Lesbók Morgunblaðsins - 16.01.1927, Blaðsíða 5

16. ,jan. '27.
LBSBÓK MORGUNBLAÐSINS
13
úti um hagann, og talið þeim trú
um, að sú fræðsLa sje haldbetri en
hjá bestu skólakennurum ? Geti
þið ráðlagt konum að bera út börn
sín?
Alstaðar í öllum ríkjum er frels-
ið takmarkað, til orða og verki.
Þegar um stjórnarbyltingu er að
.ræða, ráða þeir því, sem völdin
hafa, hve takmarka skuli frelsið
í bili. Fer það eftir því, hvað
menn álíta að sje almenningi fyr
ir bestu í þann svipinn. Eftir því
sem valdhöfum tekst að takmarka
persónufrelsi manna mikið, án þess
að vekj.a andúð gegn sjer, eftir
því verður markað, hve valdhaf-
eí*nir eiga mikil ítök í hjörtum
þjóðar sinnar og hve hæfir þeir
eru til að stjórna.
RÍKINU ALT.
Breyting sú, sem fascisminn het-
ir komið á, er í stuttu máli sú, að
ríkið sje alt. — Ilin frjálslynda
stjórnarskrá leyfði t. d. að ein-
stakir menn sendu ávötrp til ann-
p.ra, er þeim þóttu ríkinu fremri,
svo sem til Moskva, Genf, eða al-
heims öreig.alýðs. „Rjettur“ jafn-
aðarmanna til þess að ákalla stjórn
ina í Moskva á bak við stjórnina
í Róm, var orðinn .að ])jóðarmein-
semd, sem vjer urðum að lækna.
Frelsishöftin nú eru þetta læknis-
ráð. Og þegar sjúklingurinn rakn-
e,r við, mun hann sjá, að honum
hefir verið bjargað úr bráðuin
háska.
Auðvit.að verður frelsi komið á
aftur, eða haldið þjer að vjer sje
um fábjánar? Undir eins og tími
er til kominn, þegar það er talinn
glæpu,r að trúa eigi og treysta á
ríkið, þá verður engurn varnað
málfrelsis. Þá verður það viður-
kent, að hagsmunir ríkisins gangi
fyrir öllu öðru. Ef ferðamenn eru
óvinveittir wkinu, þá verða gest,-
gjafar að fara á mis við gróð.a af
ferðamönnum. Þótt ódýrara sje
fyrir bændur að kaupa erlenda
plóg.a, þá verða þeir þó að neita
sjer um það, ef þarfir «ríkisins
krefjast þess að þar sje öflugur
jámiðnaður. Þótt bönkunum komi
það betur, að taka þátt í alþjóða-
bankasambandi, en það gæti orð-
ið háskalegt sjálfstæði ríkisins, þá
verða bankarnir að hverfa frá því
<ráði- .— Stjettabarátta er glæpur
gagnvart þjóðinni, því að hver
stjett verður að vinna fyrir h.ana.
Og þegar þjóðin hefir viðurkent
þetta, og er orðin fascista])jóð, þa
verður slakað á taumunum. Og
hver andstaða flýtir fyriír því að
svo megi verða-
II.
SKOÐUN ANDSTÆÐINGSINS
Bl.aðamaðurinn segir við and-
stæðing fascista, að nú muni veia
hættulegir og daufir dagar fyriir
þá.
— Það er rjett, að þetta eru
hættulegir tíma»r, en alls eigi dauf
ir. Jeg get sagt yður góð tíðindi.
Það hafa verið reistir gálgar á al"
mannafæri í Bologna og Ancona
og inn<an skams munu einhverjir
hanga þar. Við erum ekki blóð-
þyrstir og búumst ekki við því að
hengja fascista- Miklu meiri lík-
ur e<ru til þess að jeg verði hengd-
ur, þótt jeg sleppi líklega. Það
veiða eigi hengdir nema fimtíu af
tíu þúsundum, sem standa næstir.
Það sem jeg á við með því að
þetta sje góðar frjettir, er, að
þeg.ar farið er að hengja menn á
almannafæri, þá sýnir það. að þev,-
sem það gera, eru komnir í öng-
þveiti og að þess verður eigi langt
að bíða, að þeir rnissi völd.
Getur vel verið .að næsta stjórn
verði harðstjórn eða kommúnista-
stjórn. En jeg sje þó enga ástæðu
til þess að láta fascista sitja að
völdum einum degi lengur en þörf
er á. Vjer sjáum það, að þegar
farið er að hefta frelsi maiina, þi
verður að halda því áfram þang-
Það hefir dregist lengur en jeg
hefði viljað, .að senda heira mola
hjeðan um kenslumál. Orsökin er
sú, að hjer er afar margt að sjá
og heyra á þvi sviði, og því nauð-
synlegt, að nota tækifærið sem
best, því verður tíminn n.aumur
annare.
Jeg er oft beðinn að segja frá
íslandi hjer í skólunum. t gær
,að til gengið er á liin helgustu
mannrjettindi- Nú er svo komið
t. d. .að það er eigi einn ein-
asti fjelagsskapur til í landinu.
nema stjórnin. Þje»r vitið, að
pólitískir flokkar, blöð, verka-
m.annafjelög og hjeraðastjórnir
hafa verið bannaðar. En vitið
þjer það, að blaðasambandið og
samband fyrverandi hermanna,
vísindafjelög og svo framvegis,
eru eigi til nema að nafninu, þar
sem stjúrnin hefir tekið umsjá
alls í sínar hendur? Og vitið þjer
það, að vjer fáum ekki ann.ið en
stríðsbrauð, fáum ekki fararleyfi
úr landi, og megum ekki skíra
börn okkar öðrum nöfnum ou
þeim, er stjórnin vill vera láta.’
Með hve»rri viku er meir og meir
skert persónufrelsi og ábyrgðar-
tilfinning manna. Og vitið þjer,
að það sem nú er talið óhugs-
andi, er talið hugsanlegt eftir
mánuð, komið í framkvamul að
tveim mánuðum liðnum, og er
orðin föst venja eftir hálft ár?
Hver skyldi h.nfa trúað því fy*'ir
þrem mánuðum, að dómstólar,
skipaðir fascistahermönnum, skui1
nú geta felt dóma um líflát og
æfilangt langelsi? Þannig iniðar
óstjórninni áfr.am hröðum skreí-
um. Og bráðum kemur að því
hruni, sem hverri ólöglegiri stjórn
er búið. Stjórnin getur eigi frarn-
ar kornið á friði og samlyndi,
fremur en skopparakringla getur
staðið kyr- Hún fellu»r eins og
skoppa»rakringlan þeg.nr hún getur
ekki snúist lengur.
sagði jeg börnum í einni deild
kennaraháskólans frá því. Það
voru alt afburða gáfuð börn. Þeim
hafði verið smalað saman úr öll
um æfingaskólanum, eitt, tvö og
þrjú tekin úr hverjum bekk. —
Annað og meira námsefni var
þeim ætLnð en öðrum börnum á
þeirra ,aldri, og ýms tækifæri,
svo að þau gætu fengið færi á
--------
Nýjar kennsluaðferðir.
Brjef frá Los Angefes.