Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1971, Qupperneq 13
SIGURÐUR SVERRIR PALSSON
Bronco Bullfrog
f síðustu tveim þáttum g-erði
ég nokkra grein fyrir stærstu
breytingunum, sem átt hafa sér
stað innan kvikmyndaiðnað-
arins frá öndverðu og minntist
þá m.a. á þá þörf, sem þessi
iðnaður liefur fyrir ungt fólk
með ferskar liugmyndir og
frjótt hugmyndaflug. f beinu
framltaldi af þvi er vert að
minnast á Barney Platts-Mills
og Bronco Bullfrog.
Joiin Russel Taylor, gagn-
rýnandi brezka blaðsins Times,
Iýsir Piatts-Mills sem mjög
efnilegum leikstjóra, fylgj-
andi ný-raunsæisstefnu. Telur
liann, að Platts-Mills og
Kennetli Loach („Kes“), séu
raunverulega einu leikstjór-
arnir í Bretlandi, sem vert sé
að gefa gaum, síðan Lindsay
Anderson kom fram á sjónar-
sviðið.
Barney Platts-Mills er 26 ára
gamall, ltávaxinn, ltárið stend-
ur í allar áttir, liann notar lit-
uð gleraugu og æðir úr einu í
annað í saniræðttni. Hann er
sonur lögfræðings, sem sat í 3
ár á þingi fyrir Verkamanna-
flokkinn. 15 ára gamall ákvað
hann að hætta skólagöngu og
kom sér þá í iæri sem aðstoðar-
klippari. Fyista myndin, sem
hann vann að seni slíkur var
„A Kind of Loving“ (’62), en
það var einnig fyrsta leikna
mynd leikstjórans John Scliles-
ingers („Midniglit Cowboy").
f fimm mánuði vann Platts-
Mills fyrir Rank, en er liann
var orðinn 18 ára gamall fór
Itann að vinna við sjónvarp,
m.a. við þættina „World in
Action.“ 1966 gerðist liann
liiuthafi í fyrirtækinu Maya-
Films, sem James nokkur Scott
ltafði stofnað árið áðitr. Priðji
aðilinn í fyrirtækinu var kvik
myndatökuniaður, Adam Bark-
er-Mill. Síðastliðin 4 ár hafa
þeir framleitt 10 stuttar mynd-
ir og aðeins tapað um tvö þús-
und pundunt, sem þýðir, að
þeir hafa farið um það bil slétt
ir út úr viðskiptunum.
Af þessum tíu myndum, seni
Platts-Mills leikstýrði á þessu
tímabili, lieldur hann mest upp
á „St. Cliristopiier," sem fjall-
ar um andlega vanheilsu lnoði
barna og fullorðinna, og
„Everybody’s an Actor, Shake-
speare Said,“ sem á að fjalla
um verk Joan Littlewoods í
hinu óundirbúna leikhúsi, þar
sem lelkarar fara með hlutverk
ið, án þess að liafa æft það.
Lýsa báðar þessar myndlr eln-
stökum næmleika Platts-Mills
fyrir mannlegum smáatrlðum,
en hins vegar er uppbygging
mynda ltans, sem samltangandi
heildar, öll í molum líkt og
samræðuforni ltans.
Fegar liér var komið sitgu
höfðu Platts-Mills og kitnnlngi
hans, Andrew St. John, 22 ára
gamall, leikið sér að þeirri liug
mynd, að gera langa mynd um
miðstéttarfólk og liafði þeim
tekizt að mestu leyti að fjár-
niagna þá hugmynd en af ýms-
um ástæðum varð ekki úr
neinni framkvæmd. Þeir
ákváðu ltins vegar að breyta
til og gera mynd með krökk-
unum, sem leikið höfðu í
„Everybody’s an Actor . . t
janúar, 1969, skrifuðu þeir
liandrit að „Bronco Buiifrog“
og ákváðti að nota 20.000 pund,
sem þeir liöfðtt fengið lánuð í
hina hugmyndina, tii að
lirinda þessari í framkvæmd.
(Endanlegur kostnaður var
17.000 pund).
Viku áðttr en kvikmyndatak
an átti að hefjast las Bryan
Forbes (leikstjóri og núver-
andi framkvæmdastjóri EMI-
ABPC, framleiðslu- og dreifi-
fyrirtækisins í Bretlandi)
handritið og sýndi hugmynd-
inni nokkurn áhuga. En eftir
að hann ltafði skoðað „Every-
body’s an Actor . . .“ datt upp
úr honum við þá félaga: „Ég
Iiefði getað gert betur með
krökkunum mínum úti í garði.“
Og þar með gttfaði upp sá
álittgi, sem áðttr hafði vaknað,
og einnig þeir möguleikar, að
myndin yrði sýnd í liúsuni
þessa dreififjTÍrtækis. (Eftir
að myndin var fullgerð neit-
aði Forbes að skoða hana og
skrifaði þeim félögttm m.a.:
„Allir vilja fá persónulegt álit,
. . . ég hef bara ekki tíma eins
og stendur.“)
Þrátt fyrir þetta mótlæti og
hin óöruggu endalolc myndar-
innar liéldu þeir félagar
ótrauðir áfram. Kvikmyndatak-
an sjálf tók um 6 vikur og fór
öll fram í Stratford og ná-
grenni. Leikendur voru sem
fyrr segir, unglingar, sem
höfðtt tekið þátt í „Every-
body’s an Actor . . .“ og nokkr
ir þar fyrir utan, allt óreynd-
ir leikarar. Aðalsöguhetjan er
leikin af Del Walker, 17 ára,
og kvenhetjan er 15 ára göm-
ul, Anne Gooding. En bttrðar-
ásinn í myndinni hvílir á herð-
um Sheplierds-fjölskyldunnar
og leysa meðlimir fjölskyldunn
ar lilutverk sitt af hendi með
prýði. Samuel Shepherd leikttr
Bronco Bttllfrog, slunginn
þjóf, sem hefur strokið frá
Borstal-fangelsinu, bróður
hans Chrissie leikur einn af fé
lögum Dels og sem móðir kven-
hetjunnar siær Mrs. Sliepherd
út allar þekktar brezkar kar-
akter leikkonur.
Stundum völdust leikendur í
myndina fyrir algjöra tilvilj-
un. Á einum stað í handritinu
átti Del að hitta frænku sína
uppi í sveit. Daginn, sem þetta
var kvikmyndað, var sérlega
gott veðttr svo að gamla kon-
an, sem leika átti frænkttna,
tók manninn sinn með sér. En
það kom brátt í ljós, að hann
hafði meiri hæfileika i þessa
átt heldur en hún, svo að
Piatts-Mills kom gömlu kon-
u'nni þægilega fyrir í sóiinni
og breytti frænkunni í frænda.
f heild byggist myndin frem-
ur á persónulýsingum og anda
umhverfisins en flóknum sögu-
þræði. Del, sem er járnsmiða-
nemi, er dauðleiður á vinnunni
og umliverfinu og eyðir tíma
sínum við að kjafta upp stelp-
ur og dútlar við smáþjófnaði
með hálfum liuga. Dag einn
vinnur pabbi lians smáfúlgu í
liappdrætti og gefur syninum
mótorlijól, sem veitir Del ögn
meira frelsi frá umhverfi stnu.
Hann kynnist Irene, 15 ára
gamalli stúlku, sem er enn í
skóla, en móðir hennar lætur
Del strax finna að hann er
ekki velkominn á þeirra heim-
ili. Faðir Deis er jafn óvin-
gjarnlegur í garð Irene. Á með
an samband þeirra er að þró-
ast, komast Del og vinur hans
í kynni við Bronco Bullfrog,
sem Iögreglan leitar nú að. Del
og Irene gefast ioks upp á hin
um ó ving j arnlegu foreldrtim
sinum og aka á hjólinu upp í
sveit til frænda Dels. Gamli
maðttrinn tekur þeim vel og
gefur þelm tesopa, en færlst
undan ágengri bón drengsins
um vinnu. Á meðan þetta ger-
ist hefur frú Richardson haft
samband við lögregluna vegna
hvarfs dóttur sinnar, og telur
mögulegt, að Del hafi fiutt
hana nauðuga á brott nteð sér.
Del og Irene leita þá skjóls
lijá Bronco Bitllfrog, en eintim
lögreglumannanna tekst að
þefa felustað þeirra uppi. Þeim
tókst að flýja út úr húsinu, eft
ir að ltafa rotað lögregluniann-
inu, og stefna í átt til hafnar-
innar, þar sem þau lialda
skyndifund með Bronco, sem
ákveður að liaida fióttanum
áfrani einn. Del og Irene
standa ráðalaus eftir, og liafa
enga hugmynd um í hvaða átt
skitli stefna.
Eins og fyrr segir liggur
styrkleiki myndarinnar ekki í
söguþræðinum lieldiir í nteð-
ferð leikstjórans á leikurununi
og útfærslu lians á efnintt. I
upphafi fengu ailir þátttakend
ur handrit og vakti það niikla
hrifningu þeirra; en Platts-
Mills hefur ekki trú á, að
neinn hafi í rauninni lesið það.
Myndin er „impróvlseruð”
atriði fyrir atriði og leiðir
leikstjórinn leikarana með
ábendingiim um efni atriðisins
og tengir það við raunveru-
legt eða áður leikið atvik. Að-
alhiigmyndin, sem myndin er
hyggð á — hinar þrálátu til-
raunir Dels til að kref jast meir
af lifinu en umhverfið er fært
um að veita, — kemur fram í
röð af anti-klímöxum, sem ljá
myndinni, þrátt fyrir losara
lega uppbyggingu, tilfinninga-
legan heildarsvip.
Og fyndnin, sem myndin fer
hvergi varhluta af, byggir
mikið á þessum atriðum. Del
og vimtr hans bjóða tveim
stúlkum ttpp á tesopa, til að
veita sér tækifæri til að kynn-
ast þeim nánar en þegar til
kastanna kemur, finna þeir sér
ekkert að segja. Eftir að hafa
starað á þær yfir borðið í svo
sem tvær mínútur, niuldra þær
flausturslega þakkir fjTÍr teið
og ltverfa út. Kvöldið, sem
eyða átti við fínt borðhaid
upp í West End endar á
Wimpy Bar (ódýr hamborgara
bar). Síðar í myndinni sjáitm
við hvar söguhetjurnar klöngr
ast í gegnum stórt ruslasvæði
á afvikinn stað, til að skiptast
á mömmukossi en síðan er ferð-
in liafin tii haka jfir ruslið.
Styrkur myndarinnar er, að
liinar nákvæmu mannlýsingar
eru mannlegar, en ekki mann-
fræðilegar.
Bronco Bullfrog: Sam Sheplierd, Anne Gooding og Del Walker.
Guð var beðinn
að borga
Framh. aÆ blis. 5
haldin og meðulin frá Jónas-
sen landiækni væru vita gagns
laus. Ég sagði þá við gömlu
konuna, að skeð gæti að ég
hefði í fórum minum meðul, sem
kynnu að koma að gagni. En
jafnharðan og ég hafði mælt
þetta iðraðist ég eftir því. Ég
er að eðlisfari varfærinn og nú
þóttist ég hafa talað helzt til
mikið. En töluð orð verða ekki
aftur tekin. Þegar gamla kon-
an var farin, leið lit'l stund,
þar til Geir kom inn til min og
virtist mikið niðri fyrir: Hann
spurði mig hvort ég kvnni ráð
til að lina siúkdómshjáningar
konu sinnar. Ég sagði honum
þá allt af létta um hómónatíu
bókina og lyfjakassann, sem ég
ætti, en reynslu hefði ég ekki
aðra en þá, sem mér siálfum við
kom. Geir bað m'g nú að liggja
ekki á liði mínu og hafa hrað-
ar hendur um með,'latiibúning,
því ekki myndi takast verr til
en hjá landlækni, sem ekki
virtist kunna nokkur ráð til úr
bóta.
Að lítilli stundu liðinni hafði
ég meðulin tilbúin og gaf frú
Guðrúnu inntöku. Eftir rúma
klukkustund var hún að mestu
laus við takverkmn og bata-
merki voru auðsæ. Hún fékk
inntöku af meðalinu næstu
dægur og var þráðlega úr allri
hættu.
Fregnin um lækningu frú
Guðrúnar flaug um bæinn á fá-
um dægrum eins og skeð hefði
kraftaverk. Lagði nú margt
fólk leið sina til mín að fá með
ul fyrir sína nánustu, sem lágu
veikir. Flestir eða allir, sem
lágu í lungnabólgu fengu góð-
an bata, þvi svo mátti heita, að
takverkurinn væri horfinn á
öðrum klukkutíma frá fyrstu
inntöku. Ég hafði að vísu gleði
og ánægju af því að geta orð
ið fólki að liði og bjargað jrvi
frá sjúkdómsnauð, en þó hafði
ég meiri áhuga á öðrum fram-
tíðarstörfum. Eftir skamman
tíma voru þau efni í litla lyfja
kassanum sem áttu við lungna
bólgu þrotin. Gerði ég þá pönt
un til Þýzkalands á ný, mest
að áeggjan Geirs Zoega, vinar
míns, sem leit svo á, að meðul-
in hefðu bjargað lífi Guðrúnar
konu hans. Á næstu misserum
gerði ég allmikið að því að
setja saman meðul, sem komu
ýmsum að liði í mikilli sjúk-
dómsraun. Venjulega fjaraði
lungnabólgutakverkur út á öðr
um klukkutíma eftir fyrstu inn
töku. Ég pantaði lyfja-sending
ar nokkrum sinnum frá Þýzka
landi og hefur svo verið fram
að þessu. Einn lyfjakassa fékk
ég þaðan, en innihald hans virt
ist vera vi-ta gagnslaust og
varð ég þá fyrir sárum von-
brigðum. Eftir tilfinnanleg von
brigði, hellti ég niður innihald
inu úr lyfjakassanum niður f
húsaportið hjá Geir Zoega.
Næsta lyfjasending reyndist
betur, en þó varla eins og fyrr.
Líf hvers eins þokast „annað
hvort aftur á bak, eða nokkuð
á *eð8“.
Frásögn sr. Magnúsar var
svo skrumlaus og einföld, að
auðsætt var, að hvert orð var
sannleikanum samkvæmt, enda
24. janúai’ 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13