Þjóðviljinn - 06.02.1973, Side 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN ÞriOjudagur 6. febrúar 1973.
MOÐVIUINN
MALGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
h’ramkvæmdastjóri: Eiöur fiergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Sva var Gestsson (áb.)
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólav.st. I!). Simi 17500 (5 linur).
Askriftarverð kr. 225.00 á mánuöi.
Lausasöluverö kr. 15.00.
Prentun: Blaöaprent h.f.
ÓÞJÓÐLEG AFSTAÐA SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS
Megineinkenni Sjálfstæðisflokksins hef-
ur á seinni árum verið, hversu hann er
óþjóðlegur i öllum málflutningi, blaða-
skrifum og almennri afstöðu til stjórn-
mála. Má i þvi sambandi nefna til mörg
dæmi, en hér verða rif juð upp til áherzlu
nokkur meginmál sem borið hafa á góma
á siðustu misserum þar sem hefur helzt
reynt á þjóðleg viðhorf, samheldni lands-
manna og trú þeirra á eigin getu og gæði
þessa lands.
Fyrst má nefna afstöðu Sjálfstæðis-
flokksins i atvinnumálum. Á viðreisnarár-
unum kom þessi afstaða svo skýrt i ljós
sem verða má. Þar skal að sinni bent á
það hversu togaraflotinn drabbaðist niður
i valdatið viðreisnarflokkanna og svo það
hvernig islenzkur iðnaður var gjörsam-
lega vanræktur á kostnað erlendrar at-
vinnugreinar. Til dæmis stóðu skipasmiða
stöðvar verkefnalausar timunum saman,
verkalýðsfélög lánuðu jafnvel skipa-
smiðastöðvunum — atvinnurekandanum!
— peninga til þess að þær gætu borgað út
vinnulaun. Iðnfyrirtæki lokuðu hvert af
öðru um tima og atvinnuleysi var landlægt
á Islandi. Þúsundir Islendinga flýðu land,
sumir allt til Ástraliu.og islenzkir iðnaðar-
menn og verkamenn voru þúsundum sam-
an að störfum i grannlöndum okkar. Með-
an þessu fór fram héldu stjórnarherrar
viðreisnarinnar að sér höndum. Þeir grófu
báðar hendur i vösum sinum og báðu
krjúpandi um erlent einkaauðmagn til
umsvifa hér á landi. Þeim varð að ósk
sinni — þeir fengu erlenda fjárfestingu,en
þjóðin refsaði þeim fyrir vanræksluna og
felldi þá i alþingiskosningunum 1971.
1 þessu sambandi er og vert að minnast
á landhelgismálið. Viðreisnarflokkarnir
gerðu nauðungarsamning við Breta um
veiðar við Island 1961. Þessi samning-
ur fól i sér það hraklega ákvæði að við
þyrftum að biðja Breta og Vestur-Þjóð-
verja um leyfi ef færa ætti út landhelgis-
mörkin. Og talsmenn viðreisnarflokkanna
töldu það helzt nauðungarsamningnum til
gildis að hann væri óuppsegjanlegur! 1
samræmi við þessa undanhaldsstefnu var
ekkert aðhafzt i landhelgismálinu, og
þegár núverandi stjórnarflokkar höfðu
uppi kröfur um aðgerðir I landhelgismál-
inu fyrir siðustu alþingiskosningar var af-
staða þeirra talin siðlaus ævintýra-
mennska af helztu forustumönnum
stjórnarflokkanna þáverandi. Þeir tóku
enda erlenda hagsmuni fram yfir inn-
lenda: þeir vildu selja frumburðarréttinn
fyrir baunadisk sem löngum fyrr. Það er
hins vegar enn til marks um blygðunar-
leysi forustukliku Sjálfstæðisflokksins —
en á væntanlega ekki við stuðningsmenn
þess flokks almennt — að enn heldur hún
þvi fram að samningurinn frá 1961 hafi
verið hinn ágætasti, hafi leyst mikinn
vanda og beri enn að halda i heiðri. Þessi
klika virðist hafa gleymt þvi, að hún
hafði fyrir réttu tæpu ári vit til þess að
beygja sig og standa einhuga að ályktun
alþingis um útfærslu landhelginnar i 50
milur.
Kemur að þvi máli, sem er miklu nýjast
en það er afstaða Sjálfstæðisflokksins til
aðgerða vegna atburðanna i Heimaey.
Átakanlegust er sú mynd sem Sjálfstæðis-
flokkurinn sýnir af sér þegar hann harmar
að Bandarikjaher skuli ekki hafa fengið að
bjarga Vestmannaeyingum á land, eða
þegar málgagn Sjálfstæðisflokksins blátt
áfram berst gegn þvi að landsmenn reyni
að rétta úr kútnum sjálfir og heimtar að
íslendingar gangi fyrir hvers manns dyr
og biðji um aðstoð. Hvar getur á byggðu
bóli jafngersamlega þjóðlausa, jafnniður-
lægjandi, jafnhundingjalega afstöðu?
Vafalaust er Sjálfstæðisflokkurinn á ís-
landi einn um slika hörmungarafstöðu, og
þetta er enn einn steinninn i minnisvarða
hins óþjóðlega ihaldsflokks á íslandi árið
1973. Eða hvar fyrirfinnst stjórnmála-
flokkur annars staðar en á Islandi sem
lætur sig hafa það að draga kjark og þrótt
úr þjóð sinni þegar geigvænlegar náttúru-
hamfarir dynja yfir?
Hér hefur verið drepið á viðkvæm mál
— en um viðkvæm mál verður einnig að
segja sannleikann,þó hann sé ljótur — en
hann er lærdómsrikur engu að siður.
erlendum
Yegna leyfa handa
vísindamönnum til
rannsókna á Heimaey
Steingrimur Ilermannsson,
framkvæmdastjóri Rannsóknar-
ráðs rfkisins hefur beöiö Þjóövilj-
ann að koma eftirfarandi upplýs-
ingum á framfæri um leyfi til er-
lendra visindamanna til rann-
sókna á Ileimaey.
Uppiýsingar frá Itannsóknaráöi
rikisins um leyfi fyrir erlenda
visindamenn til rannsókna á
Heimaey.
Vegna blaöaskrifa, sem oröiö
hafa um ferð nokkurra erlendra
visindamanna til Vestmanna-
eyja, þykir mér rétt aö koma á
framfæri eftirgreindum upplýs-
ingum.
A fundi meö Almannavarnaráöi
miðvikudaginn 24. janúar var
óskað eftir þvi, að Rannsóknaráö
rikisins beitti sér fyrir þvi, aö is-
lenzkir visindamenn skipulegðu
og samræmdu starfsemi sina á
Heimaey sem bezt, og ákveðiö, að
erlendir visindamenn fengju ekki
leyfi til Vestmannaeyjaferða án
rannsóknaleyfis frá Rannsókna-
ráði. Er það i samræmi við reglu-
gerð, sem i gildi hefur veriö i
fjöldamörg ár viö rannsóknir er-
lendra visindamanna á tslandi.
Lagði Almannavarnaráð sér-
staka áherzlu á, að fjöldi visinda-
manna á eyjunni hverju sinni yrði
takmarkaður eins og frekast er
unnt.
Að morgni föstudagsins 26.
janúar s.l. var að ósk minni hald-
inn fundur i Raunvisindastofnun
háskólans, þar sem mættir voru
þeir innlendir jarövisindamenn,
sem til náðist. A þeim fundi var
farið yfir hin ýmsu svið visinda,
sem talið var að sinna þyrfti i
sambandi viö gosið á Heimaey,
um það var rætt hvaða visinda-
menn sinntu hverju sviði og drög
lögð að verkaskiptingu. Varð
ágætt samkomulag með islenzk-
um visindamönnum um að skipu-
leggja sem bezt sina starfsemi.
Meðal annars var ákveðið að
biðja Raunvlsindadeild háskólans
að taka aö sér að skipuleggja
ferðir til eyjarinnar og fylgjast
með þvi hverjir væru þar hverju
sinni. I framhaldi af þessum fundi
voru siðar lögð drög að eins konar
vaktaskiptingu.
Loks var ákveðið, að Raunvis-
indastofnun háskólans fylgdist
með ferðum og störfum erlendra
visindamanna, sem fengið hefðu
rannsóknaleyfi. Var það gert,
bæði með tilliti til þess að nauð-
synlegt er að takmarka fjölda
manna á eyjunni hverju sinni, og
einnig var talið rétt og sjálfsagt
aö bjóða erlendum visindamönn-
um fyrirgreiðslu með þvi að
skipuleggja ferðir þeirra til eyj-
arinnar i tengslum við ferðir is-
lenzkra visindamanna.
Þennan sama föstudagsmorg-
un barst Rannsóknaráði umsókn
um rannsóknaleyfi undirritað af
dr. Mohr frá Smithsonian Institu-
tion. I raun var hér um að ræða
umsókn fyrir fjóra hópa visinda-
manna, dr. Mohr og tvo aðstoðar-
menn hans, dr. Gibson og einn aö-
stoðarmann, prófessor Eystein
Tryggvason og þrjá aðstoðar-
menn, og dr. Citron og aöstoðar-
mann.
Dr. Gibson kom á skrifstofu
Rannsóknaráðs eftir hádegið
þennan dag, ásamt Asgeiri Long,
kvikmyndatökumanni. Ég tjáöi
dr. Gibson, að við hefðum skoðað
umsóknirnar og sæjum ekkert þvi
til fyrirstöðu að veita rannsókna-
leyfin, nema Eysteini Tryggva-
syni, sem er islenzkur rikisborg-
ari og þarf ekki rannsóknaleyfi.
Þó kvaðst ég heldur vilja veita
sérhverjum hópi rannsóknaleyfi
sérstaklega, þar sem um ólik
verkefni væri að ræða. A meöan
dr. Gibson beiö á skrifstou minni
var skrifað rannsóknaleyfi fyrir
hann og sömuleiðis fyrir dr.
Mohr, sem hann óskaði eftir að
mega taka til hans. Dr. Citron sá-
um við hins vegar aldrei.
Til þess að upplýsa málið sem
bezt læt ég fara hér á eftir þýð-
ingu á rannsóknaleyfi þvi, sem
dr. Gibson fékk.
„Kæri dr. Gibson,
Með tilvisun til bréfs dr. P.A.
Mohr frá 25. janúar, 1973, er yður
hér með veitt rannsóknaleyfi i þvi
skyni að gera tilraun til magn-
ákvarðana á hraunrennslinu og
mælingu á flæði hraunsins frá
eldgjánni á Heimaey. Leyfi þetta
nær einnig til eins aðstoðar-
manns, sem er nauðsynlegur
fyrir störf yðar.
Vegna hins alvarlega og við-
kvæma ástands, sem nú rikir i
Vestmannaeyjum erum við til-
neyddir að setja eftirgreindar
takmarkanir:
1. Með tilvisun til meðfylgjandi
reglugerðar um erlenda vis-
indamenn á tslandi, biðjum við
yður að ráðgast um störf yðar
við prófessor Trausta Einars-
son hjá Háskóla Islands.
2. Fjöldi manna, sem heimild
hafa til þess að fara til eyjar-
innar, er mjög takmarkaður og
þetta leyfi nær aðeins tii yðar
og yðar aðstoðarmanns.
3. Hr. Einari Pálssyni, skrifstofu-
stjóra Raunvisindastofnunar
háskólans, hefur verið faliö að
samræma ferðir islenzkra og
erlendra visindamanna til
Heimaeyjar. Þér eigið að gefa
yður fram við hann. Hann mun
halda skrá yfir allar heimsókn-
ir visindamanna til eyjarinnar
og aðstoða yður við skipulag
ferðarinnar.
4. Á Heimaey er engin aðstaða til
þess að fá fæði eða húsnæði,
sem þér getið treyst. Þér verðið
þvi að sjá um yðar eigið fæði,
svefnpoka og svefnaðstööu.
Það er þó hugsanlegt, að við
getum orðið að einhverju liöi i
þessu sambandi, ef nauðsyn
krefur.
5. Surtseyjarfélagið á litla rann-
sóknastofu i Náttúrugripasafn-
inu á Heimaey. Þessi stofa er
opin fyrir visindamenn til
geymslu á tækjum, o.fl.
6. Þetta leyfi gildir I 10 daga, en
það má afturkalla, ef um brot á
reglum eða kvartanir er að
ræða.
7. Það er að sjálfsögðu ljóst, að
þér berið sjálfur alla áhættu af
þvi að fara inn á eldsvæðiö. Yð-
ur ber að hlýða öllum skipun-
um, sem Almannavarnaráð
kann að gefa, en það stjórnar
björgunarstarfinu á eyjunni.
Með tilvisun til reglugerðarinn-
ar leggjum við áherzlu á að fá til-
skilinn fjölda af einstökum af öll-
um skýrslum og annarri útgáfu,
sem kann að leiða frá starfi yðar
á Heimaey. Einnig biðjum við yð-
ur að hafa samband við okkur áð-
ur en þér farið og láta okkur fá
stutt yfirlit yfir vinnu yðar.
Við vonum, að þér hafið ánægju-
lega dvöl i landi okkar og að yðar
visindastarf leiði til aukinnar
þekkingar á slikum náttúrufyrir-
brigðum og hamförum”.
Leyfi það, sem dr. Mohr fékk
var sams konar, nema hvað vis-
indasviðið var að sjálfsögðu ann-
að og honum falið að hafa sam-
band við próf. Þorbjörn Sigur-
geirsson. Einnig var hann beðinn
að ákveða fjölda aðstoðarmanna i
samráði við próf. Þorbjörn. Var
það ákveöið meö tilliti til þess, aö
islenzkir visindamenn töldu úti-
lokað að framkvæma við rikjandi
aðstæður þær mælingar i Heima-
ey, sem dr. Mohr hafði I huga eins
og reyndar kom i ljós.
Það er skemmst frá þvi að
segja, að hinir erlendu visinda-
menn höfðu hvorki samband við
þá islenzka visindamenn, sem
þeim bar að ráðgast við, né við
Raunvisindastofnun háskólans.
Starfsmenn Raunvisindastofnun-
ar reyndu hins vegar þegar á
föstudagskvöld að ná tali af þess-
um mönnum i þvi skyni að bjóða
þeim aðstoð viö skipulag ferðar
þeirra út i eyju næsta dag. Þá
uppgötvaðist, að þeir voru þegar
farnir út af hótelinu.
Staðreyndin er þannig þvi mið-
ur sú, að þessir visindamenn og
þeirra félagar brutu þær reglur,
sem þeim höfðu af illri nauðsyn
verið settar. Mér er ókunnugt um
þær móttökur, sem þeir hafa
fengið i Vestmannaeyjum. Hins
vegar get ég upplýst, að aðrir er-
lendir visindamenn hafa farið
nákvæmlega eftir settum reglum
og hafa ekki, að þvi er ég bezt
veit, þurft að kvarta undan mót-
töku á Heimaey. Þeir hafa sýnt
fullan skilning á þvi ástandi, sem
rikir og ekki kvartað undan þvi,
þótt þeir hafi orðiö að biða i einn
eða tvo daga eftir þvi að komast
út i eyju. Þvert á móti hafa þeir
lýst ánægju sinni með þetta fyrir-
komulag og sérstaklega að fá
tækifæri til þess að vinna með sin-
um islenzku starfsbræðrum.
1 Alþýðublaðinu þriðjudaginn
Frh. á bls. 15