Bókasafnið - 01.06.1996, Qupperneq 22

Þorbjörg Karlsdóttir
Almenningsbókasöfn
og forskólabörn

Það er mikilvægt að lítil börn, löngu áður en þau geta
lesið, fái bækur til þess að skoða. Barn þarfnast öryggis í
uppvexti og hvað er öruggara en að sitja í fangi einhvers og
láta lesa fyrir sig. Áhuginn á að lesa er ekki sjálfsagður, það
verður að vekja þennan áhuga og örva. Því er nauðsynlegt
að bækur séu hluti af umhverfi barna og lestur þáttur í upp-
eldi þeirra.
Börn og bókasöfn
í könnun sem Sigríður Þ. Valgeirsdóttir gerði á læsi ís-
lenskra 9 og 14 ára barna, 1991, kom fram marktækur
munur á læsi þeirra sem ekki fá bækur að láni á bókasöfn-
um, og þeirra sem reglulega fá lánaðar bækur. Standa þau
síðarnefndu sig mun betur. Því má segja að bókasöfn gegni
mikilvægu hlutverki í lestraruppeldi barna, og ætti að vinna
að því af miklum krafti að laða unga notendur að söfnun-
um.
A bókasöfnum geta börn verið á eigin forsendum. Mis-
munurinn á milli bókasafna annars vegar og leikskóla og
skóla hins vegar er sá, að á bókasöfnum er börnunum hvor-
ki stjórnað né þau vegin og metin. Þar á að vera tekið tillit
til óska þeirra og þarfa. Engin skiptir sér af bókvali þeirra,
en þau geta fengið þá hjálp sem þau óska eftir. Bókavörð-
unum er alveg sama hvort þau eru dugleg í skólanum og lé-
leg í íþróttum eða öfugt. Og hvort þau séu einfarar eða
félagslynd.
Barnabókaverðir
A flestum bókasöfnum hérlendis er reynt að búa vel að
barnadeildum þó að ekki séu sérmenntaðir barnabókaverð-
ir starfandi svo sem víða erlendis.
Egon Pedersen, danskur yfir-
bókavörður, gaf heldur nöturlega
mynd af barnabókavörðum á ráð-
stefnu sem haldin var á þeirra veg-
um í Danmörku fyrir nokkru.
Hann sagði þá vera með minni-
máttarkennd, einangraða á eigin
deildum, umgangist helst fólk af
eigin sauðahúsi og megi ekki vamm
sitt vita. Hann sagði að þeir tækju
ekki þátt í stjórnun safnsins, gengi
illa að leysa deilur, og skilja ekki
nauðsyn þess að starfsfólkið sé mis-
munandi. En þetta var sagt til þess
að hrista upp í ráðstefnugestum og á
sjálfsagt við um fleiri starfstéttir.
í dönskum fagblöðum þar sem
auglýst er eftir barnabókavörðum
eru gerðar miklar hæfniskröfur.
Hann þarf að vera góður menning-
armiðill, hafa dlfinningu fyrir þörf-
um notenda, útvega nýja tengiliði, Sögustund í Gerðubergi.
hafa yfirsýn yfir það sem er á döfinni, og aðlaga sig hinni
hröðu þróun í samfélaginu. Hlutverk hans er ekki aðeins
að miðla upplýsingum og tileinka sér nýjustu upplýsinga-
tækni, það er jafn mikilvægt að hann geti sniðið sína eigin
starfsemi að menningarlegum þörfum samfélagsins og hin-
um nýju menningarafurðum.
Börn á forskólaaldri
Börn á forskólaaldri koma yfirleitt ekki ein á bókasafn-
ið. Þau eru háð vilja annarra, þ.e. fullorðinna, um ferðir á
safnið. Þeir fullorðnu geta verið foreldrar, nánustu ættingj-
ar eða að þau komi í fylgd með starfsfólki leikskóla. I dag
eru flest börn á forskólaaldri í leikskólum. Með því að fá
leikskólakennara á söfnin með barnahópana er hægt að ná
til næstum allra barna og gera þau að bókasafnsnotendum.
Þessi börn eru notendur framtíðarinnar. Bókasöfnin eiga
að hvetja leikskólakennara til þess að koma í heimsóknir
reglulega. Þessar heimsóknir verða að vera ánægjulegar fyr-
ir alla aðila, bæði starfsfólk og börn. I hugum barnanna
ættu að sitja eftir ljúfar minningar um bókasafnið eins og
eftir velheppnaðar heimsóknir í leikhús, þannig að upp
vaxi kynslóð þar sem bókasafnið verður sjálfsagður og
ómissandi liður í daglegu lífi.
Aður en ég fór að starfa á aðalsafni Borgarbókasafnsins
við Þingholtsstræti starfaði ég í mörg ár sem leikskólakenn-
ari, hér heima og í Danmörku. I Danmörku voru heim-
sóknir á bókasafnið fastur liður í starfsemi leikskólans og
saknaði ég þessarra ferða í starfsemi leikskólans míns hér
heima. Astæðurnar fyrir því að ég notaði ekki bókasöfnin,
voru tímaskortur og hversu langt var á næsta safn. Eflaust
Myndir: Súsanna Flygenring.
22 Bókasafhið 20. árg. 1996