Lesbók Morgunblaðsins - 08.01.1983, Blaðsíða 10

HÖGNA:
WÁhugi á því listræna í arki-
tektúr er mun meiri á íslandi.
Hér í Frakklandi er þess kraf-
izt umfram allt, aö kostnaöur
fari ekki framúr áætlun og aö
tímamörk standist.íí
Að ofan: Sumar bygg-
ingar teiknar Högna
ein, t.d. þessar sumar-
búðir í Vassiviere en
Limousin, sem eru i
vegum franska Alþýðu-
sambandsins.
Til vinstri: Skálaö fyrir
unnu verki: Högna
ásamt arkitektunum
tveimur (með yfirskegg)
sem hún vinnur með.
Til hægri: Eitt nýjasta
verk Högnu og félaga er
tækniskóli í einni út-
borg Parísar. Hér sést
aðalinngangurinn og
innigata, sem setur sér-
stakan svip á bygging-
una. Sjá einnig efstu
mynd á bls. 11.
nánast ekki neitt af því sem
Högna og aðrir arkitektar hafa
verið að kljást við á síðustu
áratugunum. Miðhluti Parísar
er enn sem fyrr með sínum
gamla svip og ekki að sjá að
mikil endurnýjun hafi átt sér
stað þar. Nútíma skýjakljúfar
úr áli og gleri hafa ekki breytt
mynd borgarinnar og þegar lit-
ið er yfir hana af góðum útsýn-
isstað — til dæmis efstu hæð
Pompidou-safnsins, þá sér
maður þesskonar byggingar
hreinlega hvergi. Þegar komið
er út fyrir miðjuna, ber hins-
vegar fyrir augu klasa íbúðar-
háhýsa, sem yfirleitt bera ekki
vott um mikið ríkidæmi í and-
anum hjá þeim sem teiknað
hefur. En frá því eru þó mark-
verðar undantekningar og á
leiðinni út á Orly-flugvöll er
farið framhjá nýjum eða nýleg-
um stórbyggingum, sem lofa
meistara sína og geta vel talizt
stórglæsilegar. En til að sjá
verk Högnu, verður að halda
enn utar — til nýborganna
utan Parísar.
Högna: „Uppá síðkastið hefur
margt athyglisvert risið í nýju
borgunum. Fimm sjálfstæðar
borgir hafa verið skipulagðar í
15—20 km fjarlægð frá París —
og aðrar fjórar úti á landi. Bret-
ar áttu frumkvæði að því að
skipuleggja nýborgir á þennan
hátt, enda standa Bretar sig vel
í nútíma arkitektúr.
En af því sem ég hef sjálf
teiknað, og byggt hefur verið
uppá síðkastið, er til dæmis
leikskóli og barnabókasafn í
nýborginni Evry — og skóli í
einum af þessum nágrannabæj-
um.
Sá skóli, Cite Scolaire du Luz-
ard í Marne la Valée, er mennta-
skóli, sem þó er tvískiptur: Ann-
arsvegar málaskóli og hinsvegar
tækniskóli. Við unnum sam-
keppni, sem fram fór 1978 og
reis byggingin fyrir einu ári og
er hluti af miðkjarna þessa nýja
bæjar og fellur inn í skipulag
hans.
Skólahúsið er í raun þrjár
byggingar og byggðar á þann
hátt, að allir burðarhlutar eru
forsteyptir, en hitt er hlaðið.
Þetta er nokkuð sérkennileg
bygging og að ég held vel heppn-
uð. Einskonar yfirbyggt stræti
liggur í gegnum hana endilanga
og lögð hefur verið áherzla á, að
skólinn sé virkilega opinn og
hluti af miðbænum og þarmeð
er komið óraleið frá þeirri
gömlu hugmynd, að skóli sé
eitthvað, sem lokað er innan
rammgerðra veggja.
Þær reglur gilda hér, að til
myndskreytinga á opinberri
byggingu á að verja einu pró-
senti af þeim 40 prósentum, sem
ríkið leggur til af kostnaði. Sú
upphæð nam í þessum tiltekna
skóla 250 þúsund frönkum. Efnt
var til samkeppni meðal fjög-
urra listamanna, sem sérstak-
lega voru valdir og ég átti sæti í
dómnefndinni, sem valdi end-
anlega verkið."
„I því sambandi væri forvitni-
legt að heyra um afstöðu þina
til lita og litanotkunar í og utan
á byggingum. Ég hef stundum
ymprað á því, að í okkar skóg-
lausa og meiripart ársins grá-
leita umhverfi, virðast arki-
tektar logandi hræddir við liti.
Uppáhaldslitur þeirra virðist
vera grátt og þá getur allt orðið
grátt, himinninn, landið, göt-
urnar og húsin. Er það nú ekki
einum of grátt?“
„Kannski málar þú þetta full
grátt. Eg er víst einn af þeim
arkitektum, sem ekki nota mikið
liti og vil helzt að byggingarefn-
in fái að njóta sín í upprunalegri
mynd. Steinn er steinn og steinn
er oft grár, rétt er það. Hvað
snertir nýjan arkitektúr hér, þá
er þetta ailavega. í nýju bæjun-
um, sem við höfum minnzt á,
finnst mér, að arkitektar noti
mikið liti; sérstaklega þeir sem
teljast post-módernistar."
Já, ég hef orðið var við, að þeir
virðast ekki nándar nærri eins
hræddir við liti. Annars er
þetta ef til vill ekki spurning
um litahræðslu heldur að þykja
grái liturinn svona langsam-
lega fallegastur.“
„Mér þykir steinsteypa falleg
eins og hún kemur úr mótunum,
— ef hún er vel unnin. En
steinsteypa getur orðið með
margskonar litbrigðum, sem þá
er blandað í hana og sumir, til
dæmis Richardo Bofill, nýta sér
það. En fyrst og fremst er ég
hrifin af steypunni vegna þess,
að með henni nær maður hvaða
formi sem er. Hér er steinsteyp-
an miklu sjaldnar látin standa
eins og hún kemur úr mótunum;
yfirleitt er múrhúðað, eða klætt
að utan með steinflísum eða
mósaík. Vilji maður hafa ópúss-
aða veggi og taki það fram í út-
boðslýsingu, þá kostar það
meira, vegna þess að þá þarf að
nota stálmót og einingarnar eru
þá gjarnan forbyggðar, ann-
aðhvort á staðnum eða í verk-
smiðju. En þannig einmitt er
minn eftirlætis frágangur.
Fleira er í áferð sem kemur til
greina. Stundum tíðkast að
steypa með grófri, sæbarðri möl
og síðan er ytra borðið þvegið
áður en steypan harðnar alveg
og við það fæst sérstæð og falleg
áferð."
„Ertu einnig spör á liti innan-
húss?“
„Já, frekar. Innanhúss nota ég
mest hvítt, og svo litinn á þeim
efnum, sem fyrir koma, svo sem
timbri. Ég vil hafa fáa liti og þá
fremur að ég noti þá á smáfleti.
íil að fá pottþéttan heildarsvip,
væri æskilegast að geta ráðið
vali á gluggatjöldum og hús-
gögnum. En því er sjaldnast að
heilsa. Við ráðum yfirleitt engu
um innkaup á húsgögnum í
skólabyggingar, svo dæmi sé
tekið, — og oftast finnst mér
eftir á, að valið á þeim hafi tek-
izt illa.“
„Þú þekkir brandarann um
arkitektinn, sem verður alveg
sótsvartur af bræði vegna þess
að einhver viðskiptavinur hefur
leyft sér að skipta um glugga-
tjöld. Finnst þér æskilegt aö
geta ráðið vali á húsgögnum í
hús sem þú teiknar?"
„Æskilegt finnst mér það, en
til þess get ég vart ætlazt." ■
„En ertu að teikna eitthvað,
sem byggt verður á íslandi?"
„Já reyndar. Ég er að byrja að
teikna tvö einbýlishús, sem
byggð verða á Kjalarnesi. Sú
vinna er alveg á frumstigi énn-
þá, en fyrir liggur að þessi hús
verða um 250 fermetrar og mér
hafa verið gefnar frjálsar hend-
ur. Það er mikið traust sem felst
í því. Ég mun leggja mig alla
fram og leitast við að vinna
þessi hús vel; finnst stórkostlegt
að fá tækifæri til þess að vinna
heirna."
10