Lesbók Morgunblaðsins - 05.03.1983, Blaðsíða 13

Bjarni Sigurðsson frá Mosfelli
Alla ævi mína
hefi ég beðið þig
að sýna mér kraftaverk,
Guð minn.
Ég hlustaði eftir svari þínu,
en heyrði aldrei annað en þögnina.
Á hverju kvöldi lagðist ég til svefns
úrvinda af þreytu og andvökum.
En loksins nú,
þegar ég er dauður,
kem ég auga á undur
kraftaverka þinna
frá vöggu til grafar.
Manstu, hvað þeir voru glaðir
morgnarnir
ájörðunni okkar, Guð?
STRlÐ
íSUÐURÁLFU
Geld brjóst sogin skorpnum vörum,
hljóðnaður grátur loðir við þurran sand,
þar sem grasið greri á misseri uppskerunnar.
Geld brjóst bitin í áfergju soltinna tanna.
Kúlum rignir, þær smjúga og tæta
dreyrug brjóst hungursins.
Og blóð, sem drýpur í reiða jörð
blandast eldum hádegisins.
í logheitu myrkri
bíða dumbrauð brjóst
samt nýrrar dögunar.
Ólíkt höfumst viö að: Vér mótmælum allir — eða: Ég neyðist því til að segja já.
Ég neyðist því til að segja já
Því hefur verið haldið fram, að sjónvarp
geti haft óæskileg áhrif á stjórnmál og þá
helst á mat almennings á stjórnmála-
mönnum. Eftir að sjónvarp kom til skjal-
anna, skipti ytra útlit og framkoma meira
máli fyrir vinsældir og frama stjórnmála-
manna, heldur en dugnaður, þekking,
sjálfsvirðing og ábyrgðartilfinning. FuII-
yrðingar um þessa brenglun á almennings-
áliti voru háværari hér á landi, áður en
íslenska sjónvarpið var sett á stofn. Þá
höfðu þær fregnir borist vestan frá Banda-
ríkjum Norður-Ameríku, að fyrir forseta-
kosningar þar væri sjónvarpsáróðurinn
lang máttugastur og þá skipti mestu máli,
hversu listilega frambjóðendur væru farð-
aðir og kembdir, hve snjallir leikarar þeir
væru „to make a good show“.
Ég hygg að íslenska sjónvarpið hafi þeg-
ar fært okkur sanninn um hið gagnstæða.
En eigi að síður hefur það ótvíræð áhrif á
stjórnmálabaráttuna, og þá miklu fremur
til gagns og skilningsauka.
Islendingar eru yfirleitt gagnrýnir á
menn og málefni og forvitni er hér landlæg
frá fornu fari; sú forvitni, sem vill kanna
það sem dylst að baki frétta og fullyrðinga.
Þá hefur þjóðin verið lítt næm fyrir sefjun.
Virðist lundarfar almennt vera með þeim
hætti í þeim áttabarningi, sem hér ríkir á
freralandi, og einnig hafa vitrir menn og
virtir löngum varað við múgsefjunargerlin-
um.
íslenska sjónvarpið hefur lagt sig fram
um að birta almenningi raunsanna mynd af
stjórnmálamönnum og öðrum forystu-
mönnum í félagsmálum og gætt hlutleysis
og sanngirni. Beinar útsendingar úr sjón-
varpssal hafa veitt almenningi gleggri inn-
sýn í meðferð aðskiljanlegustu malefna og
betri möguleika, en nokkru sinni fyrr, að
átta sig á hæfileikum leiðandi manna, t.d.
alþingismanna. Hæfir og einarðir frétta-
menn og fyrirspyrjendur eiga þar löngum
hlut að máli.
Mjög horfði til framfara, þegar unnt varð
að sjónvarpa beint úr þingsölum, er af-
drifaríkar ákvarðanir eru þar á dagsskrá.
Mun þeim í fersku minni, er sáu sjónvarps-
útsendingu frá atkvæðagreiðslu alþing-
ismanna um þá ákvörðun Alþjóðah valveiði-
ráðsins að banna hvalveiðar innan nokk-
urra ára. Þar sem um viðkæmt mál var að
ræða, gerðu margir grein fyrir atkvæði
sínu. Var fróðlegt að fylgjast með málflutn-
ingi; sérstaklega þeirra, sem yfirlýstu, að
þeir neyddust til að segja já, þótt þeir í
hjarta sínu vildu segja nei. Þeir voru ámóta
viðkvæmir og konungkjörnu þingmennirnir
á þjóðfundinum 1851, sem Björn Halldórs-
son í Laufási orti síðar um „Eitt lystilegt
gylliniklenódí,“ þar sem segir m.a.:
„Ég er konungkjörinn;
klökkt er brjóst og ragt.
Frelsisheimtarhjörinn
hef ég frá mér lagt.
Enga hygg ég bíöi bót
lítili sveinn, þótt brjóti bág
blokka stórum mót.“
Þeir voru að vísu ekki konungkjörnir,
þingmennirnir, sem greiddu hvalveiðibann-
inu jáyrði sitt, en þeir treystust ekki til að
„brjóta bág bokka stórum mót“. Berskjald-
aðir frammi fyrir landslýð kváðust þeir
ekki geta fylgt sannfæringu sinni af ótta
við markaðsbönn. Lengi höfðu íslendingar
lotið lágt fyrir erlendum kúgurum, en þegar
fjötrar þess ofríkis brustu, virtist sem þessi
framsækna þjóð yrði ekki auðbuguð og
allra síst með hótunum um viðskiptahöft.
Þarna á sjónvarpsskjánum blasti við und-
arlegt sambland af þekkingarskorti og
kjarkleysi, sem ekki var í nokkru samræmi
við þá stefnufestu og hugrekki, er forystu-
menn þjóðarinnar sýndu í langvinnri bar-
áttu fyrri stækkun landhelginnar. Raunar
sýnist það nokkur váboði, sem vert er að
gæta sín á og taka mið af, þegar þingmenn
herpast í keng af samviskukvölum7 ræðu-
stóli og skyrpa út úr sér orðum sem þess-
um: „Ég neyðist því til að segja já. “ Afleið-
ing af þeirri afstöðu, sem meirihluti á al-
þingi Islendinga tók til hvalveiðibannsins,
kann að verða svo afdrifarík, að þessi yfir-
lýsing þingmannsins verði talin jafn sjálf-
sögð til varðveislu í skólabókum framtíðar-
innar og orð fylgismanna Jóns Sigurðsson-
ar á þjóðfundinum 1851, „Vér mótmælum
allir,“ en sem dapurleg andstæða þeirra og
tákn um afturhvrf til þeirrar þrælslundar,
sem Jón upprætti með áhrifum sínum á
liðinni öld.
Vonandi er hér tekið allt of djúpt í ár-
inni, en sjónvarpsútsending úr þingsölum
sýndi mynd til viðvörunar og það er ótví-
ræður kostur þeirrar tækni. Alþingi er nær
okkur, fólkinu í landinu, og því verður
óhægt að draga fjöður yfir mistök, sem
kunna að gerast í hinu virðulega húsi lög-
gjafarvaldsins við Austurvöll.
Bolli Gústavsson
í Laufási.
13