektara tún.
Mestur hluti túnsins hefur upp-
haflega verið þurrir móar, en
síðast hafa verið teknar skákir
til framræslu. Þannig hefur
bóndlnn á fáum árum sléttað
nær allt ræktanlegt land, 'sem
fyrir hendi er, komið sér upp
t snyrtilegu ibúöarhúsi og fjár-
; húsi, en fjósið er enn óvandað-
1 ur skúr, enda eru kýrnar aðeins
[ tvær auk kálfa og kvíga.
Þaö þarf ekki að óttast það
á heimleiðinni yfir túnið að
maður bæli óslægjuna, því grös-
in í því eru bæði svó gisin og
snöggsprottin, að það gefur
varla hugmynd um túnrækt.
Bóndinn er heimaviö og tek-
ur viðmótsþýður á móti komu-
manni. Ég hef orð á því viö
hann, aö ræktunin sýni, aö
hann hafi veriö nokkuö stór-
huga.
— Já, stórhuga, það getur
verið, segir hann. Nú hefði bú-
skapurinn átt að vera kominn
í það horf, að maður gæti unað
við sitt og horft öruggur móti
framtíðinni, en þaö er eins og
allt manns verk í mörg ár sé
ónýtt. Það er sama hvað maður
hefur bætt mörgum nýræktar-
skikum við, í ár verður heyfeng-
urinn minni en nokkru siríni áð-
ur.
Hann heitir Gunnar Sigurðs-
son og er rúmlega fertugur
maöur. Hann kveöst vera frá
Húsavík, en hafi veriö i sveit
á sumrum á Máná og fest yndi
á staðnum, og þvi hefði hann
setzt hér að og stofnað þetta ný-
býli. Það var fyrir niu árum
sem hann hóf hér búskap. —
Þaö var erfitt að byrja hér með
tvær hendur tómar, en maöur
var bjartsýnn og þóttist örugg-
ur um ávöxt sinnar iðju. Hér
hafði aldrei orðiö kal í túnum
að neinu ráði, en svo lentum
viö í því I fyrsta skipti í fyrra-
sumar. — Það er nauðsynlegt
fyrir mig, ef jörðin á að bera
arð að reyna að stækka bú-
stofninn og til þess er ræktunin
líka gerð. En við gátum ekki
stækkað hann í fyrra. Aö vísu
væri hægt að bera slíkt eitt og
eitt ár, en nú fer þetta aö verða
æöi alvarlegt, þegar ekkert get-
ur haggazt til aukningar tvö ár
í röð. Maöur er alveg varnarlaus
gegn þessu og skilur ekkert í
hvaö á aö gera. Engin úrræöi
eru á að leita annarrar sjálfs-
bjargar, og þó hefur maður í
aðgeröarleysinu farið á sjó til
að fiska í soðið og við höfum
dálítiö notað tímann meðan
ekkert hefur annars verið að
gera til að saga rekavið og
fleyga úr honum girðingar-
staura.
Gunnar fer meö mig á bala
fyrir ofan bæinn. Túnið liggur
í halla ofan frá lágum fellum.
Hér bendir hann mér á kalrás-
ina í miöju túninu. Hérna er
þaö verst, hér eru skellurnar
stærstar, líkt og sviöin jörð. —
Hér var allt í svelli síðastliöinn
vetur og það hefur farið verst
með túniö. Orsökin var leys-
ingarnar um miðjan vetur, sem
ollu eins og menn muna stór-
flóöum víða um land, en síðan
snöggfraus það allt. Glæran
varð um fet á þykkt og lagðist
eins og klakabrynja yfir landiö.
Svo þegar fór að vora þiönaöi
litillega á daginn þegar sólar
naut • við, en fraus á hverri
nóttu. Þetta óvenjulega ástand,
þessi óskaplegu svellalög eiga
sök á kalinu, þannig hafa ræt-
urnar kramizt og slitnað.
★
Ég spyr hann um, hvort hann
hafi ekki notað óheppilegar gras
tegundir og hann tekur undir
að það geti veriö, gengur með
mér yfir túnið, þar sem minna
ber á kalskemmdum. Hann hafði
mest sáð háliðagrasi, sem hafði
gefið góða uppskeru, þangað til
kalið hleypur í þaö og það
stendur sig ekki og nú má sjá
árangurinn. Þó svæðin séu ekki
gjörkalin standa stráin nú svo
gisin, að það er sýnilegt að upp-
skeran verður sama og engin.
Túnið er allt í smátoppum þvf
meginið af plöntunum er dautt.
En in: á milli eru ofurlitlar nál-
ar af varpasveifgrasi að koma
í ljós, það eru einærar jurtir,
sem sá sér sjálfar, þær veröa
aðaluppskeran, og svo arfinn.
t — Ég fór austur í Axarfjörö
um daginn, segir Gunnar, — og
þó það sé siður bóndans aö berja
sér, verð ég að viöurkenna, að
það var ennþá lakara þar, þvi
að þar voru heilu túnskákirnar
dauðkalnar. Ég skil ekki, hvað
þeir geta gert, nógu slæmt er
það hjá okkur.
★
— Hvað segirðu um áburð-
arnotkun. Hafið þið ekki eyði-
lágt túnin með einhliða notkun
&' Kjarna?
— Það er stundum verið að
tala um þetta, en það er tómur
misskilningur, enginn bóndi
myndi láta sér detta í hug að
nota eintóman Kjarna. Við not-
um aö sjálfsögðu bæöi fosfór
og kalí og blöndum því sjálfir
saman við Kjarnann. Og ég vil
benda á það, að ég hef notað
húsdýraáburð á hluta af túninu
og hann, er engu betur farinn
en aörir hlutar þess. Hitt getur
verið, að það vanti kalk eins og
stundum er veriö að tala um,
ég veit það ekki með vissu.
Það er verið að gera jarövegs-
athuganir 1 sýslunni, en rööin
er ekki komin að okkur á Tjör-
nesinu. Ég vona, að það verði
gert bráðlega.
— Hvað segirðu um þær hug-
myndir, sem fram hafa komiö,
aö Sunnlendingar og íbúar ann-
arra héraða, sem ekki hafa orðið
fyrir kali, séu hvattir til aö
koma til hjálpar með því aö
bara á hvem nytjanlegan blett?
Heldurðu að slíkt komi að
nokkru gagni með þeim flutn-
ingskostnaöi, sem er á heyi?
— Já, ég held að það sé það
eina, sem getur gagnað. Það er
tvímælalaust bezta hjálpin fyrir
fólkið á kalsvæðinu, að gefa
því kost á að fá sem allra
mest aðflutt hey, svo það þurfi
ekki að skera niður bústofn
sinn í algerum fóðurskorti.
Að lokum spurði ég Gunnar:
— Jæja, hvenær heldurðu svo
aö sláttur geti hafizt hjá þér?
Ég er að vona, að ég geti sleg-
ið þriggja hektara skák í tún-
inu, sem er einna bezt, núna í
ágústbyrjun, en eftir það, — ég
veit varla hvort þaö er hægt
að kalla það heyskap, þá verð ég
að slá þessa toppa, aö minnsta
kosti svo þeir vaxi ekki úr sér,
en það gefur lítinn eöa engan
heyfeng. Ég fæ ekki séð, aö
heyskapurinn verði meira en
þessi litla skák. Að vísu sáöi
ég höfrum hérna í eina skák-
ina, ætlaöi að hafa þaö til að
heröa á sláturlömbum, en nú
er það vonlaust, ég verð að
heyja það til grænfóðurs. Þaö
er hart aðgöngu hvaö heyskap-
urinn veröur lítill, einmitt þeg-
ar börfin er svo brýn að fjölga
bústofninum til að skapa bú-
skapnum fjárhagslegan grund-
völl. Þorsteinn Thorarensen.
HEYSKAPURINN GISNIR TOPPAR
lESENDURl
HAFAODfllfl:
ÞAÐ ERU LESENDUR, sem
hafa orðið í þessum þætti okk
ar, sem birtist eins oft og
efni gefst til. Margir skrifa
okkur stutt og góð bréf, en
listii viö aö segja frá er að
vera stuttorður og gagnorður
eins og forfeður vorir, þegar
þeir rituðu Islendingasögurn-
ar. Bréf til okkar eiga að send
ast í eftirfarandl heimilis-
fang: Dagblaðið Vísis, „Les-
endur hafa orðið“, Laugavegi
178, Reykjavík.
Tímasóun og
tannburstun
Hefur „tímabundinn". sem
skrifaöi f „Lesendur hafa
orðið“, þann 19., hugsað um hve
margar klukkustundir hann gæti
sparað, ef hann burstaöi aldrei
f sér tennurnar alla ævina, eða
hversu mörgum mönnum
rauð umferðarljós forða frá bráð
um bana. Ætli það sé ekki
heppilegra fyrir þjóöina að láta
„tímabundna" eyða 12 klukku-
stundum í að bíöa eftir grænu
ljósi, en fórna mannslífum á
umferðaraltarið, einstaklingum,
sem unnið gætu mörg hundruð
klukkustundir á ári.
Lögregluþjónn.
Seinlát símaþjónusta
flugfélaganna
Farþegi sem ætlaöi fljúgandi
til Akureyrar hefur m.a. þetta
að segja um viðskipi sín sfm-
Ieiöis við Flugfélag Islands: —
.....þegar loksins er hægt að
ná í skiptiborðið hjá flugfélag
inu, þá virðist útilokaö að ná
sambandi við afgreiðslu innan-
landsflugs, þótt gull sé í boði.
Ég hef að vísu ekki reynslu
af Loftleiðum í þessu efni á
móts við Flugfélag íslands, en
virðist áð þar séu svipuð vanda-
mál. Spurningin er: „Tapa flug-
félögin ekki á þessari lélegu
þjónustu t.d. með tilliti til milli
landaflugs, því að þar keppa 4
aðilar um farþegana... ?“
Gömlu togarana á síld
Hvers vegna eru gömlu tog-
ararokkarnir ekki gerðir upp og
sendir á síld spyr S.S í bréfi til
þáttarins, og heldur áfram, „ .. .
annað hvort gætum við notað þá
sem birgðaskip eða þá til aö
veiða þetta silfur hafsins. Að
selja þá úr landi sem brotajárn
fyrir lítið sem ekkert nær engri
átt. Nýju síldarskipin, sem
þykja þó oröin of lítil kosta tug
milljónir króna. Er svo dýrt að
gera togarana upp? Ekki trúi ég
því fyrr en að fullreyndu. Skipa
smíðastöövarnar bíða eftir verk-
efnum. Breytingarnar væru
hentug verkefni. í gjaldevris-
kreppunni ætti að vera hægt að
spara mikinn gjaldeyri með
þessu rnóti."
ískur strætisvagn-
anna óþolandi
Margir hafa orðið til að benda
Vísi á ískriö sem fer í gegnum
merg og bein borgaranna. Njáll
Gunnarsson skrifar þættinum
um þetta efni: „Ég vildi leyfa
mér að vekja athygli forráða-
manna SVR á þeim óhljóðum,
sem fylgja hemlun vagnanna. —
Þetta ískur úr nýjum vögnum
er hreint og beint óþolandi og
raskar það svefnfriði borgaranna
víða. Við borgararnir, sem ó-
beint höldum uypi rekstri þessa
fyrirtækis, bæöi með skatt-
greiðslum og sem viðskiptavinir
þess, eigum heimtingu á, að
hemlakerfi vagnanna sé stillt
eða lagað hið snarasta, en við-
gerðir ekki látnar danka.“