Lesbók Morgunblaðsins - 25.11.1951, Blaðsíða 15

LESJiÓK MORGUNBLAÐStNS
563
ÞYRILVÆNGJURNAR HAFA
REYNST VEL í KÓREU
HtNAR einkennilegu flugvjelar, sem
geta flogið beint upp í loftið, aftur
á bak og áfram, látið sig síga beint
niður og staðnæmst á hvaða stað
sem þær vilja í lausu lofti, hafa
reynst svo vel í Kóreustríðinu, að
þær eru nú taldar meðal hinna nauð-
synlegustu hergagna. hvort sem er
á landi, sjó eða í lofti.
Upp frá þessu mun hvert einasta
bandarískt herskip flytja með sjer
þyrilvængju. Hver herdeild niun lika
fá sínar þyrilvængjur. Þær munu
verða notaðar tii þess að flytja lið á
iand af herskipum, þær munu flytja
hermenn aftur íyrir víglinu óvin-
ahna, þær munu færa aðþrengdum
mönnum vistir og þær munu bjarga
særðum mönnum. Þær verða einnig
notaðar til njósna og til þess að hafa
yfirlit í hardögum. Þannig stjórnaðx
Edward M. Almond. hershöfðingi
einni sókn 10. hersins með loftskeyt-
um úr þyrilvængju, sem sveif yfir
vígstöðvunum.
Herinn í Kóreu hefir fram að þessu
ekki haft nema fáar þyrilvængjur og
hafa þær aðallega verið notaðar til
þess að bjarga særðum mönnum. En
svo vel hefir þetta gefist að her-
mennirnir kalla þær bjargvættir sín-
ar. Einn af flugmönnunum, Gus
Lueddeke liðsfoi'ingi, hefir bjargað
fjórum flugmönnum, sem skotnir
höfðu verið niður að baki herlínu
óvinanna og auk þess 62 særðum
mönnum af vígvelli. Fyrir þetta hef-
ir hann verið sæmdur heiouismerki
með eikarlaufi. Hann segir svo frá
einni björgiminni:
— Jeg var á fhigi með Edward
Graig hershöfðingja og við vorum
á heimleið frá vígstöðvunum. Heyrð-
um við þá loítskeyti um að einn af
fiugmönnum sjóliðsins hefði vei'ið
skotinn niður. Jeg bað hershöfðingj-
ann um leyfi til að í'eyna að bjarga
honum. „Já, eftir hverju ertu að
biða?‘‘ sagði hann. — Flugmaðurinn,
Doyle Cole liðsforingi, var á floti
á björgunarfleka skamt frá strönd-
inni. Það var álandsvindur og flek-
ann bar hratt að landi, en í fjörunni
stóðu kommúnistar og biðu hlakk-
andi eftir því að grípa hann þegar
hann kæmi að landi. Við staðnæmd-
urnst rjett yfir honum og rendum
niður til hans stiga og holdvotur frá
hvirfli til ilja komst hann upp í flug-
vjelina. —
Þegar innrásin var gerð hjá Inchon
stjórnuðu þyrilvængjur skothríð
skipanna. Og þar voru þeir með sína
flugvjelina hvor, Lueddeke og Vic
Armstrcng kapteinn, sem fyrstur
manna hafði orðið til þess að bjarga
særðum mönnum að baki víglínu
óvinanna að næturlagi. Og einu sinni
tókst honum að bjarga 40 helsærðum
mönnum. Þessum tveimur flugmönn-
um ber saman um, að þyrilvængjurn-
ar hafi haft mesta ”þýc5ingu fyrir
björgunarstarfið, og þær hafi gert
hermennina öruggari og hugrakkari,
því að nú viti þeir, að altaf er von
um að þyrilvængja komi og sæki þá,
ef þeir skyldu særast. Og mörgum
mannslífum hafa þyrilvængjurnar
bjargað. Þær hafa flutt heisærða
menn til hjúkrunarstöðva, menn,
sem voru svo langt leiddir, að þeir
hefði ekki þolað að vera fluttir á
bíl um vonda vegu. Árangurinn hef-
ir einnig komið glögglega í ljós, því
að í Kóreustríðinu hafa ekki látist
nema tæplega 2% manna af sárum,
en 4% dóu af sárum í seinni heims-
styrjöldinni.
Þetta björgunarstarf þyril\rængj-
anna þykir svo nauðsynlegt, að nú
er þeim gefið leyfi til þess að kalla
orustuflugv'jelar sjer til fylgdar og
varnar á ferðalögum sínum.
Þessar þyrilvængjur eru ekki
vopnaðar, þær eru ekki einu sinnj
brynjaðar og hafa ekki skothelda
bensíngeyma, og flugmannaskýlið
var óvarið fyrir skothrið óvina. En
þær flugvjelar, sem nú er verið að
smíða verða brynjaðar og hafa
skothelda bensíngeyma. Auk þess
er verið að smíða miklu stærri vjelar.
Sikorski-verksmiðjurnar eru að
smíða fjölda af þeim fyrir flugliðið,
og geta þær borið 8 manns, og verð-
ur þá læknir í hverri þeirra. Og
Piasecki-verksmiðjurnar í Morton
eru að smíða þyrilvængjur, sem hafa
rúm fyrir 12 sjúklinga, tvo lækna,
flugmann og vjelarmann. Og þær
verða þannig út búnar að þær geta
sest hvar sem er, á vatni, mýri,
sandi eða snjó. Piasecki er líka að
smíða gríðarstóra þyrilvængju, sem
ætluð er til herflutninga. Getur hún
flutt í einu 40 hermenn með alvæpni
og þurfa þeir ekki að stökkva út úr
flugvjelinni með fallhlíf, heldur er
þeim rent niður á kaðli og eins öll-
um farangri þeirra. Þessar flugvjelar
eiga að geta flogið 2000 mílur í ein-
um áfanga.
Bandai'íkjaflotinn er nú að útvega
sjer þyrilvængjur til þess að leita að
tundurduflum og kafbátum. Þegar
flotinn ætlaði að ráðast á Wonsan í
Kóreu, varð hann að liggja þar úti
fyrir í sex daga vegna þess að komm-
únistar höfðu lagt tundurduflum á
siglingaleiðina inn til borgarinnar.
Fjórir tundurduflaslæðarar fórust á
þessum tundurduflum. Þá voru þyril-
vængjur sendar þangað til þess að
leita að tundurduflunum. Vegn;*
þess að þær gátu svifið þarna yfir
j hægðum sínum, tókst þeim að finna
17 tundurdufl, sem lágú fyrir fest-
um 10 fet undir yfirborði sjávar. Þær
merktu staðina með því að kasta þar
út duflum. Síðan komu 'tundurdufla-
slæðararnir og losuðu duflin svo að
þau flutu upp, en síðap voru hern-
aðarflugvjelar látnar sprengja þau
með vjelbyssuskothi'íð. Ög áð þvi
loknu gátu herskipin si^tt inn á
Wonsan-höfn. Síðan heíir ek-kert
ameriskt herskip farist þar á tund-
urdufii. .
Þyrilvængjur hafa flutt hermenn
upp á ókleií fjöll að baki óvinanna.
Þær hafa leitað uppi skothTeiður
fjandmannanna í fjöUeöxum. Þæi
hafa lagt talsíma með rneiri hraða
en fótgöngulið getur gert. Þær hafa
flútt blóð til lækninga, h?itan mat og
ferskt vatn til einangráðra her-
flokka. Þær hafa flutt lækna úr ein-
um stað á annan. Þær hafa orðið að
ómetanlegu gagni á fjölmörgum svið-
um, svo að landher, flugher og floti
telja sjer nauðsynlegt að hafa þær
í framtíðinni.