Þjóðviljinn - 07.06.1957, Blaðsíða 6

B) — JijÖÐVILJINN — Pöstudagur 7. júní 1&57
þlÓÐVIUINH
Útgefanái:
MmmetningarflokTmr alþffOu — Sósialistaflokkurtnn

Bæjarstjórinn í Kópavogskaupstað
A
i
Imeana athygli hefur ]>að
vakið að kona er kjörin í
Éj.Tsta sinni bæjarstjóri í is-
teuzkum kaupstað, en það
^arð þegar frú Hulda Jakobs-
dóttir var kjörin bæjarstjóri
Kópavogskaupstaðar nú í
ivikunni. Vart mun um það
áeilt að þau hjónin Finnbogi
IFL. Valdimarsson og Hulda
iíona hans hafi verið í fremstu
roð þess fólks sem hóf byggð
fc Kópavogi fyrir nær tveimur
iratugum og áttu flestum
árýgri hlut að félagsmálum
teyggðarinnar þar. Því fer
ítjarri að hinn nýi bæjarstjóri
fcemi ókunnugur að málum
Kópavogskaupstaðar. í
Btjóm þeirra eins og hrepps-
ftélagsins áður hefur frú
Huida staðið við hlið manns
Eiins sem samstarfsmaður, og
éunnið sér almennt traust og
wmsældir.
Oft kemur það fram að kon-
um finnst sem seint gangi
Bfá þróun, að konur eigi jafn-
en aðgang að opinberum trún-
aðarstörfum og stöðum á við
fcarimenn. Hefur það orðið
íComígismönnum kvenna von-
Ibrigði, að ekki urðu á þessu
ekjót umskipti eftir að kon-
ssr fengu kosningarétt, eftir
Ilanga og þrautseiga baráttu.
Bú barátta var ekki háð af
íron im einum, heldur og ekki
feíðu r af hinum frjálslyndustu
c>g róttækustu bræðra þeiri’a
á stjórnmálasviðinu. Smám
Bair.an tókst að breyta svo al-
menningsálitinu að ekki varð
lengur staðið gegn því að
konur fengju kosningarétt,
til sveitarstjórna og síðar til
Alþingis.
jlíeð auknum styrk og áhrif-
um verkalýðshreyfingar-
innar, bæði verkalýðsfélag-
anna og stjómmálaflokka al-
þýðuunar, hefur hvom tveggja
þokað áleiðis, réttindamálum
alþýðunnar almennt og rétt-
indamálum kvenna. Þvi er
ekki að leyna að íslenzkar
konur hefðu getað og gætu
stuðlað að því að sú þró-'
un yrði örari, með þvi að
gera sér ljóst hver þau þjóð-|
félagsöfl eru sem tryggja!
hugsjóninni um raunverulegt
jafnrétti sigur og leggjast ^
eindregnar þar á sveif. Með
því móti hefði kosningaréttur
kvenna mun fyrr valdið þeim
stefnuhvörfum sem forvígis-
menn kvenfrelsisbaráttunnar
hafa frá upphafi stefnt að.
17'yrir framgangi þessa máls,
* jafnréttismálsins, verða
alþýðusamtökin, jafnt verka-
lýðsfélög og stjómmálaflokk-
ar alþýðunnar, jafnan að
beita sér, hér eftir sem hing-
að til. Og víst er um það að
kosning frú Huldu Jakobs-
dóttur til bæjarstjóra í Kópa-
vogskaupstað mun vekja á-
nægju þeirra mörgu íslenzku
kvenna sem sjá í þeim atburði
nýjan áfanga á leið til jafn-
réttis kvenna og karla á Is-
landi, ekki í orði kveðnu held-
ur í vemleika þjóðlífsins
Nýtt áróSurstilbrigði
fjegar ihaldið kyrjar sönginn
* um yfirvofandi gengis-
iækkun og Áki Jakobsson
apaagólar undir, er það ör-
^rifaráð stjórnarandstöðu,
eem séð hefur bregðast þær
wonir að stjórnarsamstarfið
E;pryngi á fyrsta árinu. Að
^ísu er von að íhaldinu sé
Itamt að tönnlast á gengis-
tekkun, því það er „úrræðið",
©ina úrræðið, sem íhaldið sér
r< g vili framkvæma á nokk-
aarra ára fresti.
\7'Lsvitandi óheiðarleiki er
< ’ eðli þessa gengislækkunar-
göng3. Eins er með söguna
Gm að fólk sé að rífa sparifé
feitt úr bönkunum. Það er vís-
vitandi tilraun til að veikja
ftraust bankanna, tilraun að
esa. menn til þeirra athafna
&em íhaldið segir að þegar
Ibafi gerzt. Hafa íhaldsmenn
gengið svo langt að segja að
ítekió hafi fyrir sparifjár-
Rnyndun i landinu þegar nú-
eerandi ríkisstjóm tók við.
I
í útvarpsræðu sinni frá Al-
•* þingi á dögunum svaraði
Lúðvík Jósepsson sjávarút-
vegsmaiaráðherra þessum á-
2óðri;, ér hann taldi fluttan í
toeim tilgangi að skapa ó-
• kyrrð "í fjármálum og trufla
Emmkvæmdir. Sparifjármynd-
unin hefði verið nær hin sama
1956 og 1955. Bæði árin hefði
sparnaðurinn að vénju verið
minni síðari hluta ársins. Að
undanfömu hefði spariféð
vaxið nokkuð jafnt. Væru
teknir fjórir fyrstu mánuðir
j-firstandandi árs og bomir
saman við fjóra fyrstu mán-
uði ársins 1956 kæmi í ljós
að spari- og hlaupareiknings-
innlög í lánastofnunum uxu
um 38 milljónir kr. árið 1956
en um 86 milljónir króna
1957, og mætti af þeim tölum
marka haldleysi íhaldsáróð-
ursins.
CJíðan þetta kom fram hef-
^ ur eins og heldur slumað
í íhaldinu áróðursþvælan um
spariféð. Að vísu hefur Jó-
hann Hafstein reynt að and-
mæla þessu og tók þá upp
nýjan þátt áróðursins, að
Landsbankimi og Útvegsbank-
inn væm að dragast aftur úr
öðmm peningastofnunum með
sparifjárinnlög, og nefndi í
sama orði „aðför“ að þeim
bönkum. Má um það áróðurs-
tilbrigði segja, að með ýmsu
móti reyna bankastjórar að
auka traust almennings á
stofnunum sem þeir stjóraa,
en hér mun þó Jóhanni Haf-
steini hafa hugkvæmzt spán-
ný aðferð til að vekja slíkt
traust.
,v.y
■:■:■:■:
SEÁEIN
Ritstjóri:
FREYSTEINN Þ&RBERGSSON
Adolf Andersen
heimsmeistaji
I tilefni af krýningu hins
nýja heimsmeistara væri ekki
úr vegi að minnast nokkuð
fyrirrennara hans og skoða
skákstíl þeirra.
Verkin sýna merkin. Verður
ekki miklu rúmi eytt í ævi-
feril skákmeistaranna, en
skákimar látnar tala.
Við byrjum þá á Adolf
Andersen í þessum þætti, tök-
um síðan Paul Morphy við
næsta tækifæri og höldum síð-
an allt til Smisloffs.
Adolf Andersen var Þjóð-
verji og bjó lengst af í Bres-
lau. Hann fæddist árið 181.8,
varð prófessor í stærðfræði og
heimsmeistari í skák frá 1851
—1858. Andersen lézt árið
1879.
Andersen vann fyrstu verð-
laun í ýmsum helztu skák-
mótum sinnar tíðar, svo sem
í „fyrsta skákmóti nútímans“
sem haldið var í London 1851.
Hann sigraði einnig í London
1862 og í Baden 1870. Hann
sigraði eimiig Harrwitz, Kol-
isch, Löwenthal og Zukertort
í einvígum og var því viður-,
kenndur sem-bezti skákmaður
heims, allt frá Londonmótinu
og þar til hann beið ósigur
fyrir Paul Morphy í einvígi
1858.
Andersen var leikfléttuskák
maður svo mikill, að honum
verður í því tilliti skipað á
bekk með Morphy og A1 jechin.
Hins vegar var hann ekki jafn
alhliða skákmaður sem þeir,
enda hefur skáklistin þróazt
mikið frá æskudögum hans.
Árið 1851, þegar eftirfar-
andi skák var tefld, hlaut hún
nafnið „hin ódauðlega“, en
slik viðumefni hafa aðeins ör-
fá skáklistaverk hlotið. Skák-
in er svo falleg, að jafnvel
byrjendur sem gamalreyndir
meistarar láta hrífast, enda
er talið að hún hafi aukið
mjög áhuga margra á skák-
inni sem list.
Sumir lesenda munu að vísu
hafa séð hana áður, en sjald-
an er góð vísa of oft kveðin.
Til þess að skemma ekki
áhrif listaverksins, vil ég ekki
hluta það sundur með athuga-
semdum. Vegna yngstu les-
endanna læt ég þó fylgja
nokkrar skýringar á eftir og
vísa til þeirra með bókstöfum,
a, b, c o. s. frv.
Hvítt: Andersen
í skák 1851—1858
17. Rd5 BxS>2
Svart: Kieseritzky
B C D E F G
XHA|iwai«Mi
w. rnmm.i
Hvitt: Andersen
18. Bd6! (i) Dxalf
19. Ke2
20. e5!(í)
21. Rxg7f
22. Df6f
23. Be7f
Bxgl
Ra6(j)
Kd8
Rxf6
Mát.
Skýringar: a) Kóngsbragð,
sem flestir frægir árásarskák-
menn hafa notað, a.m.k. ein-
hvern hluta af ferli sínum, og
þá einkiun á þeim áram, er
þeir vora aá safna »ér
reynslu.
Ungir skákmenn!
Reynið kóngsbragð á saeð-
an þið eruð ungir, þvi að þeg-
ar aldurinn færist yfir ykkur,
munuð þið sennilega kunna
betur við rólegri byrjaak-.
Slíkt er mannéðlið.
b) Til þess að vinna twna
fórnar svartur peði. Góð hug-
mynd, sem naumast á þó við
hér. Bezt virðist 4. — c6.
c) Með þessum leik hótar
svartur að vinna skiptaaaun
með 8. — Rg3ý. Þar sem
þessu er auðsvarað með sterk-
um sóknarleik, er leikurinn
slæmur, því hann eyðir mikil-
vægum tíma. Það er táknrænn
munur á dögum Andersens og
okkar, að nú era slíkir leikir
orðnir úreltir.
d) Riddarinn svarar hótun-
inni og stefnir um leið að
reitnum f5, sem er drauma-
land hvítra riddara í kóngs-
peðsbyrjunum.
e) Bæði 8. — Dgð og 8. —
g6 virðist betra, þótt svartur
standi höllum fæti í báðum
tilfellum. Eftir textanum á
svartur sér naumast viðreisn-
ar von.
Framhald á 10. siðu
Ranghermi leiðrétt — Ekki sama prófverkefni hjá
öllum aldursflokkum — Verklegar framkvæmdir
í Hlíðunum
Svart: Kieseritzky
1. e4 e5
2. f4(a) exf4
3. Bc4 Dh4f
4. Kfl b5(b)
5. Bxb5 Rf6
6. RfS Dh6
7. d3 Rh5(c)
8. Rh4(d) c6(e)
9. Rf5 Dg5
10. g4 Rf6(f)
11. Hgl cxb5
12. h4 Bg6
13. h5 Dg5
14. DfS Rg8(g)
15. Bxf4 Df6
16. Rc3 Bc5(h)
ÞAÐ VAR ranghermi hjá mér,
að sams konar verkefni væru
lögð fyrir alla aldursflokka
bamaskólanna hér í bænum á
vorprófi. Það er aðeins í lestri
og skrift (íslenzku), sem verk-
efnin eru þau sömu, og af því
leiðir, að yngri bömin fá yfir-
leitt lágar einkunnir í lestri
Hins vegar eru prófverkefni í
reikningi og öðrum námsgrein-
um en lestri og skrift, miðuð
við það, sem bömin eiga að
vera búin að lesa, og geta
yngri bömin þá skiljanlega
fengið mjög góðar einkunnir
í þeim fögum, ef þau hafa ver-
ið iðín og eftirtektarsöm við
námið. Þetta nær til allra
bamaskólanna hér í Reykja-
vík, að ég held, einkasköla og
skóla ísliks Jónssonar líka.
Hefur þetta fyrirkomulag ver-
ið um nokkurra ára skeið, og
mun svo til ætlazt, að þetta
geti orðið til að ýta undir og
örva yngri börnin við námið.
Er það tvímælalaust vel hugs-
að, og ef þetta fyrirkomulag
á prófunum nær þeim tiigangi
sínum að ýta undir heilbrigð-
an metnað og kapp bamanna
við námið, þá er vel. En eins
og ég hélt fram um daginn,
þá álít ég mjög háar einkunnir
hjá yngstu bömunum dálítið
varhugaverðar og tvíeggjaðar;
eins og lélégar einkunnir geta
komið inn vanmáttarkennd hjá
baminu gagnvart skólanáminu,
geta háar elnkunnir stigið því
til höfuðs, svo
fram úr hófi.
það ófmetnist
KANNSKI muna einhverjir eft-
ir því, að fyrir nokkru
var í Mogganum mynd af
framkvæmdum í Hlíðunum.
Sást á myndinni fallhamar, sem
látinn var þjappa niður sandi,
sem verið var að keyra í
Lönguhlíðina; en þar er búið
að grafa upp götuna og kvað
eiga að malbika hana. En
nokkrum dögum eftir að mynd
þessi birtist í Mogganiim var
farið að grafa upp aítur, það
sem búið var að láta fallham-
arinn þjappa niður. Mér þótti
þetta kynlog vinnubrögð og
gekk til mannanna, sem þarna1
unnu og spurði hverju þetta
sætti. Eg fékk þau svör að það
hefði gleymzt í bili að hita-
veitustokkurinn átti einnig að
koma þarna, og nú þurfti að
grafa upp aftur fyrir honum.
Það má vel vera, að á þess-
ari tækni- og vélaöíd, þyki
það smámanalegt að fjasa um
það, þótt nokkrum tugum og
hundruðum dagsverka sé var-
ið þannig, og nokkrum tugum
og hundruðum þúsunda af al-
mannafé sé fleygt í verkleysu
sem þessa. En ég sþyr: Hef-
ur það verið reiknað út, um
hve mörg prósent mistök af
þessu tagi hækka kostnaðinn
við ýmsar ’ framkvæmdir hér?