Þjóðviljinn - 06.02.1973, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 6. febrúar 1973. ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA 5
Steindór Árnason:
Hrikalegar kollsteypur
útgerðar þá viðreisn
sat veldisstól
togara-

Nýjasti togarinn, Bjarni Benediktsson.
Aður en fagnað var komu fyrsta
nýsmiðaða skuttogarans af stærri
gerðinni til heimahafnar,
Reykjavikur, upphófu villugjarn-
ir fjölmiðlar og barlómsmenn
miklar vangaveltur um rekstrar-
grundvöll nýju glæsilegu skip-
anna. Kannski eðlileg viðbrögð
hafi þeir gert ummæli Más i
Mogganum 27/1 ’72 að sinni stór-
togara-bibliu.
Satt er það, viðreisn lék sjávar-
útveg grátt, en stóru togarana
verst. Með óheyrilega lágu fisk-
verði, allt þar til hún var hrakin
frá völdum, fiskimiðaránum
ásamt fjölda brellibragða, tókst
þeim að framkalla hrikalegar
kollsteypur stærstu togaranna
allan sinn valdaferil.
Rekstrarvandamál togaraút-
gerðar i tið fráfarandi stjórnar
hafa ekki verið skráð né skýrð.
Engin hvit bók hefur verið rituð
um fyrirbærið, Ekkert er eðli-
legra en átelja það harðlega.
Rikisstjórnin getur ekki látið
reka á reiðanum að hætti við-
reisnar og látið sem þróun tog-
araútgerðar siðasta áratug komi
henni ekki við. Almenningur á
heimtingu á að vita allan sann-
leikann i hverju einstöku upp-
gjafatilfelli. Sönn þekking er lær-
dóma bezt. Ekki er nægjanlegt aö
fylla hvitu bókina af klækjum og
fantabrögðum, á hennar siður
ætti einnig að færa alla fáanlega
vitneskju frá togarafélögum er
skrimtu viðreisnartimann. Telja
verður, að togaraútgerðargaldur
hafi engir betur á sinu valdi en
þeir lukkunnar heiðursmenn.
Fyrrum heíði þótt fréttnæmt að
sækja i Eyjafjörð lærdóm togara-
útgerðar.
Útgerðarfélag Akureyringa
getur án efa miðlaö miklum fróð-
leik þeim er nú hefja stórútgerð
án reynslu, einnig hinna sem
nokkra æfingu hafa hlotið. Ég
þykist vita, að Akureyringar hafi
byrjað með litil efni. Erfiðleikar
hafa trauðla sneitt þar hjá garði.
Margþætta fyrirgreiðslu urðu
þeir fyrst i stað að sækja til ann-
arra landshluta með ærnum
kostnaði.
En allt hefur þetta baslazt,
mörgum finnst með ólikindum.
Þeir á Akureyri hafa unnið til sér-
stakrar fyrirgreiðlu um endur-
nýjun gömlu togaranna. Norður-
landsáætlun er réttur aðili um
það réttlætismál. Vonandi verða
þeir ekki straffaðir fyrir að sigla
ekki öllu á bólakaf, eins og of
marga henti, þá viðreisn rikti i al-
sælunni. öll þjóðin ber að þakka
þeim er höfðu forustu um útgerð
stórskipa norður þar. Bæjarfélög
sem hafa mjög takmarkaðan
áhuga á útgerð útileguskipa eiga
að fá að vera i friði með smáfleyt-
urnar og sitt árstiðabundna at-
vinnuleysi, sem þeir sigrast á að
hluta með gamla laginu, að fara á
vertið.
Mér finnst sjálfsagt að styðja
vel við bak þeim er heimta ekki
daglaun að kveldi, en sækja
lengra og dýpra. Fjarvistin er
kostnaðarsöm meðal gæðinga. En
þá fyrst er góðs árangurs að
vænta, þegar fólkið hefur áttað
sig á þvi, að til þess að geta
mannað skip með mikla sjó-
sóknargetu, verður einhverju að
fórna af smáfleytunum.
Það er ekki einhlitt að hrinda
af stað afkastamiklum atvinnu-
tækjum vitt um land; sá er vand-
inn meiri að sjá um að þau verði
heimahöfn sú atvinnubót sem til
var ætlazt. Hér verður rikis-
stjórnin að standa betur i istaðinu
en sú er fór. Kanna verður i upp-
hafi alla aðstöðu þaðan sem skip-
in verða gerð út, einnig hvort
nokkur möguleiki muni vera til að
manna fleyið. Það hlýtur að telj-
ast bjarnargreiði að afhenda skip
á þá staði þar sem allt er i ólestri
og flest vantar sem með þarf tii
þess að nokkur von sé um að út-
gerðin geti staðið undir kostnaði
miðað við meðalafla.
Fjórðungsáætlun staðarins hef-
ur mikiu skipulagshlutverki að
gegna og sennilega erfiðu. Margt
er hægt að lagfæra fljótlega, ann-
að tekur lengri tima en er þó við-
ráðanlegt. Þessum framkvæmd-
um verður að hraða sem ástæður
leyfa. Riki of mikil bjartsýni um
útgerð að mati fjórungsáætlana,
gæti reynzt hagkvæmara að fara
landleiðina til atvinnusköpunar
þar útgerð er talin vonlitil.
Rekstrarf járskorturinn
Þar útgerð er á byrjunarstigi,
valda timabundnir erfiðleikar of
tilfinnanlegum óvæntum útgjöld-
um. Þeir geta verið af ýmsu tagi,
smiðisgallar og bilanir. Ahöfn
ekki nægilega hagvön. Stjórnin of
flott i byrjun og bjartsýn i óhófi.
Til þess aö forðast steypur sem
orsakast vegna óhappa i byrjun,
er sjálfsagt að hverju útgerðarfé-
lagi sé tryggt nægilegt rekstrarfé
fyrstu mánuðina, eða þar til ætla
verður að allt fari að ganga með
eðlilegum hætti. Ekki er ráðlegt
að skera upphaflegt rekstrarfé
við nögl. Sex miljónir á skip gæti
reynzt nægjanlegt. Lánstimi
langur, vextir hóflegir. Nokkurs
konar rekstrarstofnlán i við-
ráðanlegu formi.
Það hefur viljað við brenna að
skip hafa verið tekin af eigendum
ótrúlega fljótt, kannski eina haf-
færa skipið i plássinu, og afhent
öðrum aðila til eignar, sem er þá
stundina i eilifri náðinni. Kanna
ber orsök vandlega, áður en eig-
endaskipti verða, þau gætu verið
pólitisk eða á annan hátt við-
ráðanleg staðnum.
Tvö bæjarfélög ættu helzt ekki
að deila skipi. Aðstaða er mjög
breytileg, en þeir eiga hennar að
njóta sem hana hafa bezta, ekki
mun af veita. óþægindi geta af
sameign skapazt sem hverfa með
séreign. Otgerðin á að eiga húsa-
kost og reka alla fiskvinnsluna.
Annar aðili hefur þar engu hlut-
verki að gegna. Það hefur reynzt
bezt segja þeir er reynt hafa, þar
á meðal Jóhannes á Gauksstöð-
um.
Engin áhætta er leyfileg þegar
fiskgæðin eru annars vegar.
Vörugæðin er stórmál útgerðar-
innar. Mjölvinnsluverð er ca. 1/10
af fyrsta flokks fiskverði. Það er
betra að koma með 80 tonn eftir
vikuna af ferskum fiski en 160
tonn eftir hálfan mánuð þegar
fiskurinn er orðinn meira og
minna skemmdur og rýr til
vinnslu. Nefið eitt á að duga út-
gerðarstjóra til gæðaákvörðunar
aflans. Sé það i ólagi, þá verður
hann einnig að beita sjón og flök-
un við starfann. Samvinna skip-
stjóra og útgerðarstjóra verður
að vera mjög góð og raunsæ. Of
langur túr, úldin lest, þýðir lest-
arhreinsun og stórútgjöld. Munið,
aldrei má slaka á klónni.
Þá er að óska landsmönnum til
hamingju með glæsileg fiskiskip
og rikisstjórnum þakkaður stór-
hugur. Nýrri rikisstjórn bera sér-
stakar þakkir vegna fiskverðs-
hækkana sem orðið hafa siðan
hún tók við stjórn, en fiskverðið
hafði lengi verið mikill dragbitur
á útgerð stórskipa, eins og áður er
fram tekið. Jafnframt skal á það
minnzt, að ennþá vantar talsvert
á að islenzkir sjó- og útgerðar-
menn njóti sama fiskverðs og ná-
grannar okkar búa nú við. Litil
von er um góða rekstrarafkomu
fyrr en sá munur hefur verið jafn-
aður að fullu. Otileguskipin verða
að fá fiskverðshækkun strax, eigi
ekki vandræði af að hljótast.
Steindór Árnason.
- ÚTSALA -
☆ TEPPI OG TEPPABÚTAR
☆ GLU GG ATJ ALD AEFNI
— í miklu og fjölbreyttu úrvali,
Ensk, Þýzk, Dönsk og Frönsk
Notið þetta einstæða tækifæri,
því öll gluggatjöld eiga að seljast
☆ STÓRKOSTLEGUR AFSLÁTTUR