Þjóðviljinn - 06.02.1973, Page 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þrlöjudagur 6. febrúar 1973.
LEIKRIT(EDA SJÓNARSPIL) í 2 ÞÁTTUM
ÁFRAM
STREYMIR
ENDALAUST
Höfundur: Samtök frjálslyndra og vinstrimanna
Persónur og leikendur: Fasteignasali: Lárus Valdemarsson —Ráö-
herra 1: Hannibal Valdimarsson. — Prófessor: Bjarni Guðnason. —
Ráðherra 2: Magnús Torfi Ólafsson. — Blaðafulltrúi: Garðar Vfborg.
— Flokksritari: Halldór S. Magnússon. — Hugsjónamaður: Sverrir
Itunólfsson.
Raddir úr salnum: 1. rödd: Moggastrákur: Haraldur Blöndal. — 2.
rödd: Gasprari: Jón Sigurðsson. — 3. rödd: GuösmaðunSIra Björn O.
Björnsson. — 4. rödd: Hyllir: Gylfi Kristinsson. — 5. rödd: Kven-
maöur: Eyborg Guömundsdóttir.
Fasteignasalinn hafðinokkurs konar leikstjórn meðhöndum. Læknir
var Alfreö Gíslason, en Ijósmóöir Steinunn Finnbogadóttir.
Leikurinn geröist á vertshúsi i Reykjavik. Fimm fyrsttöldu
leikendurnir sátu viö borð þvert á salinn. Aðrir viö borð i salnum sjálf-
um. Auk leikenda og radda voru aðrir þátttakendur i sjónarspilinu,
allir saman taldir um 80 manneskjur.
Fyrri þáttur hófst á almennu skvaldri i 20 minútur.
Efnisval: Gengisfelling, aöför, brottför og innri mál.
(Fasteignasalinn stöðvaði
skvaldrið og hóf fundarstjórn
með 20 minútna ræðu, þar sem
meðal annars var vegið að ráð-
herra 1 og fjarstöddum verka-
lýösforingja. Undir ræöu
fasteignasalans upphófst
skvaldur enn á ný, og rödd 4,
gasprari, kastaði hnútum að
fasteignasalanum. Salinn lauk
ræðu sinni meö fundarstjórn)
Fasteignasalinn: Hér hef ég 10
miða, með númerum frá 1-10.
Frummælendurnir fjórir skulu
draga úr bunkanum um i hvaöa
röö þeir tali þær 15 minútur sem
þeim eru ætlaöar. (Eftir drátt var
ljóst að röðin yröi: 1. ráðherra 1,-
2. ráðherra 2,-3. blaðafulltrúi, —
4. prófessor.) (Ráðherra 1 stigur i
pontuna)
Ráðherra 1: Vegna þess að ég
fékk i hraöbréfi boö um að vera
einn af frummælendum
fundarins, er bezt aö ég segi með
hraði frá þvi aö ég hef veriö and-
vigur gengisfellingum and-
stæðinganna. Við lögðum til
gengisfellingu, og sú tillaga var
rædd innan rikisstjórnar án
nokkurs ofsa. Niðurstaðan varð
sú að samstarfsaöilarnir beygðu
sig fyrir gengisfellingarleiö og
sóru að þeir skyldu verja hana.
Það er ósatt að ég og ráðherra 2
höfum sett þaö aö skilyrði fyrir
áframhaldandi stjórnarsam-
starfi. (Gengisfellingartali lokið)
Nýtt land hefur siðan á fiokks-
ráðsfundi ekki verið ritað sem
flokksmálgagn, en flokksmál-
gagn á ekki að rita óhróðurs-
greinar um foringja flokksins.
Eða, hver getur viðurkennt slikt
sem aðalmálgagn flokks? (Tali
um aðför iokið)
Prófessorinn hefur ekki lent i
deilum við okkur hina um grund-
vallarleiðir flokksins okkar. Ég
veitekkium ástæðu prófessorsins
til að fara úr þingflokknum, en
ekki þó úr flokknum. Hvernig
samrýmist þetta eiginlega? Ég
skora á prófessorinn að koma
aftur i þingflokkinn og lýsa það
frumhiaup að vanhugsuðu ráði er
hann yfirgaf þingflokkinn. Þá
verður það gleymt sem gert var.
(Brottfarartali og tali um innri
mál lokið)
(Ráðherra 1 gengur burt úr
pontunni við nokkurt lófatak, en
ráðherra 2 kemur i pontuna i hans
stað)
Ráðherra 2: Raunveruleg
kaupmáttarskerðing er minni
eftir gengisfellingarleið en öðrum
leiðum sem um var að velja.
(Siðan komu allmörg atriöi
gengisfellingu til hróss; sjálfvöld
atriði)
Lokaorð ráðherra 2: 1 heimin-
um hefur aldrei verið, og verður
aldrei, til frambúðarlausn efna-
hagsvanda. (Nokkurt lófatak,
skipti á ræðumönnum i pontu,
ráðherra 2 fer, blaðafulltrúi
kemur.)
Blaðafulltrúi: Hér rikir ekki
fullkomiö rit- og tjáningarfrelsi.
Forystumenn flokksins okkar
hafa reynt, meö aðför að Nýju
landi, að knésetja það. Blaðið
hefur stefnt að þvi aö vinna
stefnumiðum flokksins okkar
gagn, en það er of frjálslynt og of
vinstrisinnað fyrir forystu-
mennina. Þeir (forystumennirn-
ir) hafa ekki lagt fé til út-
gáfunnar, né hlutafé til rekstar
útgáfufélaginu; þó vilja þeir fá að
ráða blaðinu, og hafa reynt aö
kúga það til hlýðni. (Enn skipt um
ræöumann i pontu, prófessorinn
tekur við.)
Prófessor: Gengisfelling er
kreppuástand. 3 eða 4 menn tóku
ákvörðun um hana fyrir hönd
flokksins okkar. A þetta kannski
að vera til sannindamerkis um þá
endurnýjunarstefnu sem
flokkurinn okkar ætlaði að
berjast fyrir meö þvi aö draga úr
einræði foringjavaldsins?
Þaö er misskilningur hjá ráö-
herra 1 að samstarfsaðilar hans i
rikisstjórn hafi játað gengis-
fellingu sem skástu efnahagsúr-.
ræði; þeir voru knúðir til þess,
vegna hræðslu við að ráöherrar 1
og 2 færu úr rikisstjórninni að
öörum kosti.
Það er ágreiningur innan
flokksins okkar um gengis-
fellingu, um sameiningarmál, um
vinnubrögð flokksins okkar, hvað
sem ráðherra 1 segir.
(Prófessorinn gengur úr pontunni
við sæmilegar undirtektir við
ræðuna. Fasteignasalinn tekur
við fundarstjórn.)
Fasteignasali: Heyriöi i frum-
mælendum þaðan sem þeir sitja?
Iladdir: Nei, Já. Nei. Já.
Fasteignasali: Nei og já. Það er
gott. Ég ætla þá að stjórna
fundinum héðan úr pontunni, taka
við skriflegum fyrirspurnum og
flytja frummælendum munnlega.
Þeir svara svo þaðan sem þeir
eru komnir.
Raddir: Þú ert búinn að tala of
lengi, fasteignasali. Þú ert aö
missa alla út af fundinum,
fasteignasali. (Þegar hér var
komið hafði fasteignasali
stjórnað úr pontu i 15 minútur, og
talað fram ræöu frá eigin brjósti
nokkuð af stjórnunartimanum.)
Flokksritari (spigsporandi
framan úr sal): Má ég bera fram
dagskrártillögu?
— Fasteignasali: Nei.
Flokksritari: Ég geri þaö nú
samt. Tillagan er sú, að
fasteignasalinn segi af sér
fundarstjórn. (Mikið klapp og
húrrahróp radda)
Fasteignasali: Ef flokksritari
og raddir geta ekki hagað sér al-
mennilega, verð ég að fá aöstoö
húseigenda til að visa fólki af
fundi. (Mikill hlátur radda.
Muldur radda stóð nokkra stund,
en undir þvi heldur fasteignasali
áfram ræðu sinni sem erfitt var
að henda reiður á hver væri.
Tuldur og muldur radda hætti
þegar spurningar raddanna i'óru
að berast, ýmist munnlega eða
skriflega. Fasteignasali varö að
breyta stjórnunaraðferö þeirri
sem hann hafði lagt fram að hann
myndi stjórna samkvæmt.
Fundarmenn, þ.e.a.s. raddir,
komu i pontuna.)
Rödd: Hver er munurinn á
þessari gengisfellingu og við-
reisnargengisfellingum? Var
ekki ráðherra 1 I Alþýðubanda-
laginu þegar hann bauö sig fram
á I-lista? Hvaða kröfur á að gera
til málgagns?
Rödd 2: Gasprari: Er
prófessorinn farinn að hugsa um
klofningsframboð við næstu
kosningar? Er prófessorinn til-
búinn til að koma aftur i þing-
flokkinn?
Hugsjónamaður (úr pontunni):
Ég las það i dag i stjörnuspánni
minni, Bogmanninum, að ég
reyni að koma þeim mönnum
saman, sem vilja starfa saman.
Þetta finnst mér að á betur við
um ráðherra 1 en ég. Margir hér
þekkja málefni valfrelsis, og ég
þekki marga. Mér er sama um
alla flokka, en mennirnir verða
að fá að njóta sig. Hver er afstaða
flokksins ykkar til þjóðarat-
kvæðagreiðslu? Hver græðir
mest á gengisfellingu? Bezt er til
frambúðar að breyta dollarinum,
nei altso krónunum i dollar.
Hvers vegna var flokkurinn
ykkar eiginlega stofnað? Ég er á
móti öllum styrk, og þaö á að
hætta öllum styrk á bak við
tjöldin og lika á bak við þjóð-
kirkjuna.
(Fasteignasali kemur i pontuna
og hyggst taka við fundarstjórn.)
Fasteignasali: Hvernig vilja
frummælendur hafa fyrirkomu-
lagið á þvi að svara?
Frummælendur: (Þögn.)
Fasteignasali: Það er einmitt
það. Það er nú komið kaffi á borð
hér inn af. Kannski að frum-
mælendur vilji svara meðan fólk
fær sér kaffi? Við skulum þá hafa
það þannig.
Ef ráðherra 1 vildi þá byrja?
(Meðan þessi stjórnsemi átti
sér stað hafði fundarsalur tæmzt,
raddirnar i samræðum sin á milli,
og sótzt eftir kaffi og meðlæti.)
Ráöherra 1: (Af myndugleik)
Ég svara ekki spurningum meðan
fólk er að drekka kaffi. Þakka
samt gott boð.
Fasteignasali: Nú, þá segjum
við það. Við skulum hafa kaffihlé.
Hvað vilja raddir fá langt kaffi-
hlé?
Raddir: 10 minútur, 15
minútur, 20 minútur, þegiðu
fasteignasali.
Fasteignasali: Þá segjum við
það. 15minútnakaffihlé.
(Hlé. Fyrri þætti lokið.)
*
Þriðjudagur 6. febrúar 1973. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
(Siöari þáttur. Svið sama og i
fyrri þætti. Ráðherra 1 gengur
kerrtur I pontuna og tekur að
svara spurningum.)
Ráðherra 1: Ég var ennþá i
Alþýöubandalaginu þegar ég
bauð mig fram á I-lista, og það
samrýmdist islenzkum lögum þá.
En þegar að loknum kosningum
beittu lýðræöisflokkarnir sér
fyrir þvi að breyta kosningalög-
gjöfinni á þann veg, að ekki er
hægt lengur að bjóöa fram tvo
lista fyrir sama flokk i sama kjör-
dæmi.
Innskot frá fasteignasala:
Undir öruggri forystu lýðræðis-
sinnans Magnúsar Kjartansson-
ar.
Ráðherra 1: Já. Þaöer rétt. Nú.
Fokksmálgagnerblaösem túlkar
stefnu flokksins og forystu hans,
en niðir ekki af þeim skóinn. (Nú
tók ráðherra 1 á öllu sinu og með
miklum bravúr mælti hann svo,
eftir að hafa rætt nokkuð um
efnahagsmál.) Ef einhver hefur
leiðir i efnahagsmálum sem ekki
leiða af sér einhvers konar
hækkanir, þá fram með þær.
(Húrra radda, klapp og hlátur).
Það þarf stundum að fylgja ráð-
stöfunum sem fjöldinn er and-
vígur og óvinsælar kunna að vera,
en við gerum það ef þær eru
réttar! (Enn klapp.)
Hvernig höfum við, fjarrstaddi
verkalýðsforinginn og ég, reynt
að eyðileggja flokkinn okkar og
félag okkar hér i Reykjavik? Það
er trúleg saga eða hitt þó heldur
um formann flokksins og varafor-
mann! (Ræðu lokið. Nokkurt
klapp og undrunarhlátur.
Hæðnishlátur talsveröur.)
(Ráðherra 2 gengur I pontuna)
Ráðherra 2: (Eftir að hafa rætt
efnahagsmál nokkuð. Lesendum
eftirlátið að uppdigta ræöuna.)
Undarlegasta fundarstjórn sem
ég hef oröiö vitni að um ævina
hefur átt sér stað hér I kvöld;
fundarstjóri neitar að bera upp
dagskrártillögu, og talar lengur
en nokkur frummælenda. (Uml i
fasteignasala. Blaðafulltrúi
kemur i pontuna.)
Blaðafulltrúi: Ég tel að veita
eigi öllum blööum styrk, sem
ræða þjóðmál og hafa
menningarlegt gildi. (Kurr
radda.) Spurningu frá rödd 4
(Gasprara) tel ég ekki svara
verða, en hann spyr hvort sjálf-
stæð blöð eigi ekki að njóta
styrkja, og tiltekur blaðið okkar,
Vikutiöindi og Mánudagsblaðið.
Lái mér hver sem vill.
Einhver kona spyr að þvi hvort
blaðið sé ekki opið fyrir skrif úr
borgarstjórn Rvikur.
(Rödd 5, kvenmaður gripur
fram I)
Kvenmaður: Ég er ekki bara
einhver kona. Ég er rödd 5.
Blaðafulltrúi: Já, þá rödd 5.
Svarið er jú. (Mannaskipti I
pontunni, prófessor kemur I stað
blaðafulltrúa.)
Prófessor: Það er alveg óvist
hver klýfur og hvenær. Eru ekki
forystumenn flokksins okkar að
ráðgera að bjóöa fram með
Alþýðuflokknum við næstu
kosningar, en ekki fyrir flokkinn
okkar? Ég ætla að standa og falla
með flokkskrilinu sem við erum I.
Ég lýsi þvi hér meö yfir að ég er
ekki tilbúinn að koma aftur i
þingflokkinn, þvi ég sagði mig úr
honum vegna þess aö hann knúði
fram gengisfellingu. Ég styö
stjórnina vegna þess að ég hef
ekki geð I mér til að fá yfir mig
aðra viðreisn.
Hugsjónamaöur (kallar fram
D: Ég skora á vinn minn
prófessorinn að koma aftur og
sameinast flokknum. (Prófessor
fer úr pontu. Fasteignasali gerir
tilraun til að stjórna, en tekst
ekki. Rödd 1, Moggastrákur,
stendur upp I almenningnum og
tekur til máls. Skríkir undir ræöu
hans, llkastir geldfyglististi,
likjast þó kannski meir venjuleg-
um pikuskrækjum.)
Rödd l;Moggastrákur: Ég var
einn af meömælendum þessa
flokks við þingkosningarnar
siðast, vegna þess aö ég taldi að
meö þvi ynni ég minum flokki,
Sjálfstæöisflokknum, mest gagn.
Honum verður ekki unnið meir né
betur en með nógu mörgum
framboöum vinstri aflanna I
landinu. Ég vona, að þeim fjölgi
enn, framboðunum frá vinstri.
(Geldfylglististið heldur áfram
nokkra stund. Einnig ber á
ánægjukurri.)
Rödd 4: Hyllir (Standandi úti i
almenningnum): Má ég bera
fram tillögu um traustsyfir-
lýsingu á Ráðherra 1?
Fasteignasali: Ekki veit ég það
nú. En komdu með hana skrif-
lega, og viö skulum ræöa hana.
(Meðan Hyllir gengur fram til
fasteignasala með tillöguna,
leggur ótiltekin rödd til, að til-
lagan verði samþykkt með lófa
taki. Þrir byrja að klappa: sá
fjórði bástist við. Kvartetts-
klappið stendur mjög stutt.)
Fasteignasali: Nú ætla ég að
lesa upp traustsyfirlýsingartil-
löguna. Hún er svona: Sjónarspil
flokksins okkar samþykkir að
lýsa stuðningi við úrræði ráö-
herra 1 og 2, gengisfellingu, sem
lausn á þeim efnahagvanda sem
við var að glima.
Ég get nú ekki séð að hægt sé að
bera þessa tillögu undir atkvæöi.
Frummælendur taka nú til máls
og tala i öfugri röð við það sem
þeir töluðu áðan.
(Mikill kurr meðal radda. Ráð-
herra 1 heyrist tuldra heldur
glaðhlakkalega: Fundurinn getur
tekið fyrir það sem hann vill og
samþykkt það sem hann vill.
Annars mjög erfitt að greina
raddir hverja frá annarri.
Fasteignasali hvessir röddina
hvað eftir annað, og af og til má
skilja eitt og eitt af þvi sem hann
segir. Kurr stóð I nokkrar
minútur, en eftir það mátti heyra
i fasteignasala.)
Fasteignasali: Ég ber ekki
þessa tillögu undir atkvæði. Þetta
er pólitiskt mjög óheppileg til-
laga. Ég ber hana bara alls ekki
upp.
Flokksritari (Spigsporandi
framan úr sal): Ætlar fasteigna-
sali aö skipta um skoðun aftur,
einu sinni enn, ha?
Fasteignasali: Ég óska flokks-
ritara til hamingju með að vera
staddur i landinu en ekki i Japan i
einkaþágu að kaupa togara eða
stunda önnur vafasöm viðskipti!
(Raddir orðnar háværar, hróp
og köll. Greina má fátt það sem
sagt er. Þó er greinilegt, að
fasteignasali nýtur nokkurrar
virðingar fyrir þetta siðasta
framlag sitt til fundarins. Loks
heyrist i fasteignasala yfir aðrar
raddir)
Fasteignasali: Frummælendur
taka ekki aftur til máls. Ég slit
sjónarspili.
(Siðari þætti lokið. Tjaldið
fellur, sé verkið sýnt I leikhúsi;
annars ryðjist hver um annan
þveran út af vertshúsi. Hlutverk
raddar 3: Guðsmanns, hefur
fallið niður i prentunjmá setja inn
ef þarf.)
Leikdómur.
Fyrir þá sem ekki eru vanir þvi
verki að skrifa um leikhúsverk er
nokkuö erfitt um framangreint
sjónarspil að dæma. Það skal þvi
ekki gert I löngu máli.
Svofelld umsögn verður látin
nægja:
Frummælendur allir komust
skammlaust frá sinu, sumir
hverjir meö nokkurri reisn. Tvi-
mælalaust má halda þvi fram, að
þar sem upphaflega var til
stofnað annars en sjónarspils,
hefði heldur ekki orðið úr sjónar-
spil, ef ekki hafði notið viö
fasteignasalans, en framkoma
hans öll var i þá veru aö magna
upp það andrúmsloft sem rikja
þarf til þess að sjónarspil verði.
Fasteignasali var þvi tvimæla-
laust maöur kvöldsins og i raun
og veru höfundur leiksins.
Þá má heldur ekki gleyma
þeim undirtektum sem tilburðir
fasteignasala fengu. Þar sem
margt er um geldfygli hugans
saman komið á einu vertshúsi, er
ætið grundvöllur fyrir sjónarspil,
jafnvel þótt ekki njóti við svo frá-
bærrar leiösagnar sem fundur
þessi, eða sjónarspil, naut af
hendi fasteignasala.
Læknir og ljósmóðir komust
einnig vel frá leiknum.
Úlfar Þormóösson.
Yfir ÍOO Eyjafjölskyldur
komnar í húsnæði
Yfir hundraö fjölskyldum úr
Eyjum hefur nú veriö kotnið I
húsnæði i Keflavik, Sandgeröi,
Höfnum og Njarðvik.
Auk þessa fjölda er mikið um
aö Eyjamenn dvelji hjá ættingj-
um og vinum, og að minnsta kosti
liggur annað eins fyrir af um-
sóknum um húsnæði á þessu
svæði og þegar er búið að ut-
vega.
Að sögn Birgis Guðnasonar,
sem i gær var i fyrirsvari á miöl-
unarskrifstofunni i Keflavik, átti
að vera fundur i herstöðinni i
Miðnesheiði i gær, með fulltrúum
sveitarfélaganna þar syðra, full-
trúa varnarmáladeildar og hers-
ins um húsnæöismál.
Birgir sagði, aöýtarleg könnun
hefði farið fram á vegum hersins
á högum þess fólks sem barnlaust
er og býr á Suðurnesjasvæðinu og
dvelst hérlendis á vegum herliðs-
ins. Hernaöaryfirvöldin eru öll af
vilja gerð að koma þessu fólki úr
húsnæði, en það er tiltölulega
auðleyst fyrir þau. Aftur á móti er
erfiðara við að eiga fjölskyldu-
fólk, vegna þess hve fyrirvarinn
er stuttur.
—úþ
Þetta kort sýnir þykkt ösku og gjalls I sentimetrum á hádegi 30. janúar.
Þetta kort sýnir hvernig unnið hefur veriö að þvi að byrgja glugga i Vestmannaeyjum aö undanförnu. 2.
febrúar, þegar kortið var sent út, var unnið við að byrgja glugga utan brotnu linunnar.