Morgunblaðið - 13.04.2002, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 LAUGARDAGUR 13. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra telur lík-
legt að Ísland fari fram á tvíhliða viðræður
við Evrópusambandið um svokallaða jafn-
virðissamninga vegna stækkunar ESB og af-
leiðinga hennar fyrir Ísland, þ.e. niðurfell-
ingar fríverslunarsamninga Íslands við þau
ríki sem þá bætast í sambandið.
Á blaðamannafundi, sem haldinn var í
Ósló í gær í kjölfar fundar ráðherranna
sagði Bondevik m.a. að enn hefði ekki verið
farið fram á slíkar tvíhliða viðræður við ESB
af hálfu Noregs en það yrði gert. Túlkun sín
væri af samræðum við talsmenn ESB að vel
yrði tekið í slíka ósk. Í samtali við Morg-
unblaðið eftir fundinn sagði Davíð að þessi
leið hljóti að verða farin af hálfu Íslands
einnig.
„Á meðan ekki fást viðurkenndar upp-
bætur á fríverslunarsamningum sem úr gildi
falla við stækkunina, er eðlilegt að ræða við
Evrópusambandið um jafnvirðissamninga.
Ég held að það sé mjög hagstætt fyrir Ís-
land að athuga þetta líka þótt fyrsta krafan
hljóti auðvitað að vera sú sem utanríkisráð-
herra hefur verið að vinna að fyrir okkar
hönd: Að tryggja það að staða okkar eftir
stækkun sambandsins verði ekki lakari. Það
er reyndar einnig okkar mat að Evrópusam-
bandinu sé skylt samkvæmt EES-samningn-
um að jafna þá stöðu þótt þeir kunni reyndar
að hafa aðra skoðun á því. Ef þeim er það
ekki skylt samkvæmt EES-samningnum er
þeim það skylt á grundvelli samþykkta Al-
þjóðaviðskiptastofnunarinnar, WTO,“ sagði
Davíð.
Bondevik ánægður með raunsætt mat
Fundur forsætisráðherranna í gær snerist
aðallega um Evrópumál. Nýleg íslensk skoð-
anakönnun hefur vakið mikla athygli í Nor-
egi en því var mjög haldið á lofti að níu af
hverjum tíu Íslendingum væru hlynntir að-
ild. Viðbrögðin þar í landi voru m.a. á þá leið
að ýmsir forystumenn Verkamannaflokksins,
sem nú er í stjórnarandstöðu, töldu brýnt að
koma Evrópusambandsaðild aftur á dagskrá
í Noregi og Íslendingar og Norðmenn ættu
að stefna að því að sækja um aðild að ESB
samhliða.Á fundinum lýsti Bondevik því sem
svo að fréttir af umræddri skoðanakönnun á
Íslandi hefðu verið ýktar í Noregi og menn
hefðu ekki verið raunsæir. Hann lýsti
ánægju með fá nú raunsætt mat á málinu.
Davíð tók undir að umfjöllun hefði ekki verið
raunsæ hingað til. „Það er ekki svo að ríki
sæki um aðild að ESB til að athuga hvað þau
fái,“ sagði Davíð og vísaði til þess að um 90%
þeirra sem voru spurðir í umræddri könnun
að því hvort þeir vildu sækja um aðild til að
kanna hvað væri í boði, svöruðu því játandi.
Samhliða aðildarviðræður Íslands og Nor-
egs voru ekki ræddar á fundi Davíðs og
Bondeviks. Davíð sagði ákvörðun um aðild
að Evrópusambandinu svo stóra ákvörðun að
hvert ríki yrði að taka slíka ákvörðun fyrir
sig. Ef slíkar ákvarðanir yrðu teknar yrði
samvinna ríkjanna að sjálfsögðu með ágæt-
um eins og í öllum öðrum málum hingað til,
sagði Davíð. Bondevik tók undir með Davíð.
Hann sagði Ísland og Noreg eiga margt
sameiginlegt hvað varðar samskiptin við
ESB. Til dæmis hvað gera skal vegna
stækkunar Evrópusambandsins og þ.a.l. nið-
urfellingar fríverslunarsamninga Íslands við
mörg þau ríki sem verða aðilar að Evrópu-
sambandinu að stækkunarferlinu loknu.
Bondevik sagði þetta mikilvægt mál þar sem
bæði Ísland og Noregur eru svo háð fisk-
veiðum og útflutningi á fiski og með ein-
hverjum hætti þyrfti að bæta ríkjunum upp
niðurfellingu þessara samninga. „Við óskum
því eftir viðræðum við ESB um jafnvirð-
issamninga (kompensasjonsordninger) vegna
stækkunar sambandsins,“ sagði Bondevik.
Forsætisráðherrarnir lýstu báðir ánægju
með fundinn en hann er sá fyrsti eftir að
Bondevik varð forsætisráðherra aftur. Á
fundinum fjölluðu þeir jafnframt um nor-
rænt samstarf og NATO-samstarfið. „Við er-
um sammála um að vinna að því að Eystra-
saltsríkjunum verði boðin aðild að NATO,“
sagði Bondevik m.a.
Í samtali við Morgunblaðið sagði Davíð:
„Við teljum að það séu miklu meiri líkur
núna en nokkru sinni fyrr á því að á fund-
inum í Reykjavík og fundinum í Prag, verði
frá því gengið, að þessi lönd komist inn.
Þetta er ekkert sem liggur endanlega fyrir
en nú eru miklu jákvæðari vonir heldur en
við höfum áður talið okkur mega byggja á.
Við höfum lesið þetta út úr viðræðum við
nokkra aðila.“
Davíð fjallaði einnig um ástandið í Evr-
ópuumræðunni á Íslandi. „Íslendingar
þekkja ekki eins vel möguleikana sem felast
í aðild. Norðmenn skynja Evrópumálin mun
betur en Íslendingar eftir tvær þjóðarat-
kvæðagreiðslur og miklar umræður í
tengslum við þær.“
Hann sagði að vissulega hefði Evrópusam-
bandið breyst en ekki til hagsbóta fyrir Ís-
land. „Sumir á Íslandi telja að Íslendingar
geti fengið miklu betri samninga við ESB
varðandi sjávarútvegsmál en Noregur fékk.
Af hverju ætti það að vera svo? Vill ESB svo
miklu frekar fá Ísland inn í ESB en Noreg?
Það held ég ekki,“ sagði Davíð m.a. „Ef Ís-
land yrði aðili er það líklega rétt að við
fengjum leyfi til að nýta stærsta hluta fiski-
miðanna,“ sagði Davíð, en það er ekki nægj-
anlegt að mati forsætisráðherra. Hann sagði
nauðsynlegt að Íslendingar hefðu síðasta
orðið um yfirráð yfir fiskimiðunum og ekki
væri nægilegt að þeir „fengju leyfi frá
Brussel til að nýta þau“.
Varðandi uppfærslu EES-samningsins
sagði Davíð: „Samningurinn er mjög góður
og engin stórvandamál hafa komið upp. Það
skiptir ekki máli hvort EES-samningurinn
verður uppfærður tveimur, fimm eða sex ár-
um síðar og engin hætta á ferðum. Ég get
mjög vel skilið að þegar stækkunarferli ESB
er í fullum gangi að sambandið hafi ekki
tíma til að uppfæra EES-samninginn.
Davíð lýsti því að enginn íslenskur stjórn-
málaflokkur hefði enn lýst því yfir sem
stefnu sinni að sækja um aðild að ESB og á
Alþingi væri staðan sú að í mesta lagi þriðj-
ungur þingmanna væri hlynntur aðild Ís-
lands að ESB en a.m.k. tveir þriðju á móti
Davíð telur ekki að Evrópusambandsaðild
verði helsta kosningamálið í Alþingiskosn-
ingunum á næsta ári en líklegra að að verði
eitt af mörgum. „Ég vil gjarnan að þetta mál
verði rætt. Það hefur verið of lítið umtal um
Evrópumálin á Íslandi.“ Davíð sagði að
reyndar væru önnur mál mun mikilvægari
og stjórnmálaflokkarnir myndu fara eftir
vilja kjósenda.
Hundrað ára sjálfstæðis-
afmæli fyrr en aðild?
Davíð sagði það einnig sameiginlegt álit
stjórnmálamanna og lögfræðinga á Íslandi
að íslensku stjórnarskránni þyrfti að breyta
til að tæknilega yrði hægt að sækja um aðild
að ESB og til þess þarf tvennar kosningar.
Frumvarp til breytinga á stjórnarskrá verð-
ur að samþykkja með meirihluta atkvæða á
Alþingi og kjósa svo að nýju. Nýtt Alþingi
þarf að samþykkja sama frumvarp með
meirihluta og þá er hægt að breyta stjórn-
arskránni. „Það er ekkert sem bendir til
þess að slíkt frumvarp komi fram á þessu
þingi,“ sagði Davíð. Hann nefndi árið 2007 í
þessu sambandi og sagði að ekki væri líklegt
að tæknilegur möguleiki á að sækja um aðild
að ESB skapaðist fyrr en þá. Aðild að lokn-
um viðræðum og svo þjóðaratkvæðagreiðslu
yrði því ekki möguleg fyrr en um 2010.
Hann sagði ekki raunsætt að ætla að tækni-
legur möguleiki skapaðist fyrr þótt hvenær
sem er væri hægt að gera nauðsynlegar ráð-
stafanir.
Í samtali við Morgunblaðið bendir Davíð
þó á að hann telji þetta alls ekki líklegt,
heldur aðeins tæknilega mögulegt. Hann
segir jafnframt að lítil hætta sé á að Norð-
menn sæki um aðild fyrr. „Norðmenn munu
árið 2005 halda upp á 100 ára afmæli sjálf-
stæðis síns. Ég held að engum heilvita Norð-
manni detti í hug að vera á þeim tíma að
leggja til að taka hluta af því sjálfstæði og
senda til Brussel.“
Aðspurður hvort Íslendingar muni halda
upp á hundrað ára sjálfstæðisafmæli áður en
sótt verður um aðild Íslands að ESB segir
Davíð: „Það getur verið að Evrópusamband-
ið verði hrunið löngu áður þannig að menn
þurfa ekki að hafa áhyggjur af því.“
Forsætisráðherrar Íslands og Noregs, Davíð Oddsson og Kjell Magne Bondevik, hittust í Ósló í gær
SCANPIX
Vel fór á með ráðherrunum tveimur við upphaf fundarins í gær.
Evrópuaðild
ekki á dagskrá
hjá löndunum
tveimur
Davíð Oddsson forsætisráðherra og Kjell Magne Bonde-
vik, forsætisráðherra Noregs, hittust í Ósló í gær og
gerðu hvor öðrum grein fyrir stöðunni í Evrópuumræðum
í heimalöndum sínum. Þeir eru sammála um að Evrópu-
sambandsaðild sé ekki á dagskrá hjá löndunum tveimur.
Steingerður Ólafsdóttir fylgdist með fundinum.
steingerdur@mbl.is
FLUGMÁLASTJÓRN hefur að und-
anförnu verið að taka í notkun nýtt tölvu-
stýrt fluggagnakerfi. Nýja kerfið og
gamla kerfið hafa síðan 20. febrúar verið
keyrð samhliða, en í gær var það skref
stigið að nýja kerfið var tekið í notkun
sem aðalkerfi en gamla kerfið er notað
aðeins til stuðnings. Notkun þess verður
svo formlega hætt eftir 2-3 vikur.
Heimir Már Pétursson, upplýsinga-
fulltrúi Flugmálastjórnar, sagði að nýja
kerfið, sem kallað er FDPS-kerfi, hefði
verið í þróun í 12 ár. Að hanna kerfið
hefði reynst flóknara úrlausnarefni en
nokkurn grunaði í upphafi. Svona kerfi
væri ekki tekið í notkun nema að menn
hefðu sannfærst um að það væri jafn-
öruggt og eldra kerfi.
Gamla kerfið, sem nefnist EMDS, bygg-
ist á því að flugumferðarstjórar skrifa nið-
ur upplýsingar um ferðir, flughæð flugvéla
og fleira inn á pappírsræmur. Nýja kerfið
byggist á því að upplýsingarnar eru færð-
ar inn í tölvu sem uppfærir þær sjálfkrafa.
Heimir Már sagði að flugumferð á ís-
lenska flugumferðarstjórnarsvæðinu væri
minni núna en hún væri þegar kæmi fram
á vorið og því væri þetta hentugur tími að
gera þessa kerfisbreytingu.
Hann sagði að fyrstu dagana yrði flug-
umferðin meira skipulögð en venjulega,
sem þýddi t.d. að hæðabreytingum yrði
haldið í lágmarki. Eins væru fleiri flug-
umferðarstjórar á vakt en venjulega eða
18 menn í stað 10. Ástæðan væri sú að enn
væri verið að keyra bæði kerfin.
Nýtt fluggagna-
kerfi tekið í notkun
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Ingvar Valdimarsson tekur í burtu pappírsræmurnar sem gamla kerfið byggðist á, en
þær hafa verið notaðar í áratugi. Á bak við hann er Eva Baldursdóttir flugumferðarstjóri.