Lesbók Morgunblaðsins - 03.12.1983, Page 16

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
&KA5K Ál-’lT m Kuew- MhNWi f>£ST irfrrHHTAKA 5VAU VfSALA JKEllH
— S T £ 1 N s 0 F A A K A
r*R.l P E N N A HílMIK HISTUR r 'A R Á Ð U R
5R MÁLM- -Hfk. 6C.K- Á L ÓORrAR 5KOTT A U N A R W i 1 L N)
HAT Kttei FutL- t X <L/CN1 H A r U R KRAfT Hi f ITA A F L 0ú-m A
óifAS- fter- INA 3 A L A N A 2 e/N> Búl TiL £ 5 ÍNUÐW TÍM»- £ N u t> £ A
FUGL FlSKS B R. L U A L S VPIR- KH/tPA K 'A P A N T 1 t. DVfLUI A Ð
úuÐ R A Pðaii Pl LT- UR P R A K K A R 1 ÚIVMI/ VAflNN D u N A
óítmie ' JAVARi 1 M N M A R A R rtnot £ K E 1 N A N
FRUM- EFajI 1 N A (*«• ríNó- F N K«OT| HARMA P ’A R I 6HTTA F ÓREIN IR i N Klí/iT
nST MTA i N A 6. 1 lír/iAái 0ílNU«l At> t N a 1 SOLN R U M
S\)i- MlKb 1« 5 n Á N A R Hdass- lt> o F S i N .N Skóli M A
UCL- AR H 'A R 5 Í16.N- AP.t. ‘L, Á T T I ýrúiKA 5 N '0 r FllUM £FNI K
RÖDD kífO 1 A i T K o T 5*LA U N Ll N T\JÍ- NÓNA L b N A
r ata- fAfLA F A T A A A k n A EIND /M A T b LA 1 £>
- - REX HUC. Ag- &URÐ Btl A£>A 8ÓK- STfiFUR Vi R HHIre<ii.'ij ■ iTAfie FLU(x- ské'/t- if> MAMNS- NAfN ■ |Llo‘| DRÐA- SeNMA

VlND- 'HANI STSRKT Ó5A &TÆDIR.
YKoa- AÐIR F\TÓU<ug- MAT
TýoSNA 5ELTA illa MoTHÍfi MC?LA Ck,
LE T C>E£T - A5T ÓLATA MSNNI
SJúk- OÓMUR A, fulls FÆTl
dans- ARtUfi. R’lKI ÖRSlRCfc AR DRSKK L?
KEVRI + SUkAÐ - tk£> 1 L'lKAMS- HLUT|
BEH /.Ærue VÞNpo KM- UN'l lUi
ÚREIU- IR BoR£)- AR, Míó RÆmA S'AR
STOKK INM -fv en?
FISVC- UR- 1 N N FHLLl- BHTT- ue. evrna- ÍÆ.LU 'lLUL- HlJlf- ANA
MAhSMS- MAFN STÁV - A R - SKoe- AR
ELD- S-TÆfM SEFAtL
5KTÖ 6lR- A Ð 1 5'AR
FÉLAá Sórða
ToElR EiWS ÍLÆ MUfi •OetLu R KAKA
AN Fuól
HRiUtiK + Slæm 5VCVN- S£Ml FLAN
HEST SNEM^
'otvc- AR Jk/UDA- NAFM fltót- 10
F UC..L- IfJ N UML- iNÐl NIILÍ- ulraR
Þórður Kakali
Frh. af bls. 15.
hann þá þær greinar niður, er
voru á milli þeirra og þeim bar
á. Mælti þá enginn maður mót
því, er Þórður vildi að væri.
Sumar þetta (1250) kom út
bréf Hákonar konungs til Þórð-
ar, og var honum stefnt utan. Og
þar voru á nokkrar sakargiftir
og átölur við Þórð um það, að
hann hefði meiri stund á lagið
að koma landinu undir sig en
undir konung, sem honum þótti
einkamál þeirra til standa.
Heinrekur biskup fylgdi og
þessu, að Þórður héldi eigi það,
er hann hefði kohungi heitið.
Fóru þá í margar greinir með
þeim Þórði, svo að nær kom eng-
inn hlutur ásamt með þeim.
Svall þetta sundurþykki svo, að
Heinrekur brá til utanferðar
þetta sumar og kom á fund Há-
konar konungs. Tók hann við
biskupi forkunnar vel, því að
hann vissi, að hann hafði ein-
arðlega fylgt hans máli á ís-
landi. En biskup flutti ekki mjög
mál Þórðar og kvað hann eigi
efna það, er hann hefði heitið,
kvað konungsvilja aldrei mundu
við ganga á Islandi, meðan Þórður
réði svo miklu. Biskup var með
konungi um veturinn og hlýddi
konungur allmjög á hans sagnir.
En þá var fátt þeirra manna í
Noregi, er mjög drægju fram
hlut Þórðar, nema nokkri lögu-
nautar (hirðfélagar) hans.“
(Eins og fyrr er ádrepið, þá
kalla fræðimenn söguslitrin af
Þórði árin 1247 til 1250, þegar
hann ræður öllu hériendis, síð-
skrifaða viðbót við hina eigin-
legu Þórðarsögu og muni síðari
hluti sögu hans hafa tapast
með einhverjum hætti. Viðbót-
inni lýkur, þegar Þórður er
kominn út til Noregs sumarið
eða máski öllu heldur haustið
1250 og er til Noregs kominn að
boði konungs til að svara
áburði Heinreks biskups.
Þórði bregður eftir þetta lít-
illega fyrir í íslendingasögu,
Hákonarsögu og Þorgilssögu
skarða og af því hrafli má ráða
lítið eitt í feril hans þar til
hann var allur.)
Gissur og Heinrekur
halda út til íslands
í Hákonarsögu segir svo: „Þeir
slógu þá saman vináttu, Hein-
rekur biskup og Gissur, og
fluttu það fyrir konungi, að
hans mál mundi betur fara á ís-
landi, ef þeir væru til sendir ...
Sagði biskup, að Þórður hefði í
öllu. sinn hlut fram dregið, en
ekki sæmd konugns, og var því
meir trúað að sinni.“ Þeir Hein-
rekur og Gissur lögðu af stað til
íslands sumarið 1251, en urðu
aftur reka í Noregi og héldu af
stað á ný sumarið 1252 og um
það segir svo í Þorgilssögu
skarða:
„Þá voru með konungi Hein-
rekur biskup, Gissur Þorvalds-
son og Finnbjörn Helgason.
Voru þeir allir ráðnir til útferð-
ar og beiddust skipunar af kon-
ungi.
Konungur kallaði arf Snorra
Sturlusonar hafa fallið undir
sig, slíkt hið sama lendur þær,
er Snorri hafði átt á deyjanda
degi, utan Reykholtsstað (það
var kirkjujörð). Skyldi Þorgils
vera heimtandi og sækjandi
allra þessa mála, er löglega
mætti á standa meðferð þessa
fjár.
Finnbirni skipaði konungur
ríki fyrir norðan Vaðlaheiði og
ætlaði honum bústað á Grenjað-
arstöðum. Gissur hafði ríki sitt
fyrir sunnan land og skyldi hvor
þeirra veita öðrum, Gissur og
Þorgils og hið sama var Finn-
björn skyldur til að veita þeim
og svo þeir honum. Hét Hein-
rekur biskup konungi og öllum
þeim sínu trausti. En er þetta
var allt ráðið, þá bjuggu þeir
skip sín til hafs, og fóru þeir
allir í skip með Eysteini hvíta og
fóru þetta sumar til íslands.
Þórður kakali sat eftir í Nor-
egi og líkaði honum það illa, því
að hann hafði áður skipað eignir
Snorra Sturlusonar vinum sín-
um, Eyjólfi Þorsteinssyni
Skagafjörð og búnað í Geldinga-
holti, Hrana Koðránssyni Eyja-
fjörð og búnað á Grund, Þoríéifi
Þórðarsyni Borgarfjörð. Hrafn
Oddsson, Sæmundur Ormsson,
Sturla Þórðarson og Nikulás
Oddsson voru bundnir í trúnaði
og tengdum við Þórð og í vin-
áttu.“
Frh. síðar.
ERLENDAR
BÆKUR
Guðbrandur
Sigurlaugsson:
Caesar:
The Conquest of
Gaul
Translated by S.A.
Handford
Revised with a New In-
troduction by Jane F.
Gardner
Penguin Books
í níu ár sótti Gaius Julius Caesar
fram í Gallíu og lamdi á barbörum
þeim sem þar bjuggu. Löndin vestan
við Rín og norðan Rómverska skatt-
landsins í Suður-Frakklandi (Pro-
vince), hétu Gallía og bjuggu þar
margar þjóðir eða flokkar, hvort
heldur sem maður telur barbara til
manna eða einhvers annars.
Rómverskir vildu vinna þessi lönd
og létu barbarana fá krúsir af vini
fyrir þræl, keyptu samfélögin. Ekki
gengu samskipti Rómverja og Galla
alltaf friðsamlega fyrir sig og voru
skærur tíðar á þeim árum sem róm-
verskir fóru um löndin.
Margan fróðleik má finna í þessu
riti sem Caesar er talinn hafa skrif-
að veturinn ’52—’51 fyrir Krists
burð. Verkið skiptist í átta bækur.
Caesar reit sjö þeirra en vinur hans
Aulus Hirtius rak á það endahnút-
inn með áttundu bók.
Gallastríðin hafa margoft verið
þýdd á enska tungu en hér er á ferð-
inni ný og nútímalegri þýðing en
kostur var á að kaupa fyrir. Bókin er
tæpar 270 bls. og fylgja þær skrár og
listar sem slíku verki þurfa að fylgja
og uppdrættir af Gallíu.
Napoleon: For And
Against
Pieter Geyl
Translated from the
Dutch by Olive Renier
A Perigreen Book
Penguin Books in ass. with
Jonathan Cape
Um Napoleon hafa verið skrifaðar
óteljandi ritgerðir, skrýtlur, bækur
og ritsöfn. I lifanda lífi var hann
goðsögn og allt æði hans með þvílík-
um ólíkindum að stappaði nær full-
kominni brjálsemi. Hann krýndi
sjálfan sig keisara yfir löndum að
páfanum ásjáandi og kom því til
leiðar, að upp var fundin hentug
geymsluaðferð á matvælum, nefni-
lega niðursuðan. Og svo leiddi hann
herfylkin austur á Rússland þar sem
hann varð að láta í minni pokann
fyrir veðrinu. Hann var settur af og
lést í útlegð eftir að margt hafði
gengið á.
í þessari bók fjallar höfundurinn,
sem var prófessor í nútímasögu við
haskólann í Utrecht í Hollandi, um
afstöðu þeirra manna sem létu við-
fangsefnið Napoleon til sín taka og
skrifuðu um manninn langar og
lærðar ritgjörðir.
Allt frá því að Chateaubriand og
Madame de Staél stungu niður
penna til að fjalla um viðfangsefnið,
strax á valdadögum Napoleons
sjálfs, þar til George Lefebvre ritaði
fjórtánda bindið í Histoire Générale,
sem heitir einfaldlega Napoleon
(1935), hafa sagnfræðingar verið að
toga og forma, hver eftir sérstökum
viðmiðunum, efnið og ýmist for-
dæmt keisarann og gerðir hans, ell-
egar lofað hann upp í hástert, því
sagan er eins og hún er, réttlætir allt
ef menn vilja það við hafa.
Bók þessi er rúmar fjögur hundr-
uð síður. Geyl ritar inngang sem
segir frá aðdragandanum að samn-
ingu þessarar bókar en henni fylgir
allt sem fylgja þarf sagnfræðiritum,
krónólógía, bókaskrá og nafna- og
atriðisorðaskrá.
Úlgefandi: Hf. Árvnknr, Kejkjavik
Framkr-stj.: Haraldur Sreinason
RitstjArar. Matthias Johanneaaen
Styrmir Gunnarason
Kitstj.ntr.: Giali SignrAaaon
Augljaingan Baldrin Jónaaon
Ritatjórn: Aóalatneti 6. Sfmi 10100