Alþýðublaðið - 18.03.1987, Side 6

6
DAGUR í LÍFI
„Landbúnaður — aðferð til að lifa“ hét
grein sem formaður þingflokks Fram-
sóknarflokksins, skrifaði í Tímann seint á
síðasta sumri. Ungur maður sem skrifaði
grein í Austra í janúarmánuði var greini-
lega ekki sammála þingflokksformannin-
um. Greinin hans hét nefnilega: „Jarðar-
förin auglýst síðar“. íslenskir bændur rísa
nú til byltingar um allt land, halda stór-
fundi og krefjast afdráttarlausra svara. En
hvernig er dagur í lífi bóndans nú?
Dagur
í lífi sveitarstjóra
Hringja í þingmennina út af höfninni. Pressa þá til að
setja smá pening í þilið.
Hringja í menntamálaráðuneytið. Pína þá til að gera
upp þessa 2ja ára skuld í skólabyggingunni.
Hringja í þingmanninn og láta hann hringja í banka-
stjórann í Reykjavík og láta hann hringja í útibússtjór-
ann hér til að lána frystihúsinu til að frystihúsið geti
borgað fólkinu.
Eigum við að taka dæmi af ung-
um bónda. Hann var hvattur af
kerfinu til að fjárfesta. Hann var
styrktur til að byggja 60 kúa fjós.
Nú er hann búinn að fá tölvustrimil
í gluggaumslagi frá skrifborðs-
bændum við Hagatorg. Þar er hon-
um sagt að hann fái greitt fyrir af-
urðir 30 kúa. Dagur í lífi þessa
bónda snýst ekki um að bústofninn
lifi af baráttuna við duttlunga
moldar og náttúruafla.
Nei. Hver dagur í lífi hans snýst
um það hvort fjölskyldan lifir af
baráttuna við kerfið, tölvustriml-
ana og skuldbreytingarnar. Kerfið,
sem segist vera honum til varnar, en
er vaxið honum yfir höfuð, drepur
kjark hans og kæfir sjálfsbjargar-
viðleitni.
En lítum á hag’ fleira fólks.
Hvernig er þessi dagur í lífi fisk-
verkakonunnar? Hún mætti kl. 7 í
morgun og vann til kl. 7 í kvöld.
Þetta gerir hún 6 daga vikunnar.
Hún er rekin í kaffi og úr kaffi og
rekin í pásu og úr pásu með glymj-
andi bjölluhringingum.
Afköst hennar eru vegin og skráð
á tölvurnar.
Handbragð hennar er metið af
eftirlitsmönnunum.
Hún er vegin og metin og lífsstarf
hennar fest upp á töflu á kaffistof-
unni.
Prívat og persónulega stendur
hún þannig frammi fyrir dómurum
sínum, dag eftir dag, viku eftir
viku, ár eftir ár, allt þar til hún get-
ur ekki meir.
Hvað leitar á huga hennar eftir
þennan langa vinnudag.
Hún hugsar e.t.v. eins og svo
margir aðrir, ekki síst á landsbyggð-
inni:
Af hverju er þessi vinnuþrælkun
í landi háu þjóðarteknanna? —
Sagði ekki Steingrímur um áramót-
in að við hefðum aldrei haft það
svona gott?
Hvernig reikna þeir bónusinn á
kaupfélagskontórnum eða í bank-
anum? — Aldrei heyri ég bjöllurnar
hringja þar.
Ættum við ekki að reyna að
leigja eða jafnvel selja húsið og
flytja suður og breyta til?
Er nokkur framtið í þessu?
Hvernig skyldi dagur í iífi sveit-
arstjórans í plássinu vera?
Hvað gerði hann í dag?
1. Hingja í þingmennina út af
höfninni. Pressa þá til að setja
smá pening í þilið.
2. Hringja í menntamálaráðuneyt-
ið. Pína þá til að gera upp þessa
2ja ára skuld í skólabygging-
unni.
3. Hringja í þingmanninn og láta
hann hringja í bankastjórann í
Reykjavík og láta hann hringja í
útibússtjórann hér til að lána
frystihúsinu til að frystihúsið
geti borgað fólkinu.
Hvað leitar á huga sveitarstjór-
ans að loknum þessum vinnudegi?
Af hverju eru þingmenn og fjár-
veitinganefnd Alþingis að ráðstafa
smáframkvæmdum úti á landi?
Kemur ekki stór hluti þjóðartekn-
anna um þessa höfn. Getum við
ekki fengið sjálf að ákveða þetta og
bera ábyrgð?
Af hverju eru embættismenn i
menntamálaráðuneytinu að vasast
í smáu og stóru um okkar skóla-
mál? Af hverju fáum við ekki
ákveðnar upphæðir og sjáum um
þetta sjálf, án sífelldra mótfram-
laga og kostnaðarskiptinga?
Af hverju þarf ég sífellt að fara í
gegnum alþingismenn með alla
skapaða hluti hér, fjármál og redd-
ingar?
Af hverju þarf sífellt að hanga í
símanum og hringja suður?
Við bóndann vil ég segja þetta:
1) Jafnaðarmenn eru algerlega
andvígir kvótakerfi í landbún-
aði.
2) í stað þess að bóndinn reki bú
sitt eftir tilskipunum frá Reykja-
vík, þarf almennar aðgerðir sem
endurreisa frjálsa, bjargálna
bændur. Mikilvægir þættir í
slíkri stefnu væri svæðaskipulag
eftir landkostum og beinir
samningar bænda, vinnslu-
stöðva og söluaðila. Þar til því
takmarki er náð, væri um að
ræða tímabundnar verðábyrgðir
af hálfu ríkisvalds.
3) Við viljum afnema alla einokun
á söluj afurða innanlands og ut-
an.
Með slíkum aðgerðum og miklu
fleiri verða að nást þau markmið:
að landbúnaður verði hagkvæmur
og lúti lögmálum viðskipta,
að byggð haldist um land allt,
að framleiðsluvörur landbúnaðar-
ins verði mun ódýrari en nú er,
að bændur búi við góð lífskjör.
Við fiskverkakonuna vil ég segja
þetta:
Lágu launin og vinnuþrælkunin
eru ekki náttúrulögmál. Þegar við-
skiptakjör og afli eru með því besta,
sem þekkist, er það þjóðarsmán að
þrælakjör skuli líðast.
* Það er hægt að stuðla að endur-
skoðun launakerfisins og hvetja
til hækkunar daglaunanna
sjálfra.
* Það er hægt að auka arðsemi og
greiða hærri laun með fjárhags-
legri endurskipulagningu og auk-
inni sérhæfingu fyrirtækjanna.
* Það er hægt að ná hærra afurða-
verði með því að rjúfa einokun í
sölustarfi og hleypa inn nýju
blóði.
* Það er hægt að brjóta á bak aftur
fábreytni atvinnulífsins með auk-
inni fullvinnslu og nýjum aðferð-
um.
* Það er hægt að bylta skattkerf-
inu, taka skattbyrðina af fólki og
færa meir yfir á fyrirtækin.
Þetta er hægt og þetta þarf að
gera.
Við sveitarstjórann vil ég segja
þetta:
Miðstýringin frá Reykjavík og
sjálfsbjargarleysi landshlutanna
eru ekki náttúrulögmál. En þetta
kerfi er óskadraumur fyrirgreiðslu-
pólitíkusanna, sem eru búnir að
haga kerfinu þannig að til þeirra
liggja allir valdataumar, til þeirra
liggja allar línur. Þeir bíða við sím-
ann og bjóða aðstoð sína til að leysa
einstök vandamál, í stað þess að
breyta kerfinu svo fólk geti leyst sín
vandamál sjálft.
* Það er hægt að færa völd á
heimaslóð með nýjum héraðs-
stjórnum og sterkum sveitarfé-
lögum.
* Það er hægt að veita heimaaðil-
um stóruakið sjálfræði um tekju-
stofna og að hafa verkaskiptingu
skýra, þannig að saman fari
ákvörðun, framkvæmd og
ábyrgð.
* Það er hægt að geyma og ávaxta
fjármagn á heimaslóð, í stað þess
að safna því á örfáa reikninga í
aðalútibúum bankakerfisins í
Reykjavík.
Þetta er hægt og það skulum við
gera.
Þetta eru leiðirnar til að gera þær
breytingar, sem eru nauðsynlegar til
að tryggja afkomu fólksins.
í fyrsta lagi þarf að bylta stjórn-
kerfinu til að færa völd heim i hér-
uð, stöðva fjármagnsflóttann og
brjóta betlistafinn. Þessi völd eiga
að færast til héraða og sveitarfélaga
frá stöðnuðu flokka- og embættis-
mannavaldi í Reykjavík.
f öðru lagi þarf atvinnulífsbreyt-
ingu, gjörbreytingu á hugsunar-
hætti þannig að ríkisvaldið hætti
með stjórnmála- og embættis-
mönnum að stjórna atvinnurekstri
af borðum ráðuneytanna og hags-
munasamtakanna. í staðinn á ríkis-
valdið að stuðla að og láta fólkið
um að skapa. Þessi atvinnulífsbylt-
ing þarf að leiða til aukinnar sam-
keppni, bæði í landbúnaði og sjáv-
arútvegi. Það þarf að brjóta múra
einokunar í sölu- og þjónustumál-
um þessara greina. Ríkisvaldið á að
stuðla að stofnun og rekstri smáfyr-
irtækja einstaklinga. Þannig þarf
að nýta og virkja áræði og framtak
fólks.
Til þess að koma þessum áform-
um í framkvæmd þarf bylgingu á
hugarfari, stjórnkerfi og atvinnu-
lífi.
Það eru háleit markmið. Ég
treysti Alþýðuflokknum, sterkum,
stórum flokki jafnaðarmanna, til
að innleiða þessi nýju sjónarmið.
Við viljum afnema alla einokun á
sölu afurða innanlands og utan
Miðstýringin frá Reykjavík og
sjálfsbjargarleysi landshlutanna eru
ekki náttúrulögmál
Það þarf að brjóta múra einokun-
ar í sölu- og þjónustumálum þess-
ara greina
Til þess að koma þessum áformum
í framkvœmd þarf byltingu á hug-
arfari, stjórnkerfi og atvinnulífi