Dagblaðið Vísir - DV - 12.12.1981, Blaðsíða 15

ng Menning Menning Menning Menning
Þannig bregst Lúlli við hinum hræði-
legu ótíðindum.
Fleiri kvartanir
Áðurnefndar kvartanir eru aðeins
upphafið af heilli runu af kvörtun-
um. Og á næstu dögum berast kvart-
anir um eftirfarandi:
tvo sígarettustubba;
skóreim;
klukku eða úrvísi;
mjólkurmiða;
fingurtraf;
frakkatöly;:
tyggigúmmíklessu (tuggða);
hálfur skyrtuhnappur (ryðfrítt stál
með demantamynstri);
glerbrot;
bjórflöskulok; og
þrjár falskar tennur.
Allt þetta finnst í mjólkurflöskum
sem Lúlli hefur dreift en þegar sögu-
sagnirnar komast á kreik, bætist við
eftirfarandi:
ein dómaraflauta;
tveir barnaskór;
einn gulur hárlokkur með bleikri
slaufu;
þrjár dauðar mýs;
átta látúnsnaglar;
fjórar rafhlöður í vasaljós;
þrjár gamlar ólar af armbandsúrum;
tveir ónýtir kúlupennar;
og einn lifandi snákur 1 plastpoka.
Útlitið er svart, kolbikasvart.
Viðskiptavinir mjólkurbúsins segja
upp unnvörpum, Timma og Smitta er
sagt upp og Nýja mjólkurbúinu er
stefnt fyrir rannsóknardómstól.
Berti Winks
Lúlli hefur keppinautana hjá
Treystið — Okkur mjólkurbúinu
grunaða um að hafa komið aðskota-
hlutunum fyrir í mjólkurflöskunum
og þvi stingur hann uppá því við
Timma og Smitta að þeir ráði sig í
vinnu hjá Berta Winks.
Berti Winks er dreifingastjóri hjá
Treystið — Okkur og ef við ljtum
örlítið nánar á Berta Winks, þá hefur
hann andlit sem ætti ekki að vera á
hverjum sem væri — allra síst
mjólkurdreifingamanni. Það er bók-
staflega ósanngjarnt að önnum kafin
húsmóðir, með strangan vinnudag
frmundan og ef til erfiðar draum-
farir að baki, skuli þurfa að berja
augum annað eins andlit og á Berta
svona i morgunsáriö.
Húðin er skitagul. Nefið er stutt og
hvasst og alltaf eldrautt af því hann
er siknt og heilagt að bora í nefið.
Annað augað er brúnt og næstum
alltaf hálf lokað, hitt er fölblátt og
töluvert útstætt. Tennurnar eru mjög
smáar, í óvenjulegum, dálítið hlýleg-
um brúnum lit. En munnurinn er um-
fram allt hrollvekjandi. Hann
teygist upp öðrum megin í áttina að
syfjulega brúna auganu og hinum
megin teygist hann niður í áttina frá
útstæða fölbláa auganu.
Berti er skítugur, fitugur, rykugur
og latur trassi. Enginn venjulegur
slóði getur komist með tærnar þar
sem Berti hefur hælana. Og það er
ýmislegt fleira gruggugt í pokahorni
Berta Winks.
Seinni viðbrögð
Lúlla
En eitt er að vita og annað að
sanna og þó Lúlli sé sá klárasti i
mjólkurdreifingunni og Timmi og
Smitti engir aukvisar heldur, þá er
verkefnið þeim ofviða — þarna þurfa
atvinnusérfræðingar að koma til
skjalanna. Og Lúlli sendir út neyðar-
kall til stráka sem voru með honum í
mjólkurdreifingunni fyrir mörgum
árum. Þeir eru:
Skinner leynilögregluforingi. Dálitið
úfinn, dálítið óhrjálegur, ailur í
hnipri eins og hann sé að búa sig
undir stökk og mjög æðislegur. Þess
vegna er hann kallaður Skinner tígris-
dýr, Amold G. Hooley lögfræðingur
og málafærslumaður. Hnellinn er
hávaxinn llka. Með fágaðan svip.
Mjúkur án þess að vera smeðjulegur.
Gljáfægður án þess að vera fitugur.
Skartmaður í klæðaburði. Norbert
Rigg frægur leikari. (Sjö stórmyndir
og fjórar eiginkonur nú þegar og
ekki nema tuttugu og sex ára Pervisin
með ósköp hvearsdaglegt, hálf-
gruggugt og dálítið bólugrafið andlit.
Lokakafli
E. W. Hildick segir skemmtilega
frá, því er ekki að neita og í staðinn
fyrir að sletta einhverjum lýsingar-
orðum á blað um ágæti hans, tók ég
þann kostinn að týna út nokkur lítil
dæmi um frásagnarhátt hans.
Kannski er það rakinn dónaskapur
og flokkast undir leti en það er alveg
ómögulegt að endurskrifa heila,
langa bók (plássins vegna) í einum
stuttum bókaþætti. En vonandi getur
fólk vegið og metið (ég sting uppá að
bókin verði lesin frá upphafi til enda)
hvort Neyðarkall Lúlla höfði til
þeirra eða ekki. Bókin er mynd-
skreytt af Iris Schweitzer en bóka-
kápu gerði Brian Pilkington.
Valdís Óskarsdóttir.
Og lesandi þarf svo sem ekki að eiga
í neinum vandræðum að svara fyrir
sig. Þær eru báðar konur, söguhöf-
undur og Salóme, og sem konur eiga
þær samleið, flest annað sameiginlegt
fyrir utan þessa einu nótt á Esju. Og
söguna af Salóme er nærtækt
að lesa sem kvennadæmi, kúgunar-
sögu. Það fer svona fyrir okkur flest-
um, segir Salóme sjálf þráfaldlega í
sögunni, eða önnur orð í þá veru.
Sjálf er hún ofurseld kynferði sinu, ef
svo má taka til orða, hlutverki og
hlutskipti eiginkonu og móður. Hún
fær í rauninni aldrei að ráða sér sjálf.
Þennan skilning máls hefur Ragn-
heiður Jónsdóttir hent á lofti þegar
hún teiknaði kápu á bókina. Þar sjást
tvær konur, önnur með glöggum svip
af höfundi, Jakobínu Sigurðardóttur
Jakobina SigurOardóttir
sjálfri. En þar eru þær ekki staddar í
neinum alvanalegum fjögra manna
klefa á Esjunni, við sjáum til þeirra á
milli rimlanna í fangelsisglugga, ekki
um neitt kýrauga.
Það er ekki alitént víst að einfald-
asta skýring máls sé ein rétt. Og
dæmið af Sölu, Salóme verður fyrir
víst ekki gert upp nema taka með í
reikninginn síðustu kynni sögukonu
af henni: kvæðlu sem hún rekst á í
blaði löngu síðar, þegar Salóme er
flutt suður. Sala yrkir um vorið, lát-
inn ljúfling og leiði hans, og um sjó-
inn sem var henni svo þungbær á
meðan hún bjó á Hamri, kvæði sem
,,var svo einkennilega magnað sárum
trega og heimþrá”. Var það þá allt
hið mótdræga og þungbæra, ástin
sem hún kynntist of seint, barnið sem
batt hana og hún missti, ævikjörin,
lífsbaráttan á Hamri sem um síðir gaf
ævi hennar, lífinu gildi?
Jakobína Sigurðardóttir hefur ein-
att virst dómgjarn, stundum beinlínis
dómhvatur höfundur. Aðferð höf-
undarins virðist einatt sú að draga sig
sem mest í hlé, láta sögufólk standa
fyrir sínu máli sjálft, að nafninu til,
tala beint til lesandans. Þetta er að
vísu bara til að þykjast. Ströng sið-
ferðisleg vandlæting höfundar leikur
um fólkið á sviði sögunnar og af-
hjúpar það fyrir augum okkar, fólk
eins og kennslukonuna eða frúna á
hæðinni í Dægurvísu, sóparann í
Snörunni, eiginkonuna 1 Lifandi
vatninu, svo að einhverjir séu nefndir
af handahófi. Það er ekki mikið
mannsmót eftir á sóparanum þegar
höfundur skilst við hann. Og sama
gildir um margar smásögur
Jakobínu.
í sama klefa er allt öðruvísi farið:
þar er höfundur sjálfur, eða öllu
heldur persónugervingur hans, þátt-
takandi í sögunni. Aðferð hennar er
að gefa I skyn frekar en segja frá full-
um fetum, bera upp spurningar frek-
ar en svara þeim. Það eru áreiðanlega
engin svör uppi í sögunni um ævi og
afdrif Salóme. Og því er ekki vert að
gleyma að sögukonan er rithöfundur
og kynni þeirra Salóme bókaarefni,
frásögnin alla tíð vísvituð saga. öðr-
um þræði fjallar hún um samband
veruleika, lífsins sjálfs og skáldskap-
arins.
Salóme brúkar samferðakonuna
sem áheyranda í klefanum þeirra á
suðurleið. En það verður aldrei neitt
beint samband í milli þeirra, Salóme
hefur engan áhuga að hlusta sjálf á
förunaut sinn þó hafa fýsti að trúa
henni fyrir einhverju á móti, tala sjálf
um sig. Sögukona er í upphafi að
semja „góða bók”, „marktækt hug-
verk” og hefur fengið til þess „ríkis-
víxil” eins og hún segir með augljósu
skensi. En hún gefst ekki upp við svo
búið: það vantar i bókina lífið. Og
'sagan af Salóme ryður á burt góðri
bók og marktæku hugverki.
Vel að merkja: þessi persónugerv-
ing höfundarins, og með honum les-
andans sem á að hafa skrifað upp á
víxilinn fyrir hann, er það sem að
minnsta kosti mér veitist erfiðast að
fella mig við í sögunni. Af hverju
ekki tala um hlutina eins og þeir eru,
og gert er að öðru leyti í sögunni:
starfstyrk úr launasjóði rithöfunda
og sögu sem mistekst að semja? Að
vísu verður þetta líkingamál.ólík-
indalæti til að ítreka við Iesandann að
í sama klefa er skáldsaga, tilbúningur
— hvað sem veruleikalíkingu, raun-
giidi hennar að öðru leyti líður. Höf-
undurinn sem talar í verkinu er önnur
kona en rithöfundurinn sem sendi frá
sér bókina. Saga hennar er eitt og lif-
ið sjálft allt annað.
Og spurningar þær sem þessi saga
ber upp við lesandann til úrlausnar
snúast ekki bara um hagi, kjör og
hagsmuni kvenna. Þær beinast líka
að skáidinu og skáldskapnum: mætti
hans að bregðast við, fjalla um og tjá
lífið sjálft og raunveruleikann. Eins
og þaðer.
SMÁSJÁR
ásamt fylgihlutum
frá kr. 356,—
Góðar
Og
nytsamar
ÁLTÖSKUR
fyrir myndavélar
frá kr. 682,—
NIEWLUX sjónaukar
frá kr. 470,—
ENNA sýningarvélar
fyrir litskyggnur
frá kr. 1.910,—
ELMO super 8
kvikmynda sýningarvélar
án hljóðs, frá kr. 2.660,—
MEOPTA
stækkarar
frákr. 1.540,—
HANS PETERSEN HF
BANKASTRÆTI GLÆSIBÆR
S;20313 S: 82590
AUSTURVER
S;36161
Umboðsmenn
um allt land