Alþýðublaðið - 18.03.1987, Blaðsíða 4

4
Miðvikudagur 18. mars 1987
Hér í eina tíð þegar
menn fóru um á tveim-
ur jafnfljótum eða á
hestbaki skiptu sam-
göngur minna máli en
nú. Sjórinn var hinn
breiði og beini vegur
sem menn notuðu milli
verslunarstaða og þeir
litlu flutningar sem
voru á landi voru með
hestum. Mestu skipti
að hver reyndi að vera
Af sam-
göngum á
Austurlandi
„ENDANLEG" LAUSN
ERUGÓÐ JARÐGÖNG
sjálfum sér nógur og
þurfa að draga sem
minnst að. Það þótti
líka óhæfa og jafnvel
ógæfa að leggjast í
ferðalög, eins og það
var stundum orðað.
Nú er öldin önnur. Lífsmáti okk-
ar nútímamanna krefst góðra sam-
gangna. Allir þekkja örlög af-
skekktra byggða á síðustu áratug-
um og nægir þar að nefna Horn-
strandir, Fjörður í S-Þingeyjarsýslu
og Loðmundarfjörð og Víkurnar
milli Seyðisfjarðar og Borgarfjarð-
ar. Þessar sveitir eru ekki öðrum
síðri hvað landkosti varðar. Þeirra
ógæfa var einangrun og erfiðleikar
í samgöngum. Ef grannt er skoðað
eru ákvarðanir í samgöngumálum
jafnframt ákvarðanir stjórnvalda
um það, hvar á að viðhalda byggð
og hvar ekki. Sem sagt stórpólitískt
mál.
Samgöngurnar snerta alla þætti
mannlífsins ef vel er að gáð. At-
vinnulífið er nú sérhæft og krefst
þess að leið með hráefni að vinnslu-
stað og unna vöru á markað sé
greið. Þetta er þveröfugt við sjálfs-
þurftarbúskap forfeðranna. Þá
ætlumst við til þess nú, að geta fyr-
irhafnar- og áhyggjulítið átt sam-
skipti milli byggðarlaga, landshluta
og landa í menningar- og félagslífi.
Og þá er spurningin. Hver er
staða okkar Austfirðinga í þessum
efnum? Við höfum um þrjár leiðir
að velja.
í fyrsta lagi er það sjórinn. Fólks-
flutningar innanlands á sjó heyra
sögunni til nema í einstaka tilfell-
um, Akraborg, Herjólfur o.fl.
Vöruflutningar munu hinsvegar
um ókomna framtíð grundvallast
að mestu á sjóleiðinni. Þar erum
við all vel sett. í vaxandi mæli hljót-
um við að nýta okkur legu fjórð-
ungsins gagnvart Evrópu.
I öðru lagi er flugið. Það heldur
uppi samgöngum við aðra lands-
hluta, og samgöngum þeirra
byggða sem verst eru settar í vega-
kerfinu. Þegar gesti ber að garði
sem þekkja „alvöruflugvelli" í öðr-
um löndum, glotta þeir út í annað
þegar þeir sjá það sem við köllum
flugvelli. Það þarf heldur engan að
undra, að þeir sem mest monta sig
af svokallaðri byggðastefnu, nefna
aldrei flugvelli þegar sú ágæta
stefna berst í tal. Allir Austfirðing-
ar þekkja ásigkomulag Egilsstaða-
flugvallar, og ekki er hægt að hrópa
húrra fyrir flugvellinum á Höfn. Að
ekki sé minnst á flugbrautir á
smærri stöðum, sem þó eru í sum-
um tilfellum raunveruleg lífæð
þeirra. Þegar að er gáð er varla
nema einn staður á landsbyggðinni
með þokkalega aðstöðu, þ.e. Akur-
eyri og finnst þó mörgum að betur
mætti fara þar. Af framansögðu er
ljóst að við svo búið má ekki una.
Flugvellirnir eru ekki nefndir á nafn þegar talað er um byggðastefnuna.
Sumir sáu það fyrir löngu, en
stjórnarliðið á Alþingi uppgötvaði
þetta nú eftir áramótin! Það var
nefnilega svo, að stjórnarþing-
menn, þ.m.t. 4 þingmenn Austur-
lands felldu breytingartillögu við
fjárlög, sem miðaði að því að hefj-
ast handa við nýbyggingu flugvallar
á Egilsstöðum. Sennilega hafa þeir
sömu svo vaknað upp við vondan
draum eftir bílífi jóla og áramóta
og munað eftir kosningum í vor.
Nema hvað, sjálfur samgönguráð-
herra kemur fram með þingmál,
sem heimilar lántöku vegna byrjun-
arframkvæmda við fyrrnefndan
flugvöll. Það er alltaf gleðilegt að
sjá menn bæta ráð sitt, en stundum
jafnframt grátbroslegt.
í þriðja lagi er svo sá þáttur sam-
gangna, sem skiptir okkur meðal-
Jónana mestu máli frá degi til dags,
samgöngur á landi. Samvinna og
samskipti manna innan fjórðungs
eru fyrst og fremst háð þessum
þætti, en oft eru Ijón á veginum.
Fyrst vil ég nefna þann misskiln-
ing að hringvegurinn svonefndi
hafi opnast 1974 þegar brýrnar á
Skeiðarársandi voru vígðar. Þar
vannst að vísu stór orrusta, en sú
síðasta er enn óháð. Þar á ég að
sjálfsögðu við tengingu Héraðs og
Vopnafjarðar, tengingu Austur-
lands áleiðis norður í land. Hún er
ekki fyrir hendi nú, þegar vegurinn
um Möðrudal er lokaður svo mán-
uðum skiptir vegna snjóa og síðar
aurbleytu á vorin. Þetta er í raun
ekkert einkamál okkar Austfirð-
inga og næstu granna í norðri.
Þjóðin á að leggja metnað sinn í að
ljúka hringveginum, og það strax.
Nú á dögunum var seld rúta frá
Vopnafirði til Egilsstaða. Henni var
ekið í nýja heimahaga sem leið lá
...ákvarðanir í samgöngumálum
jafnframt ákvarðanir um það hvar
á að viðhalda byggð og hvar ekki
...þeir sem mest monta sig af svo-
kallaðri byggðastefnu nefna aldrei
flugvelli þegar sú ágœta stefna
berst í tal
Það er alltaf gleðilegt að sjá menn
bœta ráð sitt, en stundum jafn-
framt grátbroslegt
Henni var ekið í nýja heimahaga
sem leið lá frá Vopnafirði til
Egilsstaða um Akureyri og Reykja-
vík
frá Vopnafirði til Egilsstaða um
Akureyri og Reykjavík!
Næst nefni ég erfiðustu og fjöl-
förnustu fjallvegina. Fagridalur er
ekki vandamál en „endanleg“ lausn
í vegagerð til Seyðisfjarðar og Nes-
kaupstaðar eru góð jarðgöng. Þau
koma að vísu ekki í einni svipan en
gera verður áætlun um jarðgangna-
gerð á landinu öllu, raða verkefnum
í forgangsröð og hafa einn vel þjálf-
aðan vinnuflokk stanslaust í þessu
verkefni. Fjármögnun verður að
vera óháð almennri vegagerð í land-
inu. Þar til þessi lausn er orðin að
veruleika verður að stórauka snjó-
mokstur og hafa reglur sveigjan-
legri en nú er. Allt raus manna
sunnan heiða um hvað dýrt sé að
moka snjó fyrir dreifbýlisvarginn
látum við sem vind um eyrun þjóta.
Það er lágmarkið að við, þolendur
miðstýringarinnar á S-V horninu
eigum greiða leið í dýrðina.
í fjórða lagi er það sem kalla má
almenna vegagerð og viðhald.
Vissulega er aukning bundins slit-
lags frá ári til árs ánægjuleg. Hins
vegar ber að gæta hófs þar, ef af-
leiðingin er sú að bráðónýtir vegar-
kaflar til margra ára sitja lengi á
hakanum. Hér er sótt í sömu sjóð-
ina og verður að vega og meta ræki-
lega hvað skynsamlegt er hverju
sinni. Að lokum þetta. Þó kjör-
dæmið sé stórt og oft erfitt hvað
samgöngur varðar eigum við að
bera höfuðið hátt, og krefjast réttar
okkar í þessum málaflokki. Það er
nefnilega eins og ég sagði í upphafi
spurning um líf eða dauða hvers
byggðarlags, hvort samgöngur eru
sómasamlegar eða ekki.
Lítum björtum augum fram á veg-
inn.
Magnús Guðmundsson
Seyðisfirði