Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.1960, Blaðsíða 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
591
Lóðirnar, sem kaupmenn íengu
upphaflega útmældar á sjávar-
kampinum, náðu til suðurs sem
svarar að miðju Austurstrætis,
sem nú er. Húsin stóðu við
Strandgötuna, en fyrir sunnan þau
voru stórir garðar og sumir þeirra
með miklu blómskrúði. Garðar
þessir voru afgirtir, en sunnanvið
þá myndaðist brátt göngustígur
austur að læk og var upphaflega
kallaður Tværgaden. Fyrsta húsið
reis við þennan stíg 1801—02 og
stendur það enn (nú Haraldar-
búð). Síðan risu smám saman upp
hús sunnan við stíginn og í beinni
línu við þetta hús. Við það jókst
mjög umferð manna um stíginn,
en þar sem hann lá eftir votlendu
túni, var þarna versta ótræði í
votviðrum og mátti stígurinn oft
kallast ófær vegna forarbleytu.
Því var það að Moltke greifi
gekkst fyrir því 1820, að gerð
var steinstétt fyrir framan hús-
in alla leið frá Aðalstræti austur
í læk og meðfram henni álnar
djúpt skolpræsi; skyldi það taka
við öllu frárennsli í Aðalstræti og
hinni nýu götu og flytja austur í
læk. Steinstétt þessi þótti svo mik-
ið mannvirki á sínum tíma, að
nú fell nafnið Tværgaden niður,
en gatan kölluð Langefortoug. En
þá var enn ekkert hús norðan
megin götunnar, nema ef telja
skyldi hús Jacobæusar sem stóð
þar sem nú er Útvegsbankinn, en
var talið til Strandgötu, og svo
Grænabæ, sem stóð þar sem nú
er Búnaðarbankinn, en taldist á
lóð Brekkmanns við Strandgötu.
Fyrsta húsið, sem reist er norð-
an Austurstrætis, kemur 1824 fyr-
ir sunnan vörugeymsluhús Petræ-
usar. Þá var Káetu-Pétur orðinn
forstjóri verslunarinnar og mun
hús þetta hafa verið reist handa
honum, enda flutti hann þegar í
það. Þetta hús varð nr. 1 í Aust-
urstræti þegar gatan fekk það
nafn. En upphaflega var það kall-
að Petræusarhús.
Káetu-Pétur eignaðist verslun-
ina þegar Petræus fell frá 1829 og
fluttist þá til Kaupmannahafnar,
en hafði verslunarstjóra hér.
Petræusarhús var selt 1837 og
keypti það Jón assessor Jónsson
(Álaborgar-Jón) og bjó í því um
nokkur ár.
Árið 1846 fluttist latínuskólinn
frá Bessastööðum til Reykjavíkur
og jafnframt var Sveinbjörn Eg-
ilsson þá gerður rektor skólans.
Segir Jón Árnason að hann hafi
þá farið fram á að fá íbúð í skól-
anum, til þess að geta haft ná-
kvæmt eftirlit með öllu þar og
háttsemi pilta. En það fekk hann
ekki, heldur var svo til ætlazt, að
2 einhleypir undirkennarar væri