Lesbók Morgunblaðsins - 07.12.1952, Blaðsíða 8

r 620
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ckki nema 11 gráður til norður-
pólsins. En hér, úti á hjara verald-
ar, hafa 250 menn sezt að og hfa á
kolanámi. Lífið er hér fábreytilegt,
en hér eru menn frjálsir og óháðir.
Ég hef fengið smjörþefinn af
snöggum veðrabrigðum á Sval-
barða, svo að ég fer þegar á stúf-
ana til þess að reyna að ná mynd-
um. Því að nú skín blessuð sólin
glatt. En það getur verið komið
versta veður á morgun — og sú
varð líka raunin á.
í þorpinu er aðeins ein gata og
eftir henni kemur reglulegur pól-
arrefur tritlandi. Hann er með grá-
um skellum og sést á því að hann
mun ekki vera nema missiris gam-
all. Á bak við geymslukofa rekst
ég á tvo unga og ósvikna Svalbarðs
-drengi og þarna næ ég nokkrum
myndum af þeim og refnum. Slíkt
tækifæri kemur ekki fyrir mann
nema svo sem einu sinni á ævinni.
Refunum þykja karamellur og
ostur mesta sælgæti og með dálitl-
um ostbita sem agni, get ég hænt
að mér 3—4 refi. Þeir hafa vanizt
því að vera með mönnum, en samt
eru þeir viiiUr og hendast burt
lafhræddir ef þeir heyra minnsta
þrusk. Og þá verður að taka á þol-
inmæðinni til þess að hæna þá að
sér aftur. Annar drengurinn getur
íreistað þeirra til þess að eta ost-
mola úr lófa sínum, og ef ég er al-
veg grafkyrr, þá eru þeir vísir til
þess að leggjast, geispa og sleikja
sólskinið, eins og ég væri hvergi
nærri.
Úti í firðinum er hólmi og þar
hafði grenlægja tekið sér bústað í
vor og alið þar sex eða sjö hvolpa.
Vegna þessa þorði æðarfuglinn
ekki að gera sér hreiður í hólman-
um. Einhver gerðist þá til þess að
skjóta grenlægjuna. Hann náði svo
hvolpunum og flutti þá til þorpsins
og þar voru þeir aldir upp sem
pelabörn. Og það eru einmitt þess-
ir hvolpar, sem nú eru fullorðnir
og eru að flækjast þarna milli hús-
anna í Nýa Álasundi. Þeir leika sér
við börnin og öllum þykir vænt um
þá og enginn vill gera þeim neitt
til miska. Uppi hjá námunni heldur
til gamall refur. Þeir hafa skírt
hann „Lassa“. í hvert sinn er menn
matast kemur hann í sníkjuferð.
Og hann íær oftast meira en hann
getur torgað, og þá hleypur hann
með leifarnar út í urð og felur þær.
Á veturna er það alvanalegt að
fjöldi refa sæki að mannabústöð-
unum.
Allir eru refir þessir hvítir. Nú
er lítið veitt af þeim, því að verðið
á skinnunum hefur fallið svo stór-
kostlega að veiðimönnum þykir
ekki borga sig að fara þangað. Þá
var öldin önnur er próiessor Ahl-
mann var þarna á ferð forðum,
meðan ekki voru þar aðrir en veiði-
menn. — Er ekki illt að vera kven-
mannslaus hérna? spurði hann
einn veiðimanninn. — O-jú, svar-
aði hinn, hér er litið um kvenfólk,
en hér er nog af refum, og það er
aöaiatriðið.
Á sumrin er ótölulegur grúi af
lunda í björgunum umhverfis
Longyearnámuna. En á haustin
hvería þeir. Þá verða ekki eftir
aðrir fuglar en mávar, sem lifa á
úrgangi og sorpi. En uppi á há-
sléttunni vestan við dalinn er nóg
af rjúpu. Það srr yfirleitt mikið af
rjúpu a Svalbarða og mér sýndist
hún stærri en rjúpan í Noregi, en
það getur skeð að það sé vegna
þess að hún hafi þéttara og meira
fiður hér norður í heimskautskuld-
anum.
Ég geng að norðanverðu upp á
hásléttuna, beint upp af Advent-
Bay. Handan við fjörðinn blasa við
hin snækrýndu fjöll, Hjartarfjall
og Óperufjall. Norðan við ísafjörð
risa Syltoppen og Alkhornet með
langa röð af skriðjöklum, sem ná
mður að sjó. Þar er Sefströmjökull,
Borejökuil, Sviajökull og Esmark-
jökull. Af hásléttubrúninni var
dýrleg útsýn inn til furðulegra
fjalla með hvössum tindum, gnýp-
um og skriðjöklum. Niðri í Long-
yeardalnum sér á námaþorpið eins
og þar væri nokkur brúðuhús. Upp
eftir Advent-dalnum er skafrenn-
ingur og feykir vindurinn mjöll-
inni nokkur hundruð metra í loft
i