Morgunblaðið - 17.02.2001, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SAMNINGUR um alþjóð-lega flugumferðarþjónustuumhverfis Ísland er Íslend-ingum afar mikilvæg og
mikið í húfi að þjónustan verði ekki
færð úr landi. Gjaldeyristekjur af
þjónustunni skipta orðið tugum
milljóna Bandaríkjadala árlega og
fyrirsjáanlegt að samfelldur vöxtur í
þjónustunni haldi áfram næstu ár.
Þá skapar flugumferðarþjónustan
mörg mikilvæg störf á Íslandi og
stuðlar að aukinni tækniþekkingu og
betri tækjakosti í flugumferðarþjón-
ustu, sem skilar sér ekki síst í flug-
umferðarþjónustu innanlands.
Frá upphafi samningsins 1948
hefur flugumferðarþjónustan á Ís-
landi verið undir ströngu eftirliti Al-
þjóðaflugmálastofnunarinnar, enda
fara um flugstjórnarsvæðið hundruð
þúsunda flugfara árlega og tugmillj-
ónir farþega. Tveggja daga verkfall
flugumferðarstjóra sem hefst á
þriðjudaginn, auk fyrirhugaðs
þriggja daga verkfalls 28. febrúar til
3. mars, hefur því valdið nokkrum
óróa og telur Þorgeir Pálsson flug-
málastjóri allar truflanir á alþjóð-
legri flugumferð um svæðið til þess
fallnar að grafa undan framtíð þjón-
ustunnar og veikja grunninn að því
að Íslendingum verði falin þessi
ábyrgð. Þorgeir segir jafnframt ljóst
að margir erlendir aðilar hafi áhuga
á því að auka umsvif og tæknilega
séð er því lítið til fyrirstöðu.
Alþjóðaflugmálastofnunin, ICAO,
sendi í vikunni bréf til Sturlu
Böðvarssonar samgönguráðherra
þar sem varað er við afleiðingum
truflana á alþjóðlegu flugi á flug-
stjórnarsvæði Íslendinga og benti
forseti ICAO ráðherra á að stofn-
unin gæti þurft að endurúthluta
flugumferðarþjónustu yfir úthöfun-
um. Sturla sagðist í samtali við
Morgunblaðið meta bréfið þannig að
gerðar væru stífar kröfur til Íslend-
inga um að uppfylla samninginn.
„Samkvæmt bréfinu kemur það
skýrt fram, að getum við ekki efnt
samninginn verði aðrir kallaðir til
þess. Það er ljóst að flugfélögin sem
nýta þessa þjónustu munu ekki
sætta sig við að setja allt úr skorðum
vegna þess að við getum ekki upp-
fyllt þennan samning. Það er alveg
ljóst að Alþjóða flugmálastofnunin
mun þegar í stað setja af stað vinnu
við að leysa þetta mál. Þeir munu
ekki láta það viðgangast að það verði
truflun á fluginu.“
Loftur Jóhannsson, formaður
Félags íslenskra flugumferðar-
stjóra, segist ekki túlka bréf ICAO
til samgönguráðherra þannig að yf-
irvofandi verkfall hafi veruleg áhrif
á framtíð flugumferðarþjónustu Ís-
lendinga. Það væri túlkun stjórn-
valda en ekkert í bréfinu benti til
þess og forseti ICAO væri í raun að
áminna stjórnvöld um ábyrgð þeirra
og skyldur á íslenska flugstjórnar-
svæðinu. Verkfallsaðgerðir væru í
samræmi við alþjóðasamninga og
-lög og auðvitað gætu verkföll orðið
og hefðu átt sér stað annars staðar
en á Íslandi.
Gífurleg aukning í umferð á ís-
lenska flugstjórnarsvæðinu
Samningur vegna alþjóða flug-
þjónustu Íslendinga var undirritað-
ur í Montreal 16. september 1948. Á
þessu tímabili hefur þjónusta Ís-
lendinga verið undir nákvæmu og
stífu eftirliti Alþjóða flugmálastofn-
unarinnar. Guðmundur Matthías-
son, fyrrverandi framkvæmdastjóri
Flugumferðarþjónustunnar, sagði í
samtali við Morgunblaðið á 50 ára
afmæli flugumferðarþjónustunnar,
að í byrjun hafi verið nokkur vafi á
því að Íslendingar gætu haldið
samningnum þar sem mjög óvana-
legt væri að slíkur samningur væri
gerður á milli Alþjóðaflugmálstofn-
unarinnar og eins ríkis. Þjónustan
hefði hins vegar reynst það örugg í
gegnum tíðina að þeim vafa hafi ver-
ið eytt.
Flugstjórnarsvæðið sem Íslend-
ingar hafa umsjón með er 5,3 millj-
ónir ferkílómetra að stærð, um
fimmtíu sinnum stærra en Ísland.
Flugumferð hefur aukist um svæðið
árlega frá upphafi og segir Hall-
grímur Sigurðsson hjá Flugmála-
stjórn að á síðasta ári hafi 94.000 al-
þjóðleg loftför farið í gegnum svæðið
fyrir utan töluvert herflug. Árið
1999 fóru rúmlega 83.000 flugvélar
um svæðið og ríflega 73.000 vélar ár-
ið 1998, þannig að aukning á milli ára
er umtalsverð. Síðustu áratugi hefur
aukningin orðið gífurleg og fyrstu 15
dagana í desember 1998 fóru jafn
margar flugvélar um íslenska svæð-
ið og allt árið 1950.
Ekki eru til nákvæmar tölur yfir
fjölda farþega, en miðað við þær við-
miðunartölur sem alþjóðasamtök
flugfélaga nota og þær flugvélar og
fjölda sem hér fer í gegn má ætla að
25 milljónir farþega fljúgi í gegnum
svæðið árlega. Reiknað er með að
fjöldi farþega sé frá 60.000 og upp
í120.000 á hverjum degi.
Tekjur af flugumferðarþjón-
ustunni nema milljörðum
Gjaldeyristekjur af flugumferðar-
þjónustunni hafa vaxið um 10% á
hverju ári undanfarin ár, að sögn
Hallgríms. Beinar tekjur af þjónust-
unni nema nú um 20 milljónum
Bandaríkjadala á ári, eða hátt í tvo
milljarða króna. „Það er gríðarlega
mikil uppsveifla í þessu, sem hefur
verið samfelld og fyrirséð að hún
muni halda áfram.“
Um 180 störf tengjast alþjóðlegu
flugumferðarþjónustunni beint og
eru það störf hjá Flugmálastjórn,
Fjarskiptastöðinni í Gufunesi og
Veðurstofu Íslands, en þessar stofn-
anir hafa frá upphafi verið aðilar að
samningnum. Nú eru starfandi 96
flugumferðarstjórar hér á landi og
telur Hallgrímur að þeim gæti fækk-
að a.m.k. um helming ef alþjóðlega
þjónustan yrði flutt úr landi.
Magnús Jónsson veðurstofustjóri
segir að 23–24 störf hjá Veðurstof-
unni séu alfarið greidd af ICAO, auk
ýmiskonar annars kostnaðar. ICAO
greiðir Veðurstofunni á bilinu 110–
120 milljónir á ári, sem er um 20% af
veltu Veðurstofunnar. Um er að
ræða starfsmenn sem starfa á Kefla-
víkurflugvelli við flugvallarathugan-
ir og háloftamælingar og veðurfræð-
inga og þjónustufulltrúa sem starfa í
Reykjavík. Auk þess greiðir ICAO
kostnað vegna þriggja
veðurathuganastöðva úti á
sögn Magnúsar hafa erlen
sýnt áhuga á að sinna veðu
unni, ekki síður en flug
þjónustunni. Það hefur m
til umræðu hvort írska ve
gæti tekið þessa þjónustu
Magnús Waage, forst
radíóþjónustu Landssíma
að 44 starfsmenn starfi b
samningnum hjá Fjarskip
í Gufunesi og fái laun sín
Heildarvelta vegna sam
bæði vegna launa og ann
aðar, er um 370 milljónir k
og segir Magnús að án sa
myndi þessi starfsemi alve
Flug á Íslandi mu
lamast komi til verk
Mikil hátækni er í krin
umferðarþjónustuna og s
grímur Sigurðsson hjá F
stjórn að hér á landi sé
ýmsar alþjóðlegar rann
tengslum við flug. Hér á
starfandi fyrirtæki eins og
og fleiri íslensk fyrirtæki s
is verkefni vegna þjónust
sögn Hallgríms er ljóst a
þekking og tæknikunnátta
ast úr landi yrði flugumfe
ustan flutt frá Íslandi.
Vegna samningsins um
flugumferðarþjónustu er h
fjöldi starfsmanna og hát
aður sem óhjákvæmilega
flugumferðarstjórn í in
fluginu og sparar þannig
lega talsverðar fjárhæðir
lendingar þyrftu annars a
þá uppbyggingu. Væri þet
staðar væri viðbúið að leg
hærri flugleiðsögugjöld á
innanlands, og því ekki fja
draga þá ályktun að innan
ið njóti góðs af alþjóða flu
arþjónustunni.
Verkfall flugumferðars
og 21. febrúar mun óhják
hafa veruleg áhrif á flug
bæði millilandaflug og in
Samningur Íslendinga um alþjóðlega flugumf
Miklir hag
ir að viðh
samning
Verkfall flugumferðarstjóra mun r
umhverfis Ísland. Flugmálayfirvöld
af framtíð alþjóðlegrar flugumferða
telja samninginn við Alþjóðaflugmá
komi til verkfalls. Eiríkur P. Jörund
samningsins fyrir íslens


 





 








  



 ! "#$%&''
+ 
,     
 

-  
„AÐ SKAMMA ALBANÍU“
VARASÖM
VERKFALLSLEIÐ
Fari flugumferðarstjórar í verk-fall í næstu viku, eins og þeirhafa boðað hafi ekki samizt áð-
ur í kjaradeilu þeirra við ríkið, virðist
einsýnt að afleiðingarnar verði mjög
alvarlegar.
Eins og fram kemur í Morgun-
blaðinu í dag skilar samningur Ís-
lands við Alþjóðaflugmálastofnunina
(ICAO) vegna þjónustu við alþjóðlegt
farþegaflug yfir Norður-Atlantshaf
milljörðum króna í tekjur árlega og
skapar um 180 hátæknistörf. Auk
flugumferðarstjóra hafa tugir starfs-
manna í veður- og fjarskiptaþjónustu
atvinnu af samningnum. Jafnframt
nýtur innlend flug- og veðurþjónusta
góðs af þeim tækjabúnaði, mannafla
og þekkingu, sem þarf að vera til stað-
ar vegna alþjóðaflugþjónustunnar.
Það væri fráleitt að stefna öllu
þessu í hættu með verkfalli, fyrir nú
utan þau óþægindi, sem farþegar í
millilandaflugi til og frá Íslandi yrðu
fyrir.
Engin ástæða er til annars en að
ætla að full alvara sé að baki bréfi
Assad Kotaite, forseta ICAO, sem
hann hefur sent íslenzkum stjórnvöld-
um. Þar kemur fram að engar trufl-
anir á alþjóðlegu flugi um íslenzka
flugstjórnarsvæðið verði liðnar. End-
urteknar truflanir muni leiða til þess
að flugumferðarþjónustan verði tekin
úr höndum Íslendinga. Þær séu óvið-
unandi í augum alþjóðaflugsamfélags-
ins og hins almenna flugfarþega.
Komið hefur fram að önnur ríki hafi
sótzt eftir þeim miklu umsvifum, sem
felast í umsjón Norður-Atlantshafs-
flugsins. Nógir verða um hituna ef Ís-
lendingar glutra samningnum úr
höndum sér.
Vissulega þurfa báðir aðilar að
leggja sitt af mörkum til að ná saman í
þeirri kjaradeilu, sem nú er uppi milli
flugumferðarstjóra og ríkisins. Því
verður hins vegar varla trúað að flug-
umferðarstjórar leggi niður störf og
valdi truflun á flugumferð yfir Atl-
antshafið, því að það virðist augljóst
að það jafngilti ekki aðeins því að þeir
sviptu sjálfa sig atvinnunni til fram-
búðar, heldur einnig tugi annarra.
Ákvörðun fjármálaráðherra Evr-ópusambandsins um að ávíta
Íra fyrir stefnu þeirra í ríkisfjár-
málum hefur mælst misjafnlega fyr-
ir. ESB-ráðherrarnir gagnrýndu
skattastefnu Íra sem þeir sögðu ýta
undir verðbólgu. Hún nam 5,6% á Ír-
landi á síðasta ári en meðaltal verð-
lagshækkana á ESB-svæðinu öllu
var 2,3%. Þrátt fyrir þessar tölur
ákvað írska stjórnin á síðasta ári að
afgreiða fjárlög er gera ráð fyrir
verulegum skattalækkunum og segir
að hún muni engu að síður ná fram
þeim markmiðum að reka ríkissjóð
með afgangi og greiða niður skuldir.
Írar segja orsök verðbólgunnar ekki
vera að finna í stefnu stjórnarinnar í
ríkisfjármálum heldur lágu gengi
evrunnar (stór hluti utanríkisvið-
skipta Íra er í dollurum) og háu olíu-
verði.
Vítur evrópsku fjármálaráðherr-
anna byggjast á stöðugleikasátt-
málanum sem samþykktur var í
tengslum við áform ESB um sameig-
inlegan gjaldmiðil. Með honum var
veitt heimild til aðgerða gegn ríkjum
er ekki standa við tiltekin markmið í
ríkisfjármálum.
Þótt ekki sé deilt um nauðsyn þess
að halda peningamálum í föstum
skorðum innan Evrópusambandsins
eftir upptöku hins sameiginlega
gjaldmiðils má spyrja hvort skyn-
samlegt hafi verið að samþykkja vít-
ur á Íra einmitt nú. Þrátt fyrir verð-
bólgutölur síðasta árs er það
staðreynd að verðbólga hefur hjaðn-
að hratt á Írlandi upp á síðkastið. Í
janúar mældist hún 3,9%, sem var
minni verðbólga en t.d. í Hollandi.
Þá ber að hafa hugfast að þetta er í
fyrsta skipti sem ráðherrar ESB
ávíta aðildarríki með tilvísun í stöð-
ugleikasáttmálann. Samt er þetta
alls ekki í fyrsta skipti sem eitthvert
evruríkið hefur ekki staðið við sett
markmið. Ríkisútgjöld sem hlutfall
af þjóðarframleiðslu hafa til dæmis
verið fyrir ofan leyfileg mörk í
Frakklandi árum saman og eru það
raunar enn. Það sama má segja um
opinberar skuldir Ítala eða Belga
sem hlutfall af þjóðarframleiðslu.
Írar geta státað af glæsilegri ár-
angri í efnahagsmálum að undan-
förnu en nokkurt annað ríki ESB.
Hagvöxtur þar var hvorki meiri né
minni en 10% á síðasta ári. Charlie
McCreevey, fjármálaráðherra Ír-
lands, hefur líka verið óþreytandi
við að benda á aðrar tölur máli sínu
til stuðnings. Ekkert annað ríki
ESB er til dæmis með meiri afgang
af fjárlögum sem hlutfall af þjóð-
arframleiðslu og einungis eitt annað
ríki er með lægri opinberar skuldir
sem hlutfall af þjóðarframleiðslu.
Samt eru heildarskattar ekki lægri
neins staðar annars staðar í Evrópu-
sambandinu.
Í grein í Wall Street Journal á
fimmtudag segir McCreevey að það
sé ekki síst lágum sköttum að þakka
að Írum hafi tekist að laða til sín er-
lenda fjárfesta, marga þeirra á sviði
hátækni. Hann segir stjórn sína vera
stolta af árangrinum og að hún muni
halda sinni stefnu. Þegar litið er á
hagtölurnar er erfitt að sjá hvers
vegna Írar ættu að skipta um kúrs.
Nær væri að spyrja, í ljósi erfiðleika
margra annarra ESB-ríkja, hvort
ekki sé réttara að athuga hvort eitt-
hvað megi læra af þeim.
Sú skoðun hefur heyrst að með því
að samþykkja vítur á Írland hafi
ESB í raun verið að senda boð til
stærri aðildarríkja, er standa sig
ekki í stykkinu. Þetta var hér einu
sinni kallað „að skamma Albaníu“.
Það er í raun eina „skynsamlega“
skýringin á vítunum en þá má jafn-
framt spyrja hvort ekki hefði verið
réttara að ganga hreint til verks.