Lesbók Morgunblaðsins - 03.12.1983, Qupperneq 12

Á flótta
undan
sprengju-
regni
Brynhildur Georgía
Björnsson-Borger segir frá
Kennari minn í Amrum, hann
Richard Wanner, bjó mig undir
inntökupróf í Rendsburger Mad-
chen Hochschule sem var
menntaskóli fyrir stúlkur. Próf-
ið var talið ómanneskjulega erf-
itt. Það var gert svona erfitt,
eða svo var almennt talið, vegna
þess að Þriðja ríkið þurfti á
ákveðnum hópi manna að halda
í þegnskylduvinnu í eitt ár —
það kallaðist Pflichtjahr.
Kennari minn, hann Wanner,
var lágur maður vexti, saman-
rekinn, rauðhærður, freknóttur
og með staurfót. Hann var
strangur og æði nákvæmur
kennari á þýska vísu; hins vegar
sá albesti og skemmtilegasti
kennari, sem ég hef nokkru
sinni eignast og hef ég þó eign-
ast þó nokkra snjalla lærimeist-
ara um ævina.
Ég kom til Rendsborgar um
miðjan ágúst og snaraðist beint
í inntökuprófið. Ég verð að við-
urkenna, að ég var svolítið kvíð-
in. Ég stóðst prófið. Enginn var
eins hissa og ég, að það skyldi
takast. Prófið var þrælerfitt ...
Ég bjó í heimavist — Mád-
chenpensionat — sem var drjúg-
an spöl frá skólanum. Skólasyst-
ur mínar voru hinar þægileg-
ustu, en mikil lifandi skelfingar
ósköp voru þær undirgefnar. Ég
kom alfrjáls eins og fuglinn
fljúgandi þarna frá eyjunni og
saknaði félagsskaparins við
Margréti. Þetta voru viðbrigði.
Hörkustrangur agi var ríkjandi
í skóianum. Ég var ekki stillt
inn á þá bylgjulengd og var því
litin hornauga og misvel þokkuð
af kennurunum sakir frjálsræð-
is rníns, sem meðal annars kom
fram í því, að ég leyfði mér
stundum í tíma að leggja ýmsar
spurningar fyrir kennarana,
sem hinum í bekknum hefði óað
við. Ég gerði slíkt í algjöru
grandaleysi. Ég hef aldrei kunn-
að þá list, sem Bretar tala um —
þ.e. listina að þóknast — „the art
of pleasing". Ég skrifaði Mar-
gréti vinkonu í Norddorf jafnt
og þétt, og hún svaraði alltaf um
hæl. Bréfaskriftirnar voru mér
andleg næring. Það kom síðar í
ljós, að Margrét geymdi öll bréf
mín til sín frá þessu tímabili.
Pabbi hafði gefið mér fyrir-
mæli, mjög ströng, um að ég
mætti ekki fara í heimsókn til
Hamborgar á meðan skólinn
stæði yfir. Ég lét mér ekki segj-
ast.
Svo var það um eina helgi að
ég þáði boð bekkjarsystur minn-
ar, sem bjó í Hamborg, að vera
gestur á heimili hennar. Það
gerðist á laugardagsmorgni, að
við lögðum af stað með járn-
brautarlest frá Rendsborg. Við
komum til Hamborgar og fórum
heim til bekkjarsystur minnar.
Um þetta leyti stóðu loftárásir á
Hamborg sem hæst. Þegar loft-
varnamerkið var gefið neitaði ég
að fara í loftvarnabyrgið, enda
þótt það væri borgaraleg skylda.
Það var svo ríkt í mér að vilja
hvorki fara ofan í kjallara né
þröngan klefa né loftvarna-
byrgi, því að það var segin saga
að þá fékk ég hatramma inni-
lokunarkennd. Ég kaus heldur
að taka áhættuna að hreyfa mig
ekki, þaðan sem ég var. Og það
var búið að innprenta hjá mér
að leggjast alltaf undir glugga í
loftárás og vera aldrei í miðju
herbergi — meiri möguleiki
væri að sleppa þannig. Sem ég
og gjörði. Við sváfum áfram sem
fastast, en vöknuðum við vond-
an draum. Rúðurnar fyrir ofan
okkur mölbrotnuðu og einnig
kviknaði í húsinu. Seinna reynd-
ist eldurinn ekki eins mikill og
hann leit út fyrir að vera. Við
hlupum báðar berfættar út eins
hratt og fætur toguðu. Það var
mikill gauragangur og gífurleg-
ur hávaði. Allt brjálað. Sprengj-
ur féllu í gríð og erg — alls kyns
sprengjur. Þessar loftárásir
bandamanna beindust fyrst og
fremst að almenningi til þess að
skapa glundroða og framkalla
uppgjöf undir ógn og lama sið-
ferðisþrekið. Þjóðverjar kölluðu
þetta Terror Angriffe. Við sáum
að kviknað hafði í fólki. Það var
af völdum fosforsprengjanna.
Þetta fólk æddi áfram veinandi
og við sáum sumt af því kasta
sér í kanalana, en engu að síður
slokknaði ekki í því.
Eina hugsunin, sem komst að
hjá okkur bekkjarsystrunum
tveim, var að komast strax út úr
borginni — leituðum því að
næstu járnbrautarstöð. Leið
okkar lá fram hjá Hagenbeck,
sem er einn frægasti dýragarður
í heiminum. Og viti menn. Þar
var allt fullt af litlum öpum,
sem voru viti sínu fjær af
hræðslu. Ekkert er átakanlegra
en að sjá hrætt varnarlaust dýr.
Því hafði verið þannig fyrirkom-
ið, að félli sprengja ofan í dýra-
garðinn, þar sem stærri dýrin —
rándýrin — voru höfð, þá
mundu þau tortímast á stund-
inni og gætu því ekki gert neinn
usla eða unnið mein. Við vorum
fullar örvæntingar, og þegar við
sáum fólkið bókstaflega brenna
upp án þess að nokkuð fengist
við ráðið, urðum við ennþá ör-
vinglaðri. — Aus der Stadt her-
aus — það eitt komst að hjá
okkur. Við vorum á harða hlaup-
um, er litlu apanir komu beint í
flasið á okkur. Ekki vissi ég
hvaðan á mig stóð veðrið, er ein
fimm þessara litlu greyja héngu
utan í mér alls staðar og nokkur
Flótti uppá líf og dauða —
vesalings litlu apakettirnir
úr dýragarðinum voru svo
skelkaðir, að þeir köstuðu
sér á ungu stúlkurnar og þar
héldu þeir sér dauðahaldi.
utan á Louisu bekkjarsystur
minni.
Þegar við loksins komumst á
járnbrautarstöð — við vorum þá
búnar að hlaupa eins og vitfirr-
ingar — hentum okkur inn í
fyrsta vagninn, sem við kom-
umst inn í. Þegar við vöknuðum
stóð lestin enn kyrr — eða öllu
heldur við héldum það. Við
megnuðum að opna lestarhurð-
ina með harmkvælum. Við vor-
um æði lengi að bauka við hana
og komumst að því, hvernig ætti
að opna hana. Þá komumst við
að raun um, að við höfðum lent í
kolaflutningalest án þess að
hafa hugmynd um. Og viti menn
— við vorum komnar alla leið til
Suður-Þýskalands, til einhvers
smábæjar þar. Á stöðvarpallin-
um var ös af hermönnum, sem
Mynd: Haukur Halldórsson
voru að fá heita súpu hjá Rauða
krossinum. Þeir sneru sér allir
við og göptu og horfðu á okkur
eins og naut á nývirki. Sannleik-
urinn var sá, að við vorum kol-
bikasvartar í framan, jafnt sem
annars staðar, og blóðugar og
rispaðar upp að hnjám. Og það
stórkostlega var, að ennþá
héngu aparnir á okkur.
Þegar loftárásir voru gerðar,
var ég yfirleitt í köflóttum kjól
með stórum vösum þar sem ég
geymdi öll skilríki mín, vegabréf
og annað. Ég var í þessum kjól,
er þetta gerðist. Það kom sér
vel. Okkur var tekið með virkt-
um af því að ég var íslendingur
enda vegabréfið íslenskt og gef-
ið út í Köben.
Það var Rauði krossinn, sem
gekk ötullega fram í því, að hlúa
að okkur þarna og sjá okkur síð-
an fyrir fari með lest til Rends-
borgar. Alls urðum við að vera
þarna einar átta klukkustundir.
Við vorum settar í bað á meðan
við biðum, föt okkar hreinsuð og
þvegin og þar fram eftir götun-
um. Þar að auki voru okkur
skenktir skór.