Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1981, Blaðsíða 15

húsa í Víöishúsinu; þar var hann nokkra
vetur við nám og naut tilsagnar Kjartans
Guöjónssonar og Ásmundar Sveinsson-
ar. Hann var aö auki í einkatímum hjá
Eggert Guömundssyni og Ásgeiri Bjarn-
þórssyni og aö eigin sögn læröi hann
mest þar.
Hann fór líka aö hugsa sér til
hreyfings og þá meö þaö fyrir augum aö
afla sér framhaldsmenntunar erlendis.
Um þessar mundir munu flestir hafa
haldið til Danmerkur þeirra erinda, en
Guðmundur frétti, aö Akademíiö í Höfn
væri orðið dálítið þreytt og því fór svo aö
hann fékk augastað á ítölskum skólum.
„Fleiri en einn höföu bent mér á skóla
í Florenz, Erró þar á meöal,“ sagöi
Guömundur Karl. „Þessi skóli heitir
Academia di Belle Arti e lisio artistico.
Ég var þar í fjögur ár og tók þaðan
burtfararpróf 1964. Ekki hafa allir lista-
skólar þann hátt á aö útskrifa meö
lokaprófi, en þaö er þó gert í rómönsku
löndunum.
Áöur en ég hélt utan, var ég lítið búinn
aö læra í ítölsku, en þaö kom ótrúlega
fljótt að tala málið. Reyndar fór svo, aö
þetta varö örlagarík ferö og meira uppúr
henni aö hafa en að læra eitthvað til
viðbótar í myndlist og tala ítölsku. Ég
kynntist nefnilega konunni minni eftir aö
hafa veriö þar syðra um eins árs skeiö,
— og dóttir okkar fæddist í Florenz.
Konan mín heitir Elisabeth Hangartner
Zandomeni og er af þýzkum, ungversk-
um og ítölskum uppruna. Og vegna þess
aö viö byrjuöum búskap í Florenz,
höfum viö haldiö þeirri venju aö tala
ítölsku saman, enda þótt Elisabeth tali
reiprennandi íslenzku. Reyndar starfar
hún sem málakennari viö Hamrahlíö-
arskólann; kennir þar bæöi viö mennta-
skólann og Öldungadeildina.
Þaö er dálítið óvenjulegt málaástand
hér á heimilinu. Konan og dóttirin tala
yfirleitt saman á þýzku, en þegar við
dóttir mín og ég tölum saman, þá er það
á íslenzku. En þegar viö erum hér öll
saman komin og tölum saman, þá
veröur þaö venjulega á algerum hræri-
graut úr þessum málum — nema aö
sjálfsögðu, þegar gestir eru hjá okkur,
hvort heldur þaö eru íslendingar eða
útlendingar. Þá tölum viö þaö mál, sem
gesturinn talar.
„En akademíið í Florenz — var
þaö ekki „þreytt“ eins og mér
skilst aö þau hafi orðiö meö
tímanum æöi mörg?“
„Hvert akademí stendur og fellur meö
þeim kennurum, sem þar starfa; veröur
hvorki betra né verra en þeir. Og
akademíiö í Florenz var eins og önnur
slík, þar var áherzlan á heföbundin
vinnubrögö. Mín skoöun er sú, að
þannig eigi þetta að vera; í svona skóla
er ekki vettvangur fyrir tilraunir og
leikaraskap. En þaö er samt ekki beint
hægt að segja, aö þar hafi verið kennd
forn vinnubrögö, þótt gömul hefö setti
vissulega svip sinn á kennsluaðferöir. Til
dæmis var lögö gífurleg áherzla á
anatómíu og maöur var strax spuröur
um kunnáttu í henni. Ég gat víst ekki
annað en látiö lítiö yfir þeirri þekkingu
héöan aö heiman. Námiö í anatómíu tók
yfir fjögur ár og nemendur gátu fengiö
aö komast í krufningar á spítala en ég
sleppti því.
Eg kunni ágætlega viö ítali og var ekki
beint var viö þá galla, sem þeim eru oft
eignaöir. Og ég held aö þeir séu aö
minnsta kosti eins heiöarlegir og aðrir.
Til dæmis um þaö get ég nefnt, aö
þrisvar týndi ég peningaveskinu mínu
meö talsverðum peningum og alltaf
skiluöu finnendur því á lögreglustöö og
án þess aö krefjast fundarlauna. Þetta
var eftirminnileg dvöl eins og augljóst er
Hafnarfirði

I ,•-/ , I M m
II
|I
<|i
Jpnk **.

teciiftMr álf lÉTxi

*■■"'*■ y ^
jt4PHHE'
fyrir mann norðan af íslandi. Og sumt
kom á óvart; ekki sízt veturinn og
kuldinn, sem þá gat oröiö. Til dæmis
varö veturinn 1962 einmuna kaldur. Þá
geröi 10 stiga frost, sem þykir jafnvel
sæmilega frost hér á íslandi. Ég bjó þá í
turnherbergi, sem var ágætlega rúmgott
og haföi vinnustofu þar. En meiniö var,
aö þegar frostiö varö 10 stig utan dyra
varö einnig 10 stiga frost inni hjá mér.
Og þá fyrst varö maöur aö klæöa sig
fyrir alvöru, þegar fariö var í rúmið."
„Á þessum tíma var töluverð
gerjun í ítalskri nútímalist. Ég sá
þaö á Biennalnum í Feneyjum
1964; þar var stór og eftirminni-
leg sýning á ítalskri samtímalist
og ég man sérstaklega eftir
Renato Guttuso og Cremonini,
en verölaunin fékk sá ameríski
Robert Rauschenberg og allir
eru þeir orönir stórfrægir menn
núna. En þú hefur ekki beint
laugaö þig uppúr þeim lindum?“
„Ég haföi kynni af ítalskri samtímalist
eins og hún var þarna á sjöunda
áratugnum, en hún hreif mig ekki nóg.
Þá var mikiö um abstrakt expressjon-
isma til dæmis. Ég hef ekkert á móti
honum sem liststefnu og get oröið
hrifinn af þess konar myndum. En mig
iangar ekki til aö mála þannig sjálfur."
„Já, það veröur víst hver aö
fljúga eins og hann er fiöraður og
þitt fiöur hefur ekki staðið til
þessara hluta. En svo varst þú á
Spáni í annan tíma?“
Já, þaö er rétt. Ég fór haustiö 1964 og
var framá áriö 1965 í Barcelona viö nám
í málverkaviögeröum. Þaö er sérgrein; í
rauninni sérstakt fag, sem ekki er kennt
í listaskólum almennt. Viö viögeröir er
notuö alveg sérstök tækni; þá læröi ég
til dæmis að rífa litina og mála meö
samskonar tækni og þessir gömlu. En
við læröum líka að hreinsa myndir, sem
orðnar eru upplitaöar af reyk og óhrein-
indum aldanna og þá geta hreinlega
komiö í Ijós nýjar og ferskar myndir,
þagar búiö er aö fletta óhreinindunum
af.
Hér fyrr meir og framá þessa Öld var
siður aö fernisera myndir og þaö var
gjarnan gert við upphaf sýningar til
dæmis. Þessi fernishúð hlífir myndinni
síöan og án hennar væri erfiöara aö
hreinsa myndina síöar meir. Yfirleitt
sleppa málarar því nú oröið aö fernisera
myndir; þaö á aö gera endanlega, þegar
málverkiö er 6 mánaöa gamalt. Þessar
myndir verður síöur hægt aö hreinsa
síðar meir. Auk þess er mikiö af
brennisteinsvetni í andrúmsloftinu hér
vegna hveravatnsins og þaö vinnur meö
tímanum á þeim litum, sem innihalda
blý.“
„Er eftirspurn hérna eftir hreins-
un og viögerðum á málverkum?“
„Já, töluverð eftirspurn og oftast
vegna þess aö óhapp hefur átt sér stað;
málverk dottiö niöur, eða eitthvaö rekizt
í þaö og farið í gegn. Það sem fólki
kemur oftast í hug, er aö fara meö
málverkið til einhvers listmálara, sem
kannski límir pjötlu aftaná og málar yfir
blettinn eöa rifurnar. Því miöur dugar
það ekki og sker sig alltaf úr, þegar frá
líöur. Og þá getur oröiö hábölvaö aö
gera viö þaö af viti. Þegar um gamla
olíumynd er aö ræöa, getur aldrei
gengiö aö framkvæma viðgerð meö
venjulegum olíulitum.“
„Telur þú þig lifa af listinni, bæöi
því sem þú selur af málverkum,
svo og viögerðunum?“
„Ef þú meinar, hvort ég geri ekkert
annaö, þá er svariö neikvætt. Aöalvinn-
an er viö þetta, en ég hef um árabil veriö
teiknikennari viö Iðnskólann í Reykjavík;
15