Lesbók Morgunblaðsins - 13.06.1965, Síða 12

Aðalstræti í Reykjavík. Mynd þessi birtist í Sunnanfara 15. júli 1900 og fylgdi henni þetta lesmal: „Ahorfandinn ser eftir
nær endilöngu Aðalstræti frá suðri til norðurs; Bryggjuhúsið, opið í gegn niður við höfnina og Engey að sjá í það og Kjalar-
nes bak við hana, en Örfisey að vestan að sjá í húsin vestanme gin götunnar. Húsið efsta við Aðalstræti (nr. 9) hægra meginn
með bátnum fyrir framan er „Gamla prentsmiðjan", er forðum nefndist Bergmannsstofa, en Frændahúsið eða Bíidudals-
húsið þar norðan við, og snýr gafli að strætinu (nr. 7), en þar á bak við sér ofan á Hótel ísland. Hinum megin í götunni er
neðst eða næst sjónum Fischershús, þá hús Sig. Jónssonar járnsmiðs, þá Breiðf jörðshús, þríloftað með veggsvölum
framan á, þá Biskupsstofan gamla — sér á hliðina mjög lága; — þá Jóhannessenshús, hátt og reisulegt; þá Sturluhúsið með
kvisti framan á; þá, efst, hús H. Andersens klæðsala.
Efst í homi myndarinnar vinstra megin gnæfir Vinaminni og er að sjá í það sunnanvert hús Einars J. Pálssonar trésmiðs
í Grjótagötu; en norðan við Vinaminni og austar er Glasgow, stórt hús með kvisti, og sér þá austan við ofan á Liverpool“.
Aðalstræti
Framiliald af bls. 8
um húsum er garma prentstofan, gamalt
múrhús, lágt og einloftað, með háu
þaki; þar bjó fyrrum Ulstrup landfó-
geti, en seinna var þar Carl Siemsen og
hafði þar sölubúð, og þar braut Sig-
urður Breiðfjörð rúðuna með flöskunni,
er hann fékk ekki á hana, því það var
um sunnudag, og komum við þá nokkr-
ir skólapiltar frá Bessastöðum og mætt-
um Sigurði rambandi og flýjandi á blá-
um kalmúksfrakka, og hljóp hann illa,
eða hefur kannske verið kenndur, enda
var hann digur og ólíðlega vaxinn og
þungur á sér. Um þetta kvað Sigurður
vísuna sem byrjar svo: „Breiðfjörð fór
f búðina". Seinna var prentverkið flutt
þangað úr Viðey, og þar voru yfir-
prentarar Helgi Heigason og síðan
Einar Þórðarson, þangað til prentverk-
ið hætti að vera eign landsins. Nú eiga
þeir bræður húsið, Sturla og Friðrik
Jónssynir, og hafa það fyrir vöruhús.
Prentverkið gamla var í suðurendan-
um, en nú er þar geymsluhús; í norður-
endanum var bústaður Einars prentara,
en fyrir nokkrum árum var þar stofnað
„baðhús“, og ritað hjá dyrunum á
ensku „Public Baths“, en ekki er
kunnugt, hvort nokkur útlendingur hafi
fengið af sér að nota slika kytru, enda
er þetta nú farið á höfuðið. Þar er
vatnsból gott fyrir framan og safnast
þar saman vatnsberar bæjarins og ber
margt á góma, sem nærri má geta.
Þ á tekur þeim megin við bæjar-
fógetagarðurinn, sem fyrr er nefndur,
eða vesturhlið har.s, en þar á móti er
verzlunarhús þeirra Sturlu kaupmanns
og Friðriks, Jóns sona háyfirdómara;
það hús byggði Torfi Steinsson söðla-
smiður, afi Halldórs Steinssonar læknis,
og bjó þar lengi, og var það þá snoturt
íveruhús og rúmleg verkstofa. — Þá er
hús Andersens skraddara, með dönsku
nafnspjaldi, það er stórt hús tvíloftað;
þar er kaffihús við hliðina með danskri
yíirskrift, sem enginn skilur nema lærð
ir menn. Húsið snýr gaflinum að göt-
unni, eins og áður tíðkaðist víða; Ander-
sen byggði það fyrir fáum árum upp
úr gömlu húsi, sem áður (um 1800) var
,.fabrikka“ eða klæðasmiðja, og ein af
„innréttingunum". sem áttu að hala
Jandið upp í veldi og velmegun allt
í einu; síðan var þar barnaskólinn, og
þar kenndu Ólafur Hjaltested, Pétur
Guðjónsson og fleiri; seinna keypti Jón
Guðmundsson húsið og bjó þar lengi
rausnarbúi, og var þar þá gott að koma,
því húsbændur og heimili voru fágæt;
þar gaf Jón út Þjóðólf mörg ár og
andaðist þar, og bjó höfundur þessarar
greinar þá hjá Jóni; seinna bjó síra
Matthías þar. — Þar næst er „Davíðs-
hús“, sem var til 1836 og eign Davíðs
verzlunarmanns Helgasonar; hann var
ógiftur en bjó með systur sinni; hún
gerði öl, og þá var enginn til þess ann-
ar hér; það var ekki áfengisöl, en eng-
inn gat drukkið það nema með and-
köfum. Þá var húsið mjög lítið; þar bjó
Jón Þorleifsson skál um tíma, en
seinna fékk Magnús Árnason snikkari
húsið og stækkaði það nokkuð og
byggði á það kvist. Það liggur gagn-
vart „Herkastalanum“ og mun þar ekki
ætíð vera næðissamt. Þá er Túngata.
SMÁSAGAN
Framhald af bls. 3.
kámuðu anddyri hékk gamalt og
sprungið ljósker. — Gerið svo vel, hér
er það. Hann opnaði dyrnar og vék síð-
an hæverskur til hliðar.
mt au gengu inn. Þar tók á móti
þeim smeðjuleg og feit djöfiynja með
stór brjóst og fjólubláar farðaklessur í
skegginu kringum trantinn.
Hún glotti másandi og renndi til
þeirra vingjarnleguxn og skilningsríkum
kattarglymum. Hún hafði vafið hártjás-
um um hornin á hausnum og bundið um
bláum slaufum. — Jæja, er þetta herra
Jensson og litla frúin? sagði hún. Já, þá
er það númer átta. Hún fékk þeim stór-
an lykil. Þau örkuðu að útklíndum og
óhreinum stiga. Hann var svo sleipur af
fitu, að þau máttu gæla sín að renna
ekki niður höftin. Þetta var á þriðju
hæð. Jensson fann herbergi númer átta,
og þau gengu þar inn. Þetta var meðal-
stórt herbergi, og andrúmsloftið saggað
og þungt. Á miuju gólfi stóð borð með
velktum dúk. Við vegginn var uppbú-
iu rúm. Það fannst þeim geðfellt. Þau
tóku af sér yfirhafnimar og kysstust
lengi.
Inn um aðrar dyr kom hæglátur mað-
ur í þjónsbúningi. Kjólfötin voru hin
prýðilegustu og skyrtubrjóstið svo
hreint, að það lýsti draugalega í hálf-
rökkrinu. Hann gekk hljóðlaust Ekk-
ert fótatak heyrðist, og hreyfingar hana
vom vélrænar edns og hann væri dá-
leiddur. Andlitsdrættimir voru stirðnað-
ir, og augu hans störðu stíf beint fram,
Hann var nábleikur. Á öðru gagnaug-
anu var skotsár.
Hann tók til í herber-ginu, þurrkaði
af borðinu og stillti upp þvottafati og
vatnskönnu.
Þau veittu honum enga sérstaka at-
hygli. En þegar hann ætlaði að fara,
sagði Jensson: — Við ætlum að fá dá-
lítið vin. Látið okkur hafa hálfa mad-
eira! Maðurinn hneigði sig og hvarf.
Jensson fór úr skyrtunni. Frúin hik-
aði dálítið. — Hann á eftir að koma til
baka, sagði hún. — Uss, maður þarí
ekki að fyrirverða sig á slíkum stað,
Afklæddu þig bara, Ijúfan min. Húa
klæddi sig úr kjólnum, fjarlægði und-
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS-
22. tbl. 1966