Þjóðviljinn - 13.05.1979, Blaðsíða 13

12 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 13. mal 1979
Sunnudagur 13. mal 1979 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 13’
RÐSKIPIN ÚRELT?
Þessar stofnanir gera út sam-
tals 8 skip með ærnum kostnaði,
sem sést best á þvl að sigling
hverrar sjómflu kostar um 2.500
kr. þ.e. bara ollueyöslan. A fjár-
lögum er veitt til þessara tveggja
stofnana um 3,7 miljöröum , þar
af fær Landhelgisgæslan 2,4 mil-
jarða og að lang-mestu leyti fer
þetta fé í útgerð skipanna,
mannakaup er aöeins lltill hluti á
móti þvi. Ljóst er þvl aö ef hægt
er aö sameina skipastól og þó
ekki væri nema að stórauka sam-
starfið, þannig aö varðskipin
sinntu aö einhverju leyti hafrann-
sóknum, mætti spara stór-fé.
Til að kanna hug manna I þessu
efni var rætt viö þrjá menn sem
málið snertir, þá Steingrlm Her-
mannsson, dómsmálaráðherra,
yfirmann Landhelgisgæslunnar,
Ingvar Hallgrlmssonfiskifræðing
og ÞröstSigtryggsson.skipherra.
Fiskifrœðingar
andvígir
inni veröur full þörf og næg verk-
efni fyrir varðskipin, þótt þau
veröi önnur en veriö hefur undan-
farna áratugi.
Afram veröur brýn nauösyn
fyrir þjónustu varöskipanna við
einangruð byggöarlög. Og ætlð
verður þörf fyrir þau við björgun-
arstörf á sjó. Og I fyrra kom fram
ósk frá loðnuveiöisjómönnum um
að eitt varðskipanna fylgdi Is-
lenska loðnuveiðiflotanum norður
I Dumbshaf viö loönuveiðar yfir
vetrarmánuðina. Steingrlmur
Hermannsson benti á, að nú að
undanförnu hefðu varðskipin að-
stoðað mikiö þau byggöarlög,
sem einangruöust vegna haflss,
og eins mætti búast við að oröiö
yrði við ósk loðnuveiöisjómanna
næsta vetur um að eitt varðskip-
anna fylgdi ávallt flotanum.
Þá vaknar þessi spurning enn
og aftur, hvort ekki er hægt að
nýta varðskipin við hafrannsókn-
ir um leið
Margt hægt
Þegar fiskveiðilögsagan var færð út i 200 sjómilur
breyttist gæslutækni hennar á einni nóttu. í einni
svipan var hlutverk varðskipanna orðið allt annað
en það hafði verið frá upphafi, og við gæslu jaðar-
svæða fiskveiðilögsögunnar tóku flugvélar ein-
göngu. Hvert hefur þá verið hlutverk varðskipanna
siðan og hvert verður hlutverk þeirra i framtiðinni?
Helstu verkefnin hafa verið eftirlit með lokuðum
veiðisvæðum, veiðarfæraeftirlit fiskiskipa, bjarg-
anir og ýmis þjónusta við afskekkt byggðarlög. Og
ljóst er, að i framtiðinni verður hlutverk skipanna
það sama. Þau koma aldrei til með að taka aftur við
sinu fyrra hlutverki, að verja landhelgina fyrir
veiðiþjófum, eða gæta jaðarsvæða hennar eins og
þau gerðu meðan fiskveiðilögsagan var 3, 4, 12 og
jafnvel 50 sjómilur. Og þá um leið vaknar sú spurn-
ing, hvort ekki sé hægt i framtiðinni að sameina að
einhverju leyti skipastól Landhelgisgæslunnar og
Hafrannsóknarstofnunarinnar, eða i það minnsta
stórauka samstarf þessara tveggja stofnana sem
báðar reka dýra og umfangsmikla útgerð
i
I
1
í Ijós kom I þessum samtölum,
aðafstaða þessara manna er óllk.
Ingvar Hallgrlmsson lýsti sig al-
gerlega andvlgan sameiningu
skipastólsins, kvað það ógerlegt,
ef Hafrannsóknarstofnunin ætti
að hafa full not af skipunum.
Benti hann á I þessu sambandi að
þetta hefði verið reynt meðan
landhelgin var 4 sjómllur og gef-
ist afar illa. Þröstur Sigtryggsson
taldi ýmis tormerki á sameiningu
skipastólsins, en benti á að stór-
auka mætti samvinnu þessara
stofnana og ef um borð I varð-
skipin yröu sett ýmis tæki, gætu
þau aðstoðaö Hafrannsóknar-
stofnunina meö ýmsar sjávar-
rannsóknir. Eins benti hann á aö
það rétta væri aö hafa eftirlits-
menn Hafrannsóknarstofnunar-
innar um borö I varðskipunum, en
ekki togurunum eins og nú er.
Undir þaðgatlngvareinnig tekiö.
Dómsmálaráðherra, Stein-
grlmur Hermannsson, sagði, aö
hann teldi nauösynlegt að endur-
skoða ýmislegt varöandi varö-
skipin og starfsemi þeirra í ljósi
þeirra staðreynda að þau sinna
ekki lengur jaöargæslu fiskveiöi-
lögsögunnar og þeirrar breyttu
gæslutækni sem orðin er. Hann
taldi einnig llklegt að I framtlö-
inni yrði dregið úr útgerð varð-
skipanna, en flugeftirlit Land-
helgisgæslunnar þess I staö auk-
ið. Um sameiningu skipastóls
Landhelgisgæslunnar og Haf-
rannsóknarstofnunarinnar sagði
Steingrlmur aö hann væri ekki
trúaöur á að sllkt tækist, þar sem
fiskifræðingar væru þvl yfirleitt
andvígir.
Varðskipin áfram
nauðsynleg
Þaö er alveg ljóst, aö I framtiö-
að gera
— Vissulega er þaö hægt og I
raun auðvelt, en til þess vantar
ýmis tæki um borð I varöskipin.
En ef þau væru til staöar gætum
við sparaö Háfrannsóknarstofn-
uninni mikla vinnu, t.a.m. I sam-
bandi við sýnatöku og aðrar
sjávarrannsóknir, sagði Þröstur
Sigtryggsson, skipherra.
Hann benti einnig á, að eitt af
aðalverkefnum varðskipanna nú
væri veiöarfæráeftirlit og einnig
eftirlit með að ekki sé of mikið af
smáfiski I afla togaranna. Eftir-
litsmenn Hafrannsóknarstofnun-
arinnar hafa einnig þetta hlut-
verk, en þeir fara út með togara
og eru um borð I honum allan tim-
ann. Það væri I raun miklu eðli-
legra að þeir væru um borð I
varðskipunum og væru með þeim
á milli togara. Þaö hefði komiö
fyrir að varöskipsmenn hefðu
farið um borð I togara þar sem
eftirlitsmaður var fyrir, vegna
þess aö samvinna þessara
tveggja stofnana væri lítil.
Þröstur taldi hinsvegar aö al-
ger sameining skipastóls þessara
tveggja stofnana væri ekki mögu-
leg.
Hann sagði að jafnvel þótt
verkefni varöskipanna hefðu
mikið breyst eftir útfærsluna I 200
sjómflur, færi aldrei hjá þvl aö
kalla þurfti i þau fyrirvaralaust
til björgunar eöa annarra nauð-
synlegra starfa. Og ef þetta sama
skip sem kalla þarf I er við haf-
rannsóknir yröi þar á truflun,
sem fiskifræöingar gætu ekki un-
að af eölilegum ástæðum. Þá
minnti Þröstur á, aö á árum
áður hefðu fiskifræöingar fariö út
með varðskipunum og þau stund-
aö hafrannsóknir, en næstum
alltaf var um truflun að ræöa, en
þess bæri þó að geta, að þetta var
á meðan fiskveiðilögsagan var 4
Gœslutœkni Landhelgis-
gœslunnar breyttist á einni
nóttu, þegar landhelgin
var færð út í 200 mílur

Er mögulegt að sameina
skipakost Landhelgis-
gæslunnar og Hafrann-
sóknarstofnunarinnar?
Nánari samvinna
þessara stofnana
um margt
afar auðveld
Fækkun varðskipa en
efling flugflota
Landhelgisgæslunnar
til athugunar
Steingrlmur Hermannsson dómsmálaráö-
herra og yfirmaður Landhelgisgæsliinnar
Ingvar Hallgrimsson fiskifræðingur
sjómflur og þvl var hlutverk skip-
anna 1 gæslunni þá allt annað og
meira en nú er. Samt sem áöur
færi aldrei hjá þvl aö um ein-
hverja truflun yröi að ræöa.
Eftirlit með
veiðum besta
landhelgisgæslan
Eftir aö fiskveiðilögsagan er
oröin 200 sjómílur er öruggt að
besta landhelgisgæslan er eftirlit
með veiðarfærum skipa og veið-
um, auk þess að hafa eftirlit með
þvl að ekki sé veitt I lokuðum
hólfum og að lokaþeim svæðum,
þar sem mikið er um smáfisk.
Þegar veiöisvæðum er lokað, er
það vegna tilmæla frá Hafrann-
sóknarstofnuninni. Hún hefur
eftirlitsmann um borö I togara á
helstu veiöisvæöum togaranna,
um borö I humarveiðibát, rækju-
bát og fl.
Landhelgisgæslan heldur einn-
ig uppi svona eftirliti og lætur
Hafrannsóknarstofnunina vita ef
varðskipsmenn telja of mikinn
smáfisk i afla viökomandi skipa,
sem þeir hafa farið um borð I.
Þess vegna voru þeir Ingvar
Hallgrlmsson fiskifræðingur og
Þröstur Sigtryggsson skipherra
sammála um að æskilegt væri aö
eftirlitsmennirnir frá Hafrann-
sókn væru um borð I varðskipun-
um. Meö þvl móti gætu þeir fariö
um borð I mörg skip og skoöaö
afla og veiðarfæri I stað þess að
vera bundnir um borð I einu
þeirra og veröa að fara I land um
leið og viökomandi skip. Eftirlits-
menn Hafrannsóknarstofnunar-
innar eru nú sjö talsins.
Vantar aðstoðar-
fólk við
úrvinnslu í landi
— Ég tel útilokaö að hafrann-
sóknir og landhelgisgæsla
geti farið saman. Hinsveg-
ar er ég hlynntur því aö eft-
irlitsmenn okkar séu um borö i
varöskipunum I stað fiskiskip-
anna. Okkar vandamál liggja
ekki I öflun gagna, heldur I úr-
vinnslu þeirra þegar I land er
komiö. Okkur sárvantar aöstoö-
arfólk I landi til að vinna úr þeim
gögnum, sem við öflum. Þaö er
taliö eðlilegt aö 2 aðstoðarmenn
séu á hvern fiskifræðing, en hjá
okkur er einn á móti einum, sagöi
Ingvar Hallgrimsson fiskifræö-
ingur.
Hann taldi einnig útilokað að
smiða þannig skip að það gæti
þjónað hafrannsóknum og um leiö
veriö gott varöskip, þ.e. bæöi
hraðskreitt, og með sjóhæfni á
borö við það sem varðskip þurfa.
Og f alla staði taldi Ingvar slfka
sameiningu afar óþjála. Ingvar
taldi hlutverk varðskipanna vera
eftirlits- og björgunarstörf. Og
hvaö eftirlitinu viðvikur væri
hægt aö taka upp fulla samvinnu
milli þessara tveggja stofnana og
hann taldi jafnframt að auka
þyrfti verulega frá þvl sem nú er
eftirlit með veiðum. Jaöargæsla
fiskveiöilögsögunnar yrði héðan I
frá framkvæmd meö flugvélum.
Þar myndu varöskipin ekki koma
nærri.
Niðurstaða
Eftir að fiskveiðilögsagan var
færöút I 200sjómllur hafa margir
haft orö á þessu, hvort ekki væri
hægt að sameina skipakost Land-
helgisgæslunnar og Hafrannsókn-
arstofnunarinnar og styrkja með
þvl báðar stofnanirnar, sem
hvorug mun ofhaldin I fjármál-
um. Þess vegna gerðum við þessa
könnun og teljum að hún hafi leitt
Iljós að taka mætti upp náið sam-
starf milli þessara stofnana. Mér
þykir heldur ekki hafa komið
fram nægileg rök gegn samein-
ingu skipastóls þeirra til þess að
ekki beri aö kanna þaö mál alveg
til hlltar. Þótt það hafi gefist illa
fyrir meira en 20 árum aö nota
varöskip sem hafrannsóknar-
skip, á þeim tlma sem þau ein
önnuðust alla landhelgisgæslu, þá
eru viöhorfin breytt. A komandi
árum þarf aö endurnýja skipastól
beggja stofnananna og þá væri
vissulega athugandi hvað hægt
væri að sameina og spara þar
með stórfé, sem styrkja myndi
báða aðila.
Þegar I stað er hægt og án
nokkurrar fyrirhafnar eða form-
legheita aö taka upp samvinnu á
mjög mörgum sviöum, sem spara
myndi fé. Dómsmálaráöherra
segir að endurskoða beri hlutverk
varöskipanna I ljósi breyttra að-
stæðna og vonandi verður þá hug-
að að þessu máli.
Ingvar Hallgrlmsson fiskifræö-
ingur segir aö hverskonar trufl-
anir við hafrannsóknir séu bæöi
dýrar og skemmi fyrir og er það
án nokkurs vafa alveg rétt. En ef
þessar tvær stofnanir ættu sam-
eiginlega 6 skip I stað 8 nú, þá
þyrfti ekki að koma til neinna
truflana við hafrannsóknir. Þaö
skipið sem væri við hafrannsókn-
ir gæti alveg fengið aö vera í friöi.
Það sem áynnist væri að öll skipin
6 gætu tekið þátt i eftirliti og
rannsóknum, sýnatöku og fleiru.
Þau væru öll jafn vel búin tækj-
um, og ótrúlegtþykirmér á þess-
ari miklu tækniöld, að ekki sé
hægt að smiða þannig skip að
þjóni verkefnum og þörfum Haf-
rannsóknarstofnunarinnar og
Landhelgisgæslunnar. í öllu falli
ber að kanna þetta mál til hlitar.
— S.dór.
Setja ætti eftirlitsmenn
Hafrannsóknar-
stofnunarinnar um borð
í varðskipin
Þröstur Sigtryggsson skipherra