Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1981, Blaðsíða 14

Kristinn
Magnússon
Vantar
einn
Fijgi
út í hafsauga
týnist
á leið til lands
og þaö vill enginn
starta
leiöangri og
leita hann uppi
því hópurinn
sem náöi landi
vex í augum
þeirra
sem eru
nægjusamir
og því verður
þetta
ekkert mál
regnskýli
Ég geng um gólf
í nýja bústaönum mínum
stærö
þrjátíu og fimm fermetrar
(fyrir utan verönd)
Þaö tók mig fjögur sumur
og gott betur
aö fá drauminn til mín
— úr hreysi í höll —
Aö sama skapi
hefur flugunum fjölgaö
inni hjá mér
Fjórum fleygi ég út
fimm ryðjast inn
fleiri bíöa færis
menn og flugur fylgjast aö
— forðast regniö —
Vilhjálmur
Friöþjófsson
Hugleiðing
á september-
kvöldi
Lífið
verður eitthvaö skrýtið
á haustin.
Gamlir tónar
Vivaldis
veröa strengir í fljótinu
aö nýju
og Georges Sands og Chopin
veröa aftur
þaö sem þau voru
en ekki bara feröafólk
á Mallorca
— og er það ekki merkilegt
aö nú fer að vora
í Chile.
Guðmundur
Karl Ás-
björnsson —
Þau hjónin
tala ítölsku
saman, Guð-
mundur talar
íslenzku við
dótturina, en
mæðgurnar
tala saman á
þýzku.
Blómamyndir
duga eimmgis
handa konum
- en ekkert minna en Þingvalla-
málverk handa sextugum forstjóra
Nú á dögum, þegar myndlistarsýn-
ingar eru fleiri en svo aö auöveldleoa
veröi komizt yfir þær og mörgum þykir
nóg um þann fjölda sem reynir aö láta til
sín taka á þessu sviði, mætti minna á, aö
í fátæktinni fyrir 50 árum, var starfandi
hér merkilega stór hópur málara. Mun-
urinn var þó sá, aö fyrir hálfri öld voru
þeir allir aö mála landslag — meira aö
segja sama landslagiö mjög oft. Frá-
sagnir eru af því, aö eitt sinn var heill
hópur þeirra saman kominn aö Húsafelli;
þar voru Ásgrímur, Jón Þorleifsson,
Júlíana Sveinsdóttir og Jón Stefánsson.
Á einhverjum öörum slóöum hefur Jó-
hannes Kjarval staöiö meö sínar trönur;
já, allir voru meö trönur og fluttu þær
meö sér í Þingvallahraun ellegar aö
Húsafelli. Menn trúöu því, aö þaö væri
ekki hægt aö mála náttúruna af neinu
viti öðruvísi, en þetta hefur breytzt eins
og sitthvaö fleira og þeir myndlistar-
menn, sem halda þessum hætti, eru æöi
sjaldgæfir. Hvort tveggja er, aö landslag
hefur mjög látiö í minni pokann sem
myndefni, þegar á heildina er litiö, og
ekki síður hitt, aö þeir sem á annaö borð
nota landslag sem myndefni aö ein-
hverju leyti, nota myndavél, þegar eitt-
hvaö ber fyrir augu, sem þeim þykir
fengur í.
Meðal þeirra, sem hægt er aö segja
aö skapi sér atvinnu af myndlist, eru
líklega ekki nema þrír eöa fjórir, sem
láta sér til hugar koma aö flytja meö sér
litina og léreftiö, trönurnar og terpentín-
una, eitthvað út í náttúruna. Þetta barst
í tal, þegar ég hitti Guðmund Karl
Ásbjörnsson aö máli; hann er einn
þeirra, sem enn halda þessum hætti og
fer stundum í slíka leiöangra ásamt meö
kollegum sínum, Ragnari Páli og Pétri
Friðrik, sem einnig aðhyllast sömu
aöferö.
„Þaö er rétt,“ sagöi Guömundur Karl,
„viö höfum fariö saman og hér fyrr meir
voru þeir einnig meö í förum Ásgeir
Bjarnþórsson og Jón Jónsson."
„Og allir á sama staðinn til að
mála sama útsýniö," spurði ég.
„Já, stundum höfum viö málaö sama
útsýni, en hitt er líka til, að við snúum
bökum saman; horfum sinn í hverja
áttina. Og þó viö snúum allir eins, þá
veröur árangurinn furöu ólíkur. Annars
mála ég einnig og ekki síöur báta og
skip, ellegar fantasíur, húsamyndir og
blóm. En þaö er merkilegt meö blóma-
myndir og þaö held ég aö sé nokkuð
séríslenzkt fyrirbæri. Þær eru nefnilega
ekki alveg gjaldgengar, nema til þess aö
gefa konum. Engum sextugum góöborg-
ara og forstjóra yröi gefin blómamynd.
Þaö er svo margt í viðhorfum íslendinga
til myndlistar, sem kemur spánskt fyrir
sjónir; þó er áhuginn líklega meö
eindæmum.
Til dæmis er það ekki fyrr en nú uppá
síðkastið, aö vatnslitamyndir eru gjaid-
gengar. Þær voru áður annarsflokks list,
sem ekki seldist á sýningum, þrátt fyrir
þann stórkostlega arf, sem Ásgrímur
skildi eftir í vatnslitamyndum. Mér er
minnisstætt samtal viö mann einn, sem
áhuga haföi á myndum og sagöi aö þaö
væri nú skömm aö því aö vera ekki
búinn aö eignast málverk. En viti menn;
hann átti glæsilega vatnslitamynd eftir
Ásgrím Jónsson. En hann kallaöi þaö
ekki málverk. Og það er ekki sama,
hvaöan málverk er. Léleg mynd frá
Þingvöllum er hærra skrifuö en góö
mynd frá einhverjum staö, sem enginn
þekkir."
„Svo þið róiö þá einkum á
Þingvallamiöin?“
„Nei, ekki ég. Ég er á móti þessari
Þingvalladýrkun og fer frekar til Krýsu-
víkur eöa annars staöar á Reykjanes-
skagann.“
„Með trönurnar og dótiö á bak-
inu?“
„Nei, svo slæmt er það nú ekki. Ég hef
stóran jeppa og mála stundum úr
honum, jafnvel stórar myndir. En stund-
um reisi ég upp trönur og stend úti viö
aö mála. Mér finnst þaö alltaf mjög
gott.“
„Hvernig flokkar þú sjálfan þig
sem málara?“
„Þessu er erfitt aö svara. Ég tel mig
raunsæismálara, en þó meö ívafi af
expressjónisma og stundum jafnvel
impressjónisma."
„Þeir eru ekki margir, sem mála
þessar hreinræktuðu lands-
lagsmyndír, nú orðið.“
„Nei, þaö eru líklega ekki nema 6 eöa
8 menn, sem hægt er að telja í þeim
flokki. En vegna þeirrar hefðar aö gefa
helzt landslagsmyndir í afmælisgjafir, þá
sitja þeir aö þeim markaði."
„Og þú ert í þeim flokki?“
„Nei, ekki tel ég aö svo sé, þótt
auövitaö komi fyrir aö ég selji eina og
eina landslagsmynd í afmælisgjöf. Meiri-
hluti þeirra, sem verzla viö mig, eru aö
kaupa mynd handa sjálfum sér. En ég
gæti náö í meira af þessum afmælis-
gjafamarkaöi, ef ég heföi Þingvalla-
myndir á boöstólum.“
Enda þótt Guömundur Karl búi í
Hafnarfirði, er hann ekki Gaflari aö
uppruna. Hann er fæddur á Bíldudal
1938, en fór þaðan mánaöar gamall og
ólst upp hjá afa sínum og ömmu á
Húsavík unz hann var 7 ára. Og þaö var
einmitt á þeim ungu árum, aö myndlist-
aráhuginn kviknaði. Frá Húsavík lá leiöin
suður til Reykjavíkur og foreldranna, en
Ásbjörn faöir hans var þá læknir hjá
Tryggingastofnun ríkisins.
Guömundur Karl fór á kvöldnámskeiö
í Myndlistarskólanum, sem þá var til
Rætt við GUÐMUND KARL ÁSBJÖRNSSON listmálara í
14