Lesbók Morgunblaðsins - 07.12.1952, Blaðsíða 11

N LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
623
HVAÐ GERÐIST í NOVEMBER
LANDHELGISDEILAN
Merkustu og alvarlegustu tíðindin
í þessum mánuði voru deilur Breta og
íslendinga út af hinni nýu landhelgi.
Þegar sýnt var, að enskir útgerðar-
menn ætluðu að meina íslenzkum
togurum að setja afla sinn á land í
Englandi, var stofnað íslenzkt löndun-
arfélag í Grimsby og var Þórarinn
Olgeirsson formaður þess. Var nú í
ráði að senda togarann „Hallveigu
Fróðadóttur“ þangað, en þá bárust til-
mæli frá ensku stjórninni til íslenzku
Sjtjórnarinnar um það, að hún sæi til
þess að islenzkir togarar lönduðu ekki
fiski i Grimsby að svo stöddu, þar
sen enskir útgerðarmenn höfðu haft
í hótunum um að binda skip sín í
höfn, ef íslendingar fengi að landa.
Óskaði brezka stjórnin eftir viðræðum
um málið, til þess að reyna að greiða
fram úr þessu. íslenzka stjórnin varð
við þessu. Togarinn „Hallveig" var lát-
in halda áfram til Þýzkalands með
farm sinn, og jafnframt fól stjórnin
þeim sérfærðingunum Árna Friðriks-
hefur húsið haldið sínu gamla
nafni.
Hann bendir enn fremur á það,
að „bað“-stofurnar muni fyrrum
hafa verið að húsabaki, þótt heppi-
legt að þær væri sem lengst frá
útidyrakuldanum. „Það er eftir-
tektarvert", segir hann svo, „að
einmitt á þessum stað sendur íbúð-
arbaðstofan í flestum héruðum, og
er með sama lagi, lágum veggjum,
háu risi.... og að hugtakið „bað-
stofa“ er nú fyrst og fremst bundið
við lagið á húsinu: lágu veggina og
ríflega súð sitt hvorum megin
mænis. Þegar menn fóru síðar að
gera baðstofur á lofti, heldu þær
baðstofulaginu, enda var herberg-
islagið mjög hið sama. Baðstofu-
lagið á rót sína að rekja til fornu
gufubaðstofanna".
syni fiskifræðingi og Hans G. Ander-
sen þjóðréttarfræðingi að tala við
enska útgerðarmenn og skýra málið
fyrir þeim. Það bar engan árangur.
Brezkir togaraeigendur og skipstjórar
neituðu að létta af löndunarbanninu
og höfðu að engu rök hinna íslenzku
sérfræðinga. — Hinn 19. kom svo tog-
arinn „Jón forseti" til hafnar í Grims-
by með afla sinn og var honum skip-
að á land hjá hinu nýa löndundarfé-
lagi. Sala aflans nam 11.360 sterlings-
pundum. Urðu þá togaraeigendur í
HuII og Grimsby æfir, heldu fundi og
samþykktu að senda ekki togara sína
á veiðar, nema útilokað væri að ís-
lendingar gæti selt fisk á enskum
markaði. Síðan fengu þeir fiskkaup-
menn til að fallast á að kaupa ekki
fisk af íslenzkum skipum. Málið var
rætt í brezka þinginu og lagði einn
fulltrúi Verkamannaflokksins til að
stjórnin bannaði íslenzkum veiðiskip-
um að koma til Englands meðan samn-
ingar hefði ekki náðst um íslenzku
landhelgina. Á Alþingi kom fram fyr-
irspurn um málið og vildu sumir þing-
menn að það yrði lagt fyrir SÞ. Ríkis-
stjórnin lýsti yfir því, að hún mundi
standa fast á rétti íslendinga og eigi
kvika í neinu. — Nú hugðust útgerð-
armenn senda togara sína til Skot-
lands.og átti togarinn „Jörundur“ að
selja í Abefdeen, en enskir togara-
eigendur komust að því og kúguðu
fiskkaupmenn í Aberdeen til þess að
neita að kaupa fisk af íslcnzkum tog-
urum. Varð Jörundur að snúa aftur
við hafnarmynnið í Aberdeen og halda
til Þýzkalands. — Ríkisstjórn íslands
mótmælti harðlega við brezku stjórn-
ina þessum yfirgangi brezkra togara-
eigenda og skoraði á brezku stjórnina
að sjá svo um, að löndunarbanninu
yrði aflétt. Hinn 28. bárust skilaboð
frá brezku stjórninni Um að brezkir
togaraeigendur væri fúsir að ræða við
íslenzka togaraeigendur og komast að
samkomulagi um íslenzku landhelgina.
íslenzka stjórnin svaraði, að þetta
væri ekki einkamál útgerðarmanna,
heldur stjórnarathöfn, sem stæði ó-
högguð meðan henni væri ekki hnekkt
með lögmætum hætti. Skoraði hún
enn á ensku stjórnina að fá löndunar-
banninu af létt, því að það gæti haft
mjög skaðleg áhrif á sambúð ríkj-
anna. — íslenzkir inðrekendur hvöttu
til þess opinberlega, að vörur væri
ekki keyptar af Bretum, né seldar hér
í landi, meðan löndunarbannið stæði.
! J I U >
VINNUDEILUR
Ekkert samkomulag náðist millí
samninganefnda vinnuveitenda og verk
lýðsfélaganna og var : vinnudeilunni
skotið til sáttasemjara hinn 21. nóv.
Jafnframt tilkynntu verklýðsfé-
lög í Reykjavík verkfall frá 1.
des., ef samningar hefði ekki náðst.
Trésmiðafélag Reykjavíkur boðaði og
verkfall frá 4. des. ef þaff hefði ekki
náff samningum við vinnuveitendur.
Samninganefnd verkfallsboðenda leit-
aði til rikisstjórnarinnar um það hvort
hún gæti ekki skorizt í leikinn og gert
einhverjar ráðstafanir. Rikisstjórnin
taldi sig fúsa til þess, én taldi aff
rannsókn þyrfti fyrst aff Fara fram á
fjárhagsafkomu ríkisins, greiðslugetu
atvinnuveganna o. s. frv. og taldi
nefndin sig fúsa til aff taka þátt í
henni. Ríkisstjórnin fór þá fram á, aff
verkfalli yrði frestað meffan á slíkri
rannsókn stæði og skyldi báffir máls-
aðiljar taka þátt í rannsókninni. Þessu
hafnaði samninganefnd verk’.ýðsfélag-
anna. — Sáttasemjari var á fundum
með samninganefndum fram á seinustu
stundu, en ekki gekk saman. Var aff
lokum samþykkt aðfaranótt 1. des. aff
skipa undirnefnd, til að reyna að
finna samningsgrunövöll. — Atvinnu-
leysi var meff minnsta móti í nóv. Viff
atvinnuleysisskráningu gáfu sig 80
fram í Reykjavík (269 á sama tíma í
fyrra), 15 menn í Hafnarfirði og 25
á Akureyri.
AFLABRÖGÐ
í öndverðum mánuðinum voru 11
togarar að veiðum við Grfeenland, en
ekki nema einn í mánaðarlok. Afli
var sæmilegur þar og eins hér. Fóru
flestir Grænlandstogararnir með fisk
sinn til Esbjerg og seldu þar og gekk
sú sala sæmilega. Fóru þeir síðan á
ísfiskveiðar fyrir væntanlegan markað