Alþýðublaðið - 03.04.1987, Blaðsíða 16

alþýöu-
■ n ft.tt.j
Föstudagur3. apríl 1987
Alþýðublaðið, Ármúla 38, 108 Reykjavík
Sími: (91) 681866, 681976
Útgefandi: Blað hf.
Kitstjórar: Árni Gunnarsson og lngólfur Margeirsson
Blaðamenn: Örn Bjarnason Ása Björnsdóttir, Kristján Þor-
valdsson og Jón Daníelsson
Framkvaemdastjóri: Valdimar Jóhannesson
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir
Setmng og umbrot Alprent hf., Ármúla 38
Prentun: Blaðaprent hf., Siðumúla 12
Askriftarsíminn
er 681866
Sambandsleysi milli kynslóðanna
Sjálfsmorð aukast meðal
ungs fólks í Bandaríkjunum
Fremur óvenjuleg ráðstefna
var haldin í Los Angeles nýlega,
þegar 2000 skólanemendur
komu þar saman til að ræða
vandamál ungs fólks við upp-
eldisfræðinga, sálfræðinga og
lækna. Rætt var um ofbeldi og
eiturlyfjaneyslu, þungun og
þungunarvarnir og sitthvað
fleira. Niðurstöður umræðn-
anna voru einróma þær að
þunglyndi og sjálfsmorðs-
hneigð fari vaxandi meðal
bandarískra ungmenna.
Kveikjan að ráðstefnunni og
ástæðan fyrir hinni miklu þátttöku
var nýafstaðinn harmieikur í ná-
grenninu, að sögn Frank Nelson,
sálfræðings og forstöðumanns ung-
lingaathvarfs í Los Angeles, sem
vinnur að rannsóknum á tíðni og
ástæðum fyrir sjálfsmorðum ungs
fólks og einbeitir sér að forvarnar-
starfi meðal unglinga.
í smábænum Bergenfield í New
Jersey hafði fundist Chevrolet
Camaro bifreið í gangi í lokuðum
bílskúr. í bifreiðinni voru: Thomas
Olton 18 ára, systurnar Cheryl og
Lisa Burress 16 og 17 ára og Thom-
as Rizzo 19 ára. Þau voru öll látin
þegar að var komið.
Fréttin um sjálfsmorð fjórmenn-
inganna barst eins og eldur í sinu
um öll Bandaríkin og næstu 5 dag-
ana sviptu sex ungmenni á aldrin-
um 14-19 ára sig lífi. Tvö þeirra, vin-
konurnar Nancy Grannan 19 ára og
Karen Logan 17 ára, frá Alsip í lllin-
ois urðu samferða í dauðann.
Röð sjálfsmorða
Tildrög þessara atburða stað-
festu þá kenningu sem lengi hefur
verið haldið fram af þeim sem hafa
kortlagt sjálfsmorð, að alda sjálfs-
morða grípi oft um sig hjá ungling-
um á vissum tímum og afmörkuð-
um svæðum.
„Kippu-kenningin“ um sjálfs-
morð hópum saman hefur verið á
borðinu hjá bandarískum sálfræð-
ingum síðan 1982, þegar þrjú ung-
menni sviptu sig lífi með stuttu
millibili í Millwaukee. Árið 1983
urðu Texasbúar í Houston og Plano
fyrir biturri reynslu, þegar 25 ung-
menni sviptu sig lífi þar á einu ári.
Fram að þessu hefur ekki verið
vísindalega staðfest að þessi dóm-
ínó-kenning um eðli sjálfsmorða
væri á rökum reist. Sjálfsmorðssér-
fræðingar, eins og t.d. Frank Nel-
son telja að sú mikla umræða sem
sjálfsmorð meðal ungmenna vekur
í dagblöðum, útvarpi og sjónvarpi,
hvetji unglinga, sem eru tilfinninga-
lega mjög móttækilegir, til þess að
gera sínar eigin sjálfsmorðshugleið-
ingar að veruleika.
Sem dæmi um það má nefna
Kevin Pyter 14 ára, sem fannst lát-
inn úr kolsýringseitrun í bílskúr
foreldra sinna.í Illinois. Móðir hans
fullyrti að sonur hennar hefði aldrei
hugleitt sjálfsmorð, en samt fann
lögreglan blaðaúrklippur um and-
lát fjórmenninganna í Bergenfield
og vinstúlknanna frá Alsip undir
rúmdýnunni í herbergi hans.
Skýrsla sem heilbrigðisyfirvöld í
Atlanta hafa nýlega sent frá sér,
sýnir einnig þessa sömu tilhneig-
ingu; að sjálfsmorð breiðist út eins
og farsótt. Samkvæmt skýrslunni
hafa nærri 50.000 Bandaríkjamenn
á aldrinum 15-24 ára svipt sig lífi á
árabilinu 1970-1980. í árslok 1980
var árlegur fjöldi tilfella 50% hærri
en 10 árum áður.
■

svipta sig lífl segjast vera „útbrunnir'
Margir af unglingunum sem
Upp úr 1980 fækkaði sjálfs-
morðstilfellum lítið eitt hlutfalls-
lega, en síðasta ár sem tölur eru til
um, árið 1984 á metið hvað varðar
tíðni sjálfsmorða, eða 12,5 af hverj-
um 100.000 unglingum. Sjálfsmorð
voru önnur algengasta dánarorsök
unglinga, næst á eftir umferðaslys-
um. Sérfræðingar telja þó að fjöldi
þeirra sem fremja sjálfsmorð sé
miklu meiri en fram kemur í opin-
berum skýrslum. Árlegur fjöldi sé
nær því að vera 50.000 en 5.000. í
langflestum tilvikum þyki aðstand-
endum hinna látnu betra að gefa
upp slys sem dánarorsök og það sé
yfirleitt látið eftir þeim.
Oft er það líka þannig að einhver
vafi er á um dánarorsök. Flestir þeir
sem fremja sjálfsmorð nota til þess
byssu, svo vel er hægt að hugsa sér
að óvarkárni sé um að kenna.
Sálfræðingurinn telur þó að það
sé alltof einföld skýring að aukin
tíðni sjálfsmorða sé afleiðing auk-
innar útbreiðslu skotvopna. Hann
segir að það hafi aldrei verið jafn
erfitt og nú að vera táningur.
Bandarískar fjölskyldur sýni
greinileg merki „hnignunar". Til
dæmis sé sambandsleysi og tjá-
skiptaerfiðleikar milli kynslóðanna
útbreitt vandamál á heimilunum.
Lyklabörnum fjölgar stöðugt og
þau sækja fyrirmynd sína og gildis-
mat til sjónvarpsefnis, án þess að fá
tækifæri til að læra að leysa sín eig-
in vandamál. Skólunum er gert að
taka við uppeldishlutverkinu, en
það er þeim ofviða, segir Frank
Nelson.
„Sjáumst“
Af síðustu sjálfsmorðsöldunni er
hægt að draga þó nokkurn lærdóm.
Fjórmenningarnir frá New Jersey
tilheyrðu hópi nemenda sem köll-
uðu sig sjálfir því táknræna nafni
„hinir útbrunnu“ og reyndu að
bæta sér upp erfiðleika í námi með
áfengis- og hassneyslu. Ákvörðun
þeirra var undirbúin og vandlega
kynnt. Kvöldið fyrir sjálfsmorðið
höfðu Lisa og Cheryl Burress
hringt í a.m.k. 30 af félögum sínum.
Að sögn þeirra höfðu þær gefið ým-
islegt í skyn; meðal annars höfðu
þær sagt í sérstökum tóni „Við ætl-
um að fara og hitta Joe“, en vinirnir
höfðu ekki áttað sig á því að þessi
orð hefðu neina sérstaka þýðingu.
„Hinir útbrunnu" skildu hins
vegar vel hvað þessi orð merktu.
Joe, Joseph Major 18 ára, hafði ver-
ið vinur Lisu og í september í fyrra
Á þessu vori kemur væntanlega út
endurútgáfa af kvæðum Freysteins
Gunnarssonar, skólastjóra Kenn-
araskóla íslands. Nemendum Frey-
steins, sem á lífi eru og til hefur
náðst, hefur verið sent bréf um út-
gáfuna, sem er helguð minningu
Freysteins. Nöfn þeirra nemenda
hans sem vilja heiðra minningu
hans með því að gerast áskrifendur
að bókinni, verða birt í skrá framan
við kvæðin. Mjög margir hafa þeg-
ar svarað bréfinu fyrir áður tilskil-
inn frest, en hér með er minnt á
stökk hann fram af 60 metra stand-
bergi við Hudsonflóann. Það atvik
var útskýrt af lögreglunni sem
verknaður framinn í ölæði. Lisa og
Thomas höfðu verið viðstödd og
heyrt síðustu orð hans, sem voru
„Við sjáumst“.
þetta aftur og skilafresturinn lengd-
ur til 15. apríl n.k. og þess vænst að
allir þeir sem vilja eiga aðild að út-
gáfunni með fyrrnefndum hætti
svari fyrir þann tíma í síðasta lagi,
svo að nöfn þeirra komist á skrána.
Ekki hefur náðst til þeirra sem búa
erlendis, en viti einhverjir um skóla-
systkin þar væri þakkarvert ef þeim
væri gert viðvart um þessa útgáfu.
Allar upplýsingar veita Andrés
Kristjánsson, sími 40982, Gils Guð-
mundsson, sími 15225, og Ragnar
Þorsteinsson, sími 45067.
Kvæði Freysteins
Gunnarssonar