Lesbók Morgunblaðsins - 25.11.1951, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
557
Ingibjörg þorgeirsdóttir
KONA HEITIR Ingveldur Bjarnadóttir. Hún er nú búsett í Hafnarfirði
og hefur verið þar í mörg ár, en fædd er hún og uppalin í Selvoginum.
Ingveldur er skýr kona, fróð og stálminnug og svo vönduð, að hún vill
það eitt segja er hún sannast veit. — Sumarið 1950 var jeg Ingveldi
samvistum í nokkrar vikur. Sagði hún mjer þá margt frá uppvaxtar-
árum sínum þar austur frá. Þótti mjer sumar þær sagnir svo at-
hyglisverðar, að jeg fekk leyfi hennar til að festa þær á pappír, svo
að þær týndust ekki með öllu. Auk þessa kunni hún ekki svo fáar þjóð-
sögur, einkum frá hinu forna biskupssetri, Skálholti, sem lítt eða ekki
hafa verið færður í letur. Fekk jeg einnig að skrifa upp fáeinar þeirra.
ILrafnarnir á tjaldmæninum.
ÞAÐ ER gamalt mál, að það viti oft
á miður góð tíðindi, ef hrafnar láta
mikið á húsþökum eða bæjarburst-
um. Boði slíkt ekki sjaldan alvarleg
slys, mikil veikindi eða bráða feigð
á einhverjum í viðkomandi húsi. Ekki
skal hjer lagður dómur á, hvort slík
alþýðutrú hafi við rök að styðjast.
Aðeins skal hjer sögð ein lítil sönn
smásaga, er komið gæti heim við
þessa þjóðtrú, og hjer kemur sagan.
Sumarið 1909 var Ingveldur
Bjarnadóttir í kaupavinnu í Skál-
holti. Var þá legið við og heyjað á
svonefndum Skálholtsmosum en
tjaldað á bökkum Brúarár.
Einn dag eftir hádegisverð, er fólk
var við heyvinnu góðan spöl frá
tjaldinu, veitti það því allt í einu
eftirtekt, að hrafnar tveir voru
komnir á tjaldmæninn og gullu þar
hátt og jarganlega. Jafnframt rifu
þeir öðru hverju í tjaldið með klóm
og nefjum og það svo, að fólki kom
í hug að þeir gætu stórskemt það, ef
þeir heldu áfram slíku háttalagi.
Var því unglingur sendur heim að
tjaldinu til að reka þá burt, en ekki
hreyfðu þeir sig fyrr en hann kom
fast að tjaldinu. Þá fóru þeir loks
cn ekki flögruðu þeir lengra en ofan
að ánni. En varla var unglingurinn
kominn aftur til fólksins, þegar
ltrummar flugu aftur á tjaldið og
tóku þar til með sama gargið og
lætin. Heldu þeir þcssu þar til fólk-
ið kom heim í tjaldið til miðdegis-
verðar um kl. 4. Snautuðu þeir þá
burt o£ komu ekki úr því. En illa
var tjaldmænirinn leikinn eftir þá.
Voru víða komin á hann smágöt, svo
hart höfðu krummar spænt hann og
höggvið.
Þetta surnar gengu 5 stúlkur að
heyvinnu frá heimilinu, sem Ingveld-
ur var kaupakona á, en tvíbýli var
á staðnum. Nú bar svo við, að fám
dögum eftir heimsókn hrafnanna
veiktist ein stúlkan um nótt í tjald-
inu mjög mikið og hastarlega. Um
morguninn eru boð gerð heim í Skál-
holt og stúlkan svo sótt og flutt heim
á hesti. Var hún þá svo illa haldin,
að hún gat trauðla setið á hestinum.
Nú var læknis vitjað til hennar, en
hann gat lítið aðgert, og andaðist
hún eftir tæpa viku og miklar þraut-
ir. Enginn vissi neitt ákveðið, hvert
banameinið var. Og þótt það hefði
verið mein í botnlanganum, þekkt-
ust þá tæplega uppskurðir við slíku.
Ekki man Ingveldur til að hrafnar
heimsæktu tjald þeirra þau 4 sum-
ur, er hún var kaupakona í Skál-
holti, nema þetta eina sinn.
Eldurinn í Bjamarstaða-
hjallinum.
Maður er nefndur Stefán Valóa-
son. Kringum aldamótin var hann
um allmörg ár fjármaður á Bjarnar-
stöðum í Selvogi. Fram undan bæn-
um á Bjarnarstöðum er hólmi einn,
sem nefnist Stórhólmi og fer að
mestu í kaf um flæðar. Mikil fjöru-
beit er í Stórhólma og sækir fjeð
ákaft fram í hann. En þar sem flæði-
hætta er þar allmikil, er fjeð ávalt
rekið upp úr hólmanum undan
hverju flóði jafnt á nótt sem degi.
Hafði Stefán þann starfa á hendi á
meðan hann var fjármaður á Bjarnar
stöðum og einnig eftir að hann var
fluttur að Beggjakoti, sem er býli
rjett hjá Bjarnarstöðum og liggja
saman túnin.
Skammt frá sjónum, beint niður
af bænum á Bjarnarstöðum var
geymsluhjallur. Hafði hjallur staðið
þarna svo langt sem menn mundu.
Loft var í hjallinum, er þetta var,
og var þar jafnan geymt fiskæti. Nú
hagaði þannig til, að þegar gengið
er niður að sjónum til að reka fjeð
upp úr hólmanum, liggur leiðin íaat
hjá hjallinum. Það bar svo við eina
vetrarnótt að Stefán Valdason geng-
ur út og niður að sjó til að reka
upp fjeð sem hann var vanur og
hafði hann tvo hunda með sjer. Þykt
var í lofti en annars þurt veður. Þeg-
ar hann kemur niður hjá hjalli,
stansa hundarnir og taka til að gelta
æðislega. Er einna líkast sem þeir
standi þar „framan í“ einhverju og
sjeu hvortveggja ákaflega reiðir og
hræddir, því að hvert hár þeirra rís
öfugt eins og burst. Hamast þeir nú
þarna á sama blettinum og gegna
engu, hvernig sem Stefán kallar til
þeirra. Furðar Stefán £ þessu hátta-
lagi þeirra, því að hann sjer ekkert
hvernig sem hann hvessir sjón og
horfir í kring um sig. Fer hann nú
að athuga í kring um hjallinn og
verður þá litið upp í gluggann, er
var á hjallinum fyrir ofan dyrnar.
Sjer hann þá blikandi eldblossa stíga
upp fyrir innan hann, og er ýmist,
að loginn stígur upp fyrir miðjan
glugga eða hnígur niður og verður
þá sem í skínandi glóð að sjá, en
sindrandi gneistaflug stígur upp af
henni og þyrlast í allar áttir. Verð-
ur Stefáni fyrst að ætla að kviknað
sje í inni í hjallinum og opnar dyrn-
ar í skyndi og lítur inn. Þar er þá
ekkert að sjá pema rnyrkrið eitt.
Hann lokar því aftur, en þegar hann
lítur svo aftur upp í gluggann, bloss-