Morgunblaðið - 06.03.2004, Qupperneq 41

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. MARS 2004 41
MIKIL umræða hefur nú staðið
um hríð á opinberum vettvangi um
rjettlætingu þess að gefa saman í
hjónaband fólk af sama kyni. Þjóð-
kirkjan hefur legið undir ámæli fyr-
ir það, að hafa ekki hlaupið til þess
að hafa forystu um að koma þessu
nýmæli á. Hafa þar farið fyrir
nokkrir frjálslyndir og víðsýnir
þjóðkirkjuklerkar,
bornir uppi af fjöl-
miðlum þeim, sem
hafa tekið sjer forystu
um þetta pólitíska
rjettindamál. Þar hef-
ur Ríkisútvarp og
Sjónvarp borið af, þótt
skylt sje að geta og
framtaks Morg-
unblaðsins. Þarna hafa
jábræður farið allir í
einum dyn og farið
mikinn. Minna hefur
farið fyrir málflutningi
andstæðinga, sem þó
hljóta að vera bæði voldugir og illir
viðureignar, fyrst hið brýna rjett-
lætismál hefur enn ekki fengið
framgang. Eg hefi verið að hlusta
eftir því, hverjir þeir muni nú vera,
og ekkert heyrt. Því hefi eg undrazt
það mjög, að enginn fjölmiðill hefur
haft fyrir því að finna þá og leiða þá
fram einhvern talsmann þeirra til
þess, þó ekki væri annað, en að hafa
þar þrjót til að hengja. Það hefur þó
jafnan þókt gagnlegt í hetjureið af
þeim toga sem hjer er á ferð, þar
sem framfaramenn ætla sjer afrek.
Nú hefur ekki farið mikið fyrir
guðfræði eða umræðu um forsendu
kirkjulegrar afstöðu í þessu efni,
enda umræðan að öllu leyti pólitísk
og rekin á vettvangi hinnar lýðræð-
islegu afgreiðslu, þar sem til grund-
vallar liggur frelsi mannsins til þess
að hafa skoðun og fylgja henni eftir,
hvað sem öllum rökum líður. Hver
einn ræður því, hvað honum finnst,
annars er ekki krafizt. Þó er gagn-
legt að rifja það upp, hvers vegna
Kirkjan hefur jafnan haldið fram
hjúskap karls og konu og kennt að
helgur sje. Undarlegt er að þetta
hefur enn hvergi komið fram í um-
ræðunni. Þó er texti Mattheusar
Guðspjallamanns enn lesin fyrir öll-
um brúðhjónum:
„Hafið þjer eigi lesið, að skap-
arinn gjörði þau frá upphafi karl og
konu og sagði: Fyrir því skal maður
yfirgefa föður og móður og bindast
konu sinni, og þau tvö
skulu vera eitt hold.
Þannig eru þau ekki
framar tvö, heldur eitt.
Það sem Guð hefur
tengt saman, má mað-
ur eigi sundur skilja.“
(Mt. 19: 4–6)
Þarna er þá komin
orsökin til hjúskapar
karls og konu hjá
kristnum mönnum.
Fyrir honum liggja
fyrirmæli, að sínu leyti
eins og fyrirmæli
Drottins Jesú eru hjá
þeim haldin um heilaga skírn og
máltíð Drottins. Hjúskapurinn
gengur nærri því að vera sakra-
menti vegna þessa, enda kallar
Marteinn Lúther hann stundum
sakramenti vináttunnar og skóla
trúarinnar. Í tilvitnuðum orðum
Frelsarans hjá Mattheusi vísar
hann í Genesis 2:24. Jesús er því að
vísa til þess, sem verið hefur frá
öndverðu: Skikkan skaparans. Eng-
inn kristinn maður hefur hingað til
þurft að velkjast í vafa um það,
hvers vegna karli og konu er ætlað
að stofna með sjer hjúskap og halda
hann heilagan með sjer á meðan lifa
bæði. Þar er ekkert undan skilið,
hvorki elska, sambúð, sálufjelag,
vinátta eða munúð og líkamslosti.
Alls þessa má vafalaust njóta ríku-
lega með mönnum af sama kyni,
sem stofnað geta með sjer fjelags-
skap um þetta, í engu óburðugri en
gerist í hjúskap karls og konu. Eng-
in fyrirmæli eru þó um það, hvorki í
lögmálinu og hjá spámönnunum eða
hjá Jesú Kristi og postulum hans.
Sambúð samkynhneigðra verður því
að finna sjer annað form en það,
sem ætlað er karli og konu að
skikkan skaparans og fyrirmælum
Drottins Jesú. Fráleitt er að
skamma kirkjuna fyrir það, að
halda það sem Herrann býður, en
hitt verra að ætla henni að hafa
mannasetningar jafngildar því. Hins
vegar er það kennilýðnum til
skammar að bera það fyrir sig í
þessari umræðu að lög landsins
leyfi ekki hjónavígslu samkyns
fólks. Alþingi breytir ekki Guðs lög-
um, en á þess jafnan kost að hafa
þau að engu. Alþingi er frjálst að
lögleiða fjölkvæni eða fjölveri, hjú-
skap samkynhneigðra eða banna
allan hjúskap að lögum. Það breytir
hinsvegar engu um fyrirmæli Drott-
ins um hjúskap karls og konu og
hvað í honum felst. Það liggur allt
fyrir.
Kennilýðnum væri líka gott að
gæta þess, að fremur ber að hlýða
Guði en mönnum.
Reykholti á Jónsmessu Hólabisk-
ups á föstu.
Um hjúskapinn
Geir Waage skrifar
um hjúskap ’Alþingi breytir ekkiGuðs lögum, en á þess
jafnan kost að hafa þau
að engu.‘
Geir Waage
Höfundur er sóknarprestur.
ÞAÐ var að mörgu leyti ánægju-
legt að lesa línur útvarpsstjóra þar
sem hann talar um
m.a. um stöðu ís-
lenskra kvikmynda-
gerðarmanna gagn-
vart Ríkissjónvarpinu.
Markús Örn Ant-
onsson fór þar yfir
ýmis mál og vil ég hér
spegla á hann í þessari
umræðu.
Byrjum á svonefndu
innkaupastoppi sem
kveikti umræðu sem
reyndar hefur verið
allt að því árlegur við-
burður frá kvikmynda-
gerðarmönnum. Útvarpsstjóri segir
að nokkrir kvikmyndagerðarmenn
hafi gengið fram fyrir skjöldu í fjöl-
miðlum og hnjóðað í Ríkissútvarpið
fyrir innkaupastopp á verk sjálf-
stætt starfandi kvikmyndagerð-
armanna þetta ár.
Það er rétt, að nokkrir skrifuðu
fyrir hönd iðngreinarinnar um þetta
mál, umræðunni var ekki minna
beint að aðstandendum Ríkissjón-
varpsins og að menntamálaráð-
herra. Að nú þyrfti að gera ein-
hverjar áherslu-
breytingar til
frambúðar. Þannig að
við kvikmyndagerð-
armenn, sem og ís-
lenskir áhorfendur,
nytum góðs af betri ís-
lenskri dagskrá.
Af einhverjum
ástæðum hefur ein-
ungis Ríkissjónvarpið
tekið þessa umræðu á
sig. Framkvæmda-
stjóri sem og dag-
skrárstjóri innlendrar
dagskrárdeildar Rík-
issjónvarpsins hafa á sannfærandi
hátt gert grein fyrir stöðunni gagn-
vart þessu máli. Staðan er sú að
Sjónvarpið getur ekki keypt meira
efni af okkur kvikmyndagerð-
armönnum það sem eftir er af
árinu. Þarna er þrengt heldur mikið
að dagskrástjóra innlendrar dag-
skrárdeildar. Íslensk kvikmynda-
gerð blómstrar sem aldrei fyrr,
Ríkissjónvarpið þarf að vera í stakk
búið til að vökva garðinn með okk-
ur. Til þess að svo megi verða þarf
menntamálaráðherra að gera eitt-
hvað í málinu.
Við kvikmyndagerðarmenn ger-
um ekki síður okkur sjálfa seka í
þessu máli. Höfum ekki verið nógu
duglegir að vekja máls á þessu. Það
er kannski ekkert einkennilegt að
menn haldi sig yfirleitt hljóða vegna
þeirra viðbragða sem hafa komið
frá Ríkissjónvarpinu vegna þessa
máls. Viðbröðin hafa ýmist verið á
þá leið að það sé allt í lagi með allt
á Ríkissjónvarpinu, og að engu
þurfi að breyta, og að stofnunin
gegni forystuhlutverki sínu betur
nú en nokkru sinni. Jú, stofnunin er
fremst, enda á hún að vera það sem
ríkisfjölmiðill og það forskot sem
gefst með því. En það þýðir ekki að
skella skollaeyrum við því óvið-
unandi ástandi sem nú ríkir.
Markús Örn hnjóðar í okkur
kvikmyndagerðarmenn á móti,
klagar okkur til almennings fyrir
hér og hvar slæleg vinnubrögð
varðandi gæði, skiladaga og ósann-
gjarna tilætlunarsemi. Ég gæti
imprað á ýmsum atriðum varðandi
Ríkissjónvarpið sem lýtur að þessu
sama. Læt það ógert, enda á um-
ræðan alls ekki að vera á þessu
plani, það er misjafn sauðurinn, hjá
okkur eins og hvar annars staðar.
Við erum í sama liði. Þetta er
ekki árás á Ríkissjónvarpið, að
engu leyti. Þetta er neyðarkall til
þeirra sem hafa með stofnunina að
gera, utan hennar, að veita við-
unandi fjármagn til kaupa á ís-
lensku efni.
Það leikur enginn vafi á því í mín-
um huga að stofnunin sé vel rekin
að flestu leyti, en alltaf má bæta.
Fastir liðir hjá Ríkissjónvarpinu,
Fréttir, Spaugstofan, Gísli Mar-
teinn, Kastljósið, Af fingrum fram,
Mósaík, At-ið og Stundin okkar, allt
eru þetta þættir sem eru unnir af
miklum metnaði og standa vel fyrir
sínu.
Einnig lætur útvarpsstjóri að því
liggja að Ríkissjónvarpið sé að gera
okkur kvikmyndagerðarmönnum
greiða með því að gefa út vilyrði.
Að Sjónvarpið hafi lagt sig í fjár-
hagslega hættu fyrir okkur. Það má
ekki gleyma því að þetta eru við-
skipti sem eiga sér stað. Sjónvarpið
fær frá okkur efni fyrir þetta. Auk
þess er það lögbundin skylda stofn-
unarinnar að bjóða efni sem lýtur
að íslenskri menningu og veitir
áhorfendum þjóðarinnar ómet-
anlega samtímaspeglun.
Ég skora á menntamálaráðherra
að taka þetta mál upp sem allra
fyrst. Einnig vil ég ítreka að þetta
er ástand sem þarf að laga. Menn
mega ekki týna sér í umræðu sem
er málinu óviðkomandi. Við kvik-
myndagerðarmenn erum í sama liði
og Ríkissjónvarpið, báðir aðilar
bera hag þess djúpt fyrir brjósti. Af
þeim sökum legg ég til að við fáum
okkur kaffi eða te saman, og ræðum
þessi mál í stað þess að hnýtast hér.
Staða kvikmyndagerðar á Íslandi
gagnvart Ríkissjónvarpinu
Ólafur Jóhannesson svarar
Markúsi Erni Antonssyni ’Þetta er neyðarkall tilþeirra sem hafa með
stofnunina að gera, utan
hennar, að veita við-
unandi fjármagn til
kaupa á íslensku efni.‘
Ólafur Jóhannesson
Höfundur er
kvikmyndagerðarmaður.
EINU sinni fyrir langa löngu var
forsætisráðherra er var með loforð
um það við þjóð sem bjó við verð-
bótakerfið að hægt
væri að afnema það
þegar verðbólgan væri
farin niður fyrir 10%.
Fjöldi manna hafði
farið mjög illa út úr
viðskiptum sínum við
verðbótadrauginn og
forsætisráðherra þessi
var mannlegur og vor-
kenndi fólki. En þó svo
að ríkisstjórn hans
tækist með þjóðarsátt
að koma verðbólgunni
niður fyrir þetta pró-
sentustig varð ekkert
úr þessu. Kannske af
því að hann varð ekki
lengi forsætisráðherra
eftir þetta.
Af honum tók svo
við fólk sem vildi
tengjast umheiminum
enn frekar en orðið
var og gerði þykka og
mikla samninga og
lagði allt sitt í þá vinnu
og þótti sumum mikið
afrek. En þrátt fyrir
þessa miklu samninga
og tengingu við hin siðvædda heim
var ekki heldur hægt að afnema
þessar verðbætur og því síður þá
þjáningu að pabbar og mömmur og
afar og ömmur þeirra sem tóku lán
máttu oftar en ekki skrifa upp á þau
sem ábyrgðarmenn, þó umheim-
urinn hefði í fæstum tilvikum kröfur
um verðbætur og slíkar ábyrgðir.
Nú liðu árin og með endalausri
þrautseigju stjórnvalda og samvinnu
þjóðarinnar var hægt að koma verð-
bólgunni niður fyrir 5%.
En þrátt fyrir það hefur ekki enn
verið hægt að skera þessa skepnu,
verðbótaþáttinn, sem hækkar skuld-
ir þjóðarinnar við það eitt að græn-
meti hækkar í verði af því að tveir
menn úti í bæ sem eru að selja það
hafa enga pössun. Hið sama á einnig
við um þá olíumenn er héldu verðinu
uppi í samræmdri samkeppni. Og nú
er líka farið að tala um þá er hafa
verið að selja vöru frá landi hins
veika dollars, en ekki lækkað verðið
þrátt fyrir svigrúm til þess hina síð-
ustu mánuði að áliti Neytenda-
samtakanna. Eða man fólk ekki
lengur, þó skammtímaminni fólks í
pólitík sé stutt, þegar dollarinn var á
110 kr. en kostar nú um sinn 80 kr.
Já, þegar allir kaupmennirnir á
horninu eru dánir og aðeins fáeinir
stórir eftir á öllum sviðum verður
hin siðferðilega skylda um sann-
gjarnt vöruverð enn þá
ríkari. Því ef grænmet-
issalarnir klikka á því
eða olíusalarnir eða þá
ameríkuvörusalarnir þá
hækka húsnæðislánin
og önnur lán hjá verka-
fólkinu sem er á lágum
launum. (Í svona kerfi
mega salarnir alls ekki
eiga bankana líka. Það
hljóta allir að sjá.) Ef
svo heldur fram sem
lýst var hér áðan munu
þær raddir vakna að
ríkið veki upp Græn-
metisverslun ríkisins
eða Olíusölu ríkisins
eða þá Matvöruverslun
ríkisins og svo koll af
kolli. Og í framhaldi af
því yrði svo nýr og stór
Alþýðubanki Íslands
stofnaður með verka-
fólki í stjórninni. Fólki
sem vinnur við fisk-
vinnslu og þrif á spítöl-
um og við afgreiðslu-
störf í búðum og veit
hvað það getur verið
erfitt að afla fjárins þó fólkið sé heið-
arlegt og grandvart.
Ef satt reynist að ólöglegt samráð
og græðgisfull verðmyndun séu far-
in að stjórna verðbótaþætti skulda
okkar landsmanna þá verður hin ár-
vökula hönd ríkisvaldsins að grípa í
taumana eða öllu heldur „beltin og
axlaböndin“ svo vitnað sé til orða
bankamálaráherrans þegar hún
ræddi um að það gengi ekki til
lengdar að fjármálastofnarnir beittu
bæði vöxtum og verðbótum (beltum
og axlaböndum) í viðskiptum sínum
við alþýðu þessa lands. Spyrja má að
lokum hversu stóran hluta verðbóta-
þátturinn á í „súperofsagróða“
bankanna þessa dagana.
Landsfundarsamþykkt Samfylk-
ingarinnar um afnám verðbóta á
húsnæðislánin endurspeglar að
þetta fyrirkomulag er úrelt,
þvingandi og ranglátt. Afnemum
verðbótarþátt lánanna í íslensku við-
skiptalífi og tökum upp eðlilegri við-
mið.
Grænmetis-
verslun ríkisins
Karl V. Matthíasson
skrifar um verðbætur
Karl V. Matthíasson
’Spyrja má aðlokum hversu
stóran hluta
verðbótaþátt-
urinn á í „súper-
ofsagróða“
bankanna þessa
dagana.‘
Höfundur er prestur og
fv. alþingismaður.
Vorblómin komin í miklu úrvali
Laugavegi 63 • (Vitastígsmegin) • sími 551 2040
Fyrir
flottar
konur
Bankastræti 11
sími 551 3930