Morgunblaðið - 21.07.2002, Blaðsíða 41

HUGVEKJA
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. JÚLÍ 2002 41
MARÍA Magdalenahefur löngum ver-ið sveipuð ein-hverjum dul-arfullum og
óræðum hjúp í kirkjusögunni.
Vangaveltur um þátt hennar í til-
urð kristindómsins eru ekki nýjar,
þær hafa verið lengi í umræðunni
og gefið af sér ýmsar kenningar.
Ástæðan er hin mikla þögn Nýja
testamentisins um þessa konu, sem
öll guðspjöllin segja að hafi staðið
hjá krossi meistarans á Golgata
forðum og komið að gröfinni að
morgni páskadags. Af þeim tekur
Jóhannesarguðspjall dýpst í árinni,
þar kemur hún ein að gröfinni; ann-
ars staðar er hún fyrst í röð vitna
(Mark. 16:1-11; Matt. 28:1; Lúk.
24:10; Jóh. 20:11-18 og 1. Kor.
15:5-8).
Almennt er talið, að María hafi
verið kennd við bæinn Magdala
Nunayya á suðvesturströnd
Galíleuvatnsins, skammt frá Tíb-
erías. Sagnir geta um kirkju þar á
síðari helmingi 4. aldar, sem var
helguð Maríu, og á 10. öld töldu
menn sig geta bent á æskuheimili
hennar. Þegar rússneski ábótinn
Daníel (1106) og fransiskanamunk-
urinn Quaresimus (1616) fara um
þær slóðir heitir bærinn Magdalia.
Hann er nú á tímum kallaður El-
Mejdel og er smáþorp á milli Tab-
aryya og ‘Ain Tabgha.
Engum blöðum er um það að
fletta, að María Magdalena var
áhrifamesta konan í lærisveinahópi
Jesú. Fornir kirkjufeður gáfu
henni snemma virðingarheitið
apostola apostolorum, eiginlega
„postula postulanna“, þ.e.a.s.
bjuggu til kvenkynsmynd latneska
orðsins apostolus (postuli); á ís-
lensku myndi það samt útleggjast
postuli postulanna. Enginn veit
samt neitt um hana að ráði. Sumir
hafa kallað hana þekktustu gleði-
konu sögunnar, en í raun bendir
ekkert í frásögn Nýja testament-
isins til þess, að sú hafi verið iðja
hennar. Hvergi segir, að bersynd-
uga konan á heimili Símonar farí-
sea í borginni Nain, sem lesa má
um í 7. kafla Lúkasarguðspjalls, sé
„María, kölluð Magdalena, er sjö
illir andar höfðu farið úr“, í 8. kafla
sama guðspjalls. Ekki er heldur
minnst á nafn hennar í Jóhannesar-
guðspjalli, 8:1-11, þegar menn
draga fyrir Jesú „konu, staðna að
hórdómi“ og vilja að hún sé grýtt.
Allt frá öndverðu hefur t.d. aust-
urkirkjan greint hér á milli, en
Gregoríus I páfi (540?-604) taldi
þær eina og sömu konu, og að auki
væru þær allar María í Betaníu,
systir Mörtu og Lazarusar. Þessi
skoðun hans gerði það að verkum
að hróður Maríu Magdalenu óx
hröðum skrefum í vesturkirkjunni
og fóru menn að líta á hana sem af-
bragðsdæmi um hinn djúpþenkj-
andi og iðrandi syndara. Varð hún
einn vinsælasti miðaldadýrling-
urinn. Á málverkum er hún gjarn-
an sýnd fáklædd, með sítt og mikið,
rautt hár, eflaust vegna áð-
urnefndra meintra tengsla við ber-
syndugu konuna eða þá hórseku;
þetta er tákn fyrir ástríðu og belj-
andi lífskraft. Í þessu sambandi
mætti nefna
Það var svo ekki fyrr en árið
1969, að rómversk-kaþólska kirkj-
an yfirgaf túlkun Gregoríusar páfa,
um að allar væru Maríurnar ein og
hin sama, og tók upp skoðun aust-
urkirkjunnar.
Nú á tímum er farið að gera því
skóna, að María Magdalena hafi
verið mun áhrifameiri í frumkirkj-
unni en talið hefur verið. Er það
m.a. í kjölfar mikillar fornleifaupp-
götvunar um miðja 20. öld, nærri
egypska bænum Nag Hammadi, en
þá fundust handrit sem geyma um
fimm tugi rita frá bernskuárum
kristninnar og er umtalsverður
fjöldi þeirra ekki varðveittur ann-
ars staðar. Eitt af ritunum er Tóm-
asarguðspjall, annað brot úr Mar-
íuguðspjalli svo kölluðu
(Magdalenu), og hið þriðja er Fil-
ippusarguðspjall, en öll eru þau af
gnóstískum uppruna og hlutu því
ekki náð fyrir augum þeirra manna,
sem völdu í endanlegt ritsafn Biblí-
unnar í kringum aldamótin 400. Af
síðast nefndum tveimur guð-
spjöllum virðist mega ráða, að
María Magdalena hafi verið „læri-
sveinninn, sem Jesús elskaði“, en
ekki Jóhannes, eins og margir hafa
þó yfirleitt talið. Þykja ritin, borin
saman við guðspjöllin fjögur í Nýja
testamentinu, endurspegla átök í
röðum lærisveinanna, einkum hvað
varðar forystu, og er Pétur sýndur
í hlutverki þess afbrýðisama í garð
Maríu. Hafa sumir fræðimenn jafn-
vel gengið svo langt að fullyrða, að
Jóhannesarguðspjall sé verk henn-
ar að mestu leyti, en það hafi síðar
verið ritskoðað og áhrif hennar
minnkuð í því eins og hægt var. Þar
hafi karlaveldið verið með fingurna
í málum.
Alla vega er ljóst, að eitthvað
mikið liggur á bak við það, að María
er gerð að fyrsta upprisuvotti.
Austurkirkjan segir, að María
Magdalena hafi fylgt Jóhannesi
lærisveini og postula og Maríu
guðsmóður til Efesus, nærri Selçuk
í Tyrklandi nútímans, og dáið þar
og verið grafin og jarðneskar leifar
hennar síðar, eða árið 886, verið
fluttar til Konstantínópel og séu
þar enn. Frakkar segja hins vegar,
að María hafi kristnað allt Provens-
hérað í suðaustanverðu Frakklandi
og eytt síðustu 30 æviárunum í helli
í frönsku Ölpunum.
Á kaþólskum tíma á Íslandi var
hún nafndýrlingur Deild-
artungukirkju og aukadýrlingur
(þ.e.a.s. verndardýrlingur, ásamt
með öðrum, mismörgum) sex ann-
arra kirkna: í Felli í Kollafirði,
Hvammi í Hvammssveit, Meðalfelli
í Kjós, Skarði á Skarðsströnd, Stað
í Grunnavík og Þerney með Sund-
um.
Einkenni þessa dýrlings eru
slegið hár, eins og áður er nefnt, og
buðkur með smyrslum. Minning-
ardagur hennar er 22. júlí.
Postuli
postulanna
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
María Magdalena er áber-
andi í frásögum guðspjall-
anna af tveimur meg-
inatburðum í lífi Jesú,
þ.e.a.s. krossfestingunni og
upprisunni. Sigurður
Ægisson lítur á sögu
þessa vinsæla dýrlings kaþ-
ólskra manna, en 22. júlí er
einmitt messudagur hennar.
Staður Nafn Sími 1 Sími 2
Akranes Jón Helgason 431 1347 431 1542
Akureyri Skrifstofa Morgunblaðsins 461 1600
Bakkafjörður Stefnir Elíasson 473 1672
Bifröst Bára Rúnarsdóttir 435 0054
Bíldudalur Pálmi Þór Gíslason 456 2243
Blönduós Gerður Hallgrímsdóttir 452 4355 868 5024
Bolungarvík Nikólína Þorvaldsdóttir 456 7441 867 2965
Borgarnes Þorsteinn Viggósson 437 1474 898 1474
Breiðdalsvík Skúli Hannesson 475 6669 894 2669
Búðardalur Anna María Agnarsdóttir 434 1381
Dalvík Halldór Reimarsson 466 1039 862 1039
Djúpivogur Sara Dís Tumadóttir 478 8161
Egilsstaðir Páll Pétursson 471 1348 471 1350
Eskifjörður Björg Sigurðardóttir 476 1366 868 0123
Eyrarbakki R. Brynja Sverrisdóttir 483 1513 699 1315
Fáskrúðsfjörður Jóhanna Sjöfn Eiríksdóttir 475 1260/853 9437/475 1370
Flateyri Hjördís Guðjónsdóttir 456 7885
Garður Álfhildur Sigurjónsdóttir 422 7310 699 2989
Grenivík Ólína H. Friðbjarnardóttir 463 3131
Grindavík Kolbrún Einarsdóttir 426 8204 426 8608
Grímsey Ragnhildur Hjaltadóttir 467 3148
Grundarfjörður Bjarni Jónasson 438 6858/854 9758/894 9758
Hella Brynja Garðarsdóttir 487 5022 892 1522
Hellissandur Sigurlaug G.Guðmundsdóttir 436 6752 855 2952
Hnífsdalur Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Hofsós Jóhannes V. Jóhannesson 453 7343
Hólmavík Ingimundur Pálsson 451 3333 893 1140
Hrísey Siguróli Teitsson 466 1823
Húsavík Bergþóra Ásmundsdóttir 464 1086 893 2683
Hvammstangi Gunnar Þorvaldsson 451 2482 894 5591
Hveragerði Imma ehf. 483 4421 862 7525
Hvolsvöllur Helgi Ingvarsson 487 8172/893 1711/853 1711
Höfn Rannveig Á.Gunnlaugsdóttir 478 2416 862 2416
Innri-Njarðvík Eva Gunnþórsdóttir 421 3475 868 3281
Ísafjörður Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Keflavík Elínborg Þorsteinsdóttir 421 3463 821 3463
Kirkjubæjarkl. Birgir Jónsson 487 4624 854 8024
Kjalarnes Haukur Antonsson 566 8378 895 7818
Kópasker Hrönn Guðmundsdóttir 465 2112
Laugarás Reynir Arnar Ingólfsson 486 8913
Laugarvatn Berglind Pálmadóttir 486 1129 865 3679
Neskaupstaður Sólveig Einarsdóttir 477 1962 848 2173
Ólafsfjörður Árni Björnsson 466 2347 866 7958
Ólafsvík Laufey Kristmundsdóttir 436 1305
Patreksfjörður Björg Bjarnadóttir 456 1230
Raufarhöfn Alda Guðmundsdóttir 465 1344
Reyðarfjörður Guðmundur Fr. Þorsteinsson 474 1488/892 0488/866 9574
Reykholt Bisk. Guðmundur Rúnar Arneson 486 8797
Reykhólar. Ingvar Samúelsson 434 7783
Reykjahlíð Mýv. Pétur Freyr Jónsson 464 4123
Sandgerði Sigurbjörg Eiríksdóttir 423 7674 895 7674
Sauðárkrókur Ólöf Jósepsdóttir 453 5888/854 7488/865 5038
Selfoss Jóhann Þorvaldsson 482 3375 899 1700
Seyðisfjörður Margrét Vera Knútsdóttir 472 1136 863 1136
Siglufjörður Sigurbjörg Gunnólfsdóttir 467 1286 467 2067
Skagaströnd Þórey og Sigurbjörn 452 2879 868 2815
Stokkseyri Kristrún Kalmansdóttir 867 4089
Stykkishólmur Erla Lárusdóttir 438 1410 690 2141
Stöðvarfjörður Sunna Karen Jónsdóttir 475 8864
Suðureyri Tinna Sigurðardóttir 456 6244
Súðavík Ingibjörg Ólafsdóttir 4564936
Tálknafjörður Sveinbjörg Erla Ólafsdóttir 456 2676
Vestmannaeyjar Jakobína Guðlaugsdóttir 481 1518 897 1131
Vík í Mýrdal Hulda Finnsdóttir 487 1337 698 7521
Vogar Hrönn Kristbjörnsdóttir 424 6535 557 5750
Vopnafjörður Svanborg Víglundsdóttir 473 1289 473 1135
Ytri-Njarðvík Eva Gunnþórsdóttir 421 3475 868 3281
Þingeyri Sigríður Þórdís Ástvaldsdóttir 456 8233 456 8433
Þorlákshöfn Ragnheiður Hannesdóttir 483 3945 483 3627
Þórshöfn Ragnheiður Valtýsdóttir 468 1249
Dreifing Morgunblaðsins
Hér eru upplýsingar um þá sem dreifa blaðinu á landsbyggðinni
BORGIR
Ármúla 1, sími 588 2030 – fax 588 2033
F A S T E I G N A S A L A
SAFAMÝRI - SÉRHÆÐ
Góð og vel staðsett 144 fm
neðri sérhæð auk bílskúrs -
hornlóð. Íbúðin skiptist m.a.
í 4 herb., stórar stofur og
gott eldhús með nýjum inn-
réttingum.
LOGAFOLD - EINBÝLI
Mjög vel staðsett 218 fm
steinsteypt einbýli á einni
hæð sem staðsett er innst í
götu. Verð 21,5 m. kr.
FRÉTTIR
Sultartangalína 3
Fallist
á fram-
kvæmdina
með skil-
yrðum
SKIPULAGSSTOFNUN fellst í úr-
skurði sínum til umhverfisráðherra á
fyrirhugaða byggingu 400 kV Sultar-
tangalínu 3 frá Sultartanga að
Brennimel samkvæmt öllum fram-
lögðum kostum eins og þeim er lýst í
matsskýrslu Landsvirkjunar, en með
skilyrðum í fimm liðum. Kærufrestur
vegna úrskurðarins er til 23. ágúst
næstkomandi.
Skipulagsstofnun telur ljóst að
enginn framlagðra kosta muni hafa
umtalsverð áhrif á gróður, jarðmynd-
anir og fugla, verði fylgt þeim mót-
vægisaðgerðum sem boðaðar eru í
matsskýrslu og skilyrtar eru í úr-
skurði þessum. Stofnunin telur enn-
fremur sýnt að enginn framlagðra
kosta sé líklegur til að hafa í för með
sér umtalsverð áhrif á fornminjar. Þá
telur stofnunin sýnt að ekki muni
hljótast af lagningu Sultartangalínu 3
veruleg hávaðamengun eða áhrif af
rafsviði eða segulsviði og gildi það
einnig um alla kosti. Skipulagsstofn-
un telur hins vegar ljóst að sjónræn
áhrif og áhrif á landnotkun, ferða-
mennsku og útivist verði veigamest
umhverfisáhrifa við lagningu línunn-
ar. Einkum eigi þetta við á vestasta
hluta línuleiðarinnar þar sem línu-
lögnin valdi verulegum sjónrænum
áhrifum í byggð og á austurhluta leið-
arinnar á fjölsóttum ferðamannastöð-
um við Gullfoss og Háafoss. Varðandi
kröfur um að breytingar á Sultar-
tangalínu 1, þ.e. niðurrrif, færsla eða
lagning hennar í jarðstreng, verði
skilyrtar í úrskurði um mat á um-
hverfisáhrifum Sultartangalínu 3 þá
bendir Skipulagsstofnun á að í mats-
áætlun hafi ekki verið gert ráð fyrir
slíkum breytingum á Sultartangalínu
1 og þar með hafi umhverfisáhrif
slíkra breytinga ekki verið metin.
Skilyrðin sem stofnunin setur er að
fyrirhuguð vöktun á uppgræðsluað-
gerðum standi í a.m.k. tíu ár, að
Landsvirkjun afmarki nokkur námu-
svæði áður en til framkvæmda kemur
í samráði við Náttúruvernd ríkisins,
að Landsvirkjun meti í samráði við
Náttúruvernd hvernig efnistöku á
svæðunum sé best háttað, að fugla-
fræðingur verði fenginn til að meta
áhrif efnistökunnar á fuglalíf og að
slóðagerð vegna línulagnar verði
samræmd landnotkunaráformum
sveitarfélaga og landeigenda.
Hárlos
það er óþarfi
Þumalína, Skólavörðustíg 41
Þumalína
flutt á Skólavörðustíg 41
s. 551 2136