Lesbók Morgunblaðsins - 03.12.1983, Qupperneq 13

Kafli sá er hér er birtur er tekinn úr bók,
sem kemur út um þessar mundir hjá bóka-
forlaginu Örn og Örlygur.
Bókin ber titilinn Ellefu líf og er saga
Brynhildar Georgíu Björnsson-Borger, sem
nú býr í Flensborg í Schleswig-Holstein í
Vestur-Þýzkalandi. Þar hefur hún átt
heima í rúm tvö ár og þangað flutti hún frá
fsafirði. Margt hefur drifið á daga Bryn-
hildar Georgíu, sem er sonardóttir Georgíu
og Sveins Björnssonar forseta íslands. Hún
er fædd í Svíþjóð, fluttist nokkurra mán-
aða gömul til Þýzkalands og hefur þar að
auki búið í Danmörku, á Norður-Fríslandi,
Þýzkalandi, Argentínu, á Suðurnesjum,
Vestfjörðum — og nú aftur í Þýzkalandi.
Steingrímur Sigurðsson rithöfundur og
listmálari hefur skráð bókina og unnið það
verk að mestu í Flensborg.
Skotárás á
járnbrautarlest
í jólafríinu mínu var mér boð-
ið til Margrétar heima á Amr-
um. Pabbi komst ekki til Þýska-
lands og því gat ég þegið boðið.
Ástandið í Þýskalandi fór
hríðversnandi — lá við, að það
væri dagamunur á því. Það varð
æ erfiðara um vik að ferðast. Ég
tók lest frá Rendsborg til Flens-
borgar, þar sem ég varð að
skipta um lest til Niebull.
Við töfðumst mikið á leiðinni,
því farþegum var æ ofan í æ
fyrirskipað að fara ofan í loft-
varnabyrgi, þegar loftárásir
voru gerðar. Eg sat hins vegar
við minn keip og neitaði að fara
ofan í loftvarnabyrgið vegna
innilokunarkenndarinnar. Þeg-
ar ég kom til eyjunnar, var það
eins og að stíga inn í aðra ver-
öld; hálfgerður skortur var far-
inn að segja til sín á meginland-
inu og þá aðallega á matvælum.
Öðruvísi var því farið um Frísa.
Þeir gátu bjargað sér, lifað af
landinu, án þess að koma öllu til
ríkisins. Það var eins og styrj-
öldin kæmi hvorki eyjunni né
eyjarskeggjum við.
Pabbi hafði sent mér stærðar
jólapakka sem ég tók með mér
til Norddorf. Meðal annars var
súkkulaði í pakkanum. Seint
mun ég gleyma því, þegar ég
rétti Uwe, litla bróður Margrét-
ar, súkkulaðimola. Fyrst horfði
hann tortrygginn á bitann,
stakk honum svo allt í einu upp
í sig og svo hvarf allur pakkinn
ofan í hann eins og dögg fyrir
sólu. Jólin þarna á Amrum voru
sannkölluð friðarhátíð, enda
þótt ófriður geisaði í heiminum.
Þar á eyjunni var allt, sem
gladdi hug og hjarta, vináttan
við Margréti og móttökur fólks-
ins.
Strax upp úr nýárinu hélt ég
til Rendsborgar. Samkvæmt
venju þurfti að skipta um lest í
Flensborg. í Flensborg var gefið
loftvarnamerki. Komst ég þá
ekki hjá því að fara í loftvarna-
byrgið. Ég neyddist til þess því
að öryggisverðir voru alls staðar
á stjái og fylgdust með því að
þessum ströngu fyrirmælum um
að fara í loftvarnabyrgið á með-
an á loftárás stóð væri hlýtt. Ég
hafði meðferðis gríðarþungt og
heljarstórt kabínukoffort sem
ég sótti til Amrum og hafði fyllt
af bókum og fleira dóti, er ég
átti þar. Átti ég ekki annars úr-
kosta en að burðast með það yfir
í byrgið, sem var allgóðan spöl
frá stöðinni. Loftárásin gekk yf-
ir og áfram var haldið til Rends-
borgar. í lestinni var fullt af
ungu skólafólki, sem var á leið í
skólana úr jólafríi. Eins og al-
kunna er, þá eru Þjóðverjar
mikið söngfólk og tónmenntaðir
og var sungið alla leiðina til
Re'ndsborgar — fjórraddað og
þróttmikið. Spilað var undir á
munnhörpu. Skapaðist af þessu
gleði og stemmning þrátt fyrir
allt, sem á undan var gengið, og
allt sem menn máttu eiga von á.
Járnbrautarlestir voru þannig
úr garði gerðar í Þýskalandi á
stríðsárunum að aftast á þeim
var vélbyssuhreiðuar (Flack) til
varnar Tieffliegern — steypi-
flugvélum. Þar stóðu hermenn
og ávallt viðbúnir. Alltaf mátti
búast við hörkuárás.
Allt í einu byrjaði vélbyssan
að gelta. Unga fólkið hélt áfram
að syngja eins og ekkert hefði í
skorist. Lestin brunaði áfram
með sama tempói. Og farþegar
lögðust á gólfið ýmist undir eða
milli sætanna. Þeir fóru sér að
engu óðslega. Takturinn í
skothríðinni samræmdist ekki
að neinu leyti melódíunni sem
við sungum. Við létum það ekk-
ert á okkur fá. Og þegar þessar
laglínur ómuðu
Es steht eine MUhe im Schwarzwálderíahl
und sie klappert so leis vor sich hin
und in dieser MUhle im Schwarzwáldertahl
ja da wohnet ein Mágdelein fein.
þá skullu kúlurnar úr vélbyss-
um steypiflugvélarinnar eins og
haglél á járnbrautarlestinni.
Göt komu á vagnana; kúlur þutu
yfir höfðum okkar, en hæfðu
engan og engan sakaði.
Það var eins og hulin verndar-
hönd bjargaði i þetta skipti...
SKAK
Spassky og Agdestein tefla æsispennandi skák sína. Agdestein virðist
áhyggjufullur en Spassky sallarólegur.
Spassky
sótti ekki
gull
í greipar
Norðmanna
Eftir heimsmeistaraeinvígið
1972 höfum við íslendingar jafn-
an talið okkur eiga dálítið í Boris
Spassky, fyrrum heimsmeistara,
og honum hefur jafnan verið
hlýtt til lands og þjóðar jafnvel
þó hann hafi glatað heimsmeist-
aratitlinum hér. Þó Spassky hafi
lotið í lægra haldi fyrir Bobby
Fischer vakti hann aðdáun allra
með prúðmannlegri og drengi-
legri framkomu, sem virðist því
miður vera orðin útdauð í heims-
meistarakeppninni. Ef Spassky
hefði krafist ýtrasta réttar síns
þá hefði hann getað haldið titl-
inum án taflmennsku, en það
kaus hann ekki og úr varð
ódauðleg barátta sem ber nafnið
einvígi aldarinnar með réttu.
Á þessu ári hefur Spassky yf-
irleitt vegnað betur en nokkur
undanfarin ár. Fyrst sigraði
hann á geysisterku móti í Linar-
es á Spáni og um daginn stóð
hann sig vel á stórmótinu í Nik-
sic, var t.d. sá eini sem tókst að
leggja Kasparov að velli.
Rétt áður en Spassky tefldi í
Niksic tók hann þátt í alþjóðlegu
móti í Gjövik í Noregi. Frændur
vorir Norðmenn gerðu mikið úr
komu meistarans og skákhreyf-
ingin þar í landi fékk rækilega
auglýsingu í öllum fjölmiðlum
og veitti ekki af. Skemmst er frá
því að segja að heimsókn
Spasskys til Noregs og mótið
sjálft heppnaðist geysilega vel
fyrir alla aðila, nema Spassky
sjálfan. Hann tapaði nefnilega
fyrir Noregsmeistaranum, Sim-
en Agdestein, sem er aðeins 16
ára gamall. Urslit mótsins urðu
sem hér segir:
1.—3. Nunn (Englandi), Adorjan
(Ungverjalandi), og Browne
(Bandaríkjunum 6 v. af 9 mögu-
legum. 4. Miles (Englandi) 5'A v.
5. Agdestein (Noregi) 5 v. 6.-7.
Spassky (Sovétríkjunum) og
Ftacnik (Tékkóslóvakíu) 4 'Á v. 8.
Karlsson (Svíþjóð) 3!6 v. 9.
Helmers (Noregi) 2% v. 10.
Ögaard (Noregi) IV2 v.
Að sjálfsögðu var það slök
frammistaða Spasskys og frá-
bær árangur Agdesteins sem
langmesta athygli vakti. Norð-
maðurinn ungi náði síðasta
áfanga sínum að alþjóðlegum
meistaratitli og er nú yngsti
skákmaður sem nokkru sinni
hefur unnið fyrrverandi heims-
meistara að sögn norskra
skákskýrenda. (Fyrra metið átti
Fischer.)
Hvítt: Simen Agdestein
Svart: Boris Spassky
Drottningarbragð
1. d4 — Rf6, 2. c4 - e6, 3. Rf3 —
d5, 4. Rc3 — Be7, 5. Bf4 — 0-0, 6.
e3 - b6
Afbrigðið 6. — c5 er nú al-
mennt talið leiða til jafnrar
stöðu, en auðvitað er Spassky að
tefla til vinnings.
7. Hcl — c5, 8. cxd5 — Rxd5, 9.
Rxd5 — exd5, 10. Bd3 — Rd7, 11.
OO — Bb7, 12. Dc2 — g6, 13. dxc5
— bxc5, 14. Hfdl — Rf6?
Herfileg yfirsjón. Eftir 14. —
Db6, er staðan u.þ.b. í jafnvægi.
15. Bh6 — Db6
Svartur komst ekki hjá liðs-
tapi. T.d. 15. - He8, 16. Bb5 -
Rd7, 17. Da4 - Rb6, 18. Db3 -
Rd7,19. e4 — d4, 20. Bc4 o.s.frv.
Með skiptamun yfir ætti eftir-
leikurinn að vera hvitum auð-
veldur, en fljótlega fer Agde-
stein að tefla linkulega og
Spassky nær sóknarfærum.
16. Bxf8 — Bxf8,17. Be2 — a5,18.
Rd2 - a4,19. Bf3 - De6, 20. Hel
— Rd7, 21. e4 — Re5, 22. Be2?
22. exd5 var mun betra.
22. - Bh6!, 23. Hcdl - dxe4, 24.
Rxe4 — Df5, 25. Bfl — Bf8, 26.
De2 — He8, 27. Rg3 — Df4, 28.
Dc2 — h5, 29. He3 — c4, 30. Hdel
— Bc5, 31. H3e2.
Óveðursskýin hrannast upp
yfir hvítu stöðunni og nú var lík-
lega varlegast að gefa skipta-
muninn aftur með 31. Hxe5. Þeg-
ar hér var komið sögu voru báðir
í geysilegu tímahraki.
Kg7?
Svartur virðist hafa vinnandi
sókn eftir 31. — h4!, 32. Re4 —
Rg4! og nú: a) 33. Rf6+ — Dxf6!,
34. Hxe8+ — Kh7 og hvítur er
varnarlaus. b) 33. g3 — hxg3, 34.
hxg3 — Dh6!
32. Dcl! — Dg4??, 33. He4?
33. Hxe5 vinnur auðvitað heil-
an mann.
33. — Bxe4, 34. Hxe4 — De6, 35.
Dg5 — f5?
Nauðsynlegt var 35. — f6! þó
36. Rxh5+ - Kf7, 37. Dh6 -
gxh5, 38. Bxc4! sé vafalaust hag-
stætt hvítum.
36. Bxc4 — Bxf2+, 37. Kfl.
Hvers vegna ekki 37. Kxf2?
Hvítur er þó samt með auðunnið
tafl.
37. — Bxg3, 38. Bxe6 — fxe4, 39.
Dxg3 — Hxe6, 40. Dc3 — Kf7, 41.
Dd4 — Rg4, 42. Dxa4 — Re3+, 43.
Kf2 — Rf5, 44. Dc4 — e3+, 45.
Ke2 — Kf6, 46. a4 — Hd6, 47. a5
— Hd2+, 48. Kel — Kg5, 49. Db5
— Kf4, 50. a6 - Rd4, 51. Dc4 —
Ke5, 52. a7 — Hxb2, 53. Dc5+ og
svartur gafst upp.
Leif Ögaard átti kannski
fremur skilið að vinna Spassky
en Agdestein því hann hafði
gjörsamlega yfirspilað heims-
meistarann fyrrverandi þegar
tímahrakið tók völdin.
Hvítt: Leif Ögaard
Svart: Boris Spassky
Nimzo-indversk vörn
1. d4 — Rf6, 2. c4 — e6, 3. Rc3 —
Bb4, 4. Rf3 — c5, 5. g3 — 0-0, 6.
Bg2 — Rc6, 7. 0-0 — d6, 8. dxc5!
— Bxc3.
Eftir 8. — dxc5 er 9. Ra4!
óþægilegt.
9. bxc3 — dxc5, 10. Bf4 — Bd7,11.
Bd6 — He8, 12. Bxc5 — e5, 13.
Rd2 — e4?
Rétt var 13. — Hc8 og svartur
hefur bætur fyrir peðið.
14. Hbl — b6, 15. Bd4 — Bf5, 16.
Hb5 — Bg6, 17. e3 — Rd7, 18. h4
— a6, 19. Hd5 — f6, 20. Bh3
Að sögn Ögaards var komu 20.
Bdb6 - Dxb6, 21. Hxd7 og 20. h5
— Bf7, 21. Bxf6! — gxf6, 22. Dg4+
einnig sterklega til greina.
20. - He7, 21. c5! - Rxd4, 22.
cxd4 — bxc5, 23. dxc5 — Dc7, 24.
Bxd7 — Hxd7, 25. Rxe4 — Had8,
26. Rd6 - Bf7, 27. Hd4 - Dc5?
28. Rxf7??
28. Rb7! vann auðveldlega. Nú
bjargar Spassky meistaralega í
horn.
— Hxd4, 29. exd4 — Hxd4, 30.
Db3 — Dd5, 31. Rg5 — Dxb3, 32.
axb3 — fxg5, 33. hxg5 — Hb4, 34.
Hal — Hxb3, 35. Hxa6. Jafntefli.