Tíminn Sunnudagsblað - 24.10.1965, Blaðsíða 16

Þórarinn frá Steintúni:
ÞROUN
i.
í myrkviði aldanna er maðurinn borinn,
fokið er nú í fyrstu sporin.
Slóðin liggur sem leyndur þráður
um leiðir aldanna, gleymdur, máður.
Honum var úthlutað viti og vilja,
mættinum til að meta og skilja,
frelsi til góðra og vondra verka,
valið svo lagt í hendur þess sterka.
Dýrin sér aðeins drepa til matar.
Maður án tilgangs myrðir og hatar.
Við klofið efnið og kerfað getum.
Kærleik og siðgæði lítils metum.
II.
Li'fið getum við lagt í eyði
með lævi og nornaseið
vísindanna, sem veginn leggja,
og vísa okkur hinum leið:
Leið til frelsis, gleði oq gæfu
eða glötunar beint í hyl.
Það er einnig undir mér komið,
hvort ég vil eða ekki vil.
ína hefur þó orðið vinsæhst slíkra
nýmyndana, og tefla fsfirðingar fram
fjörutíu og átta og Þingeyingar tutt-
ugu af áttatíu og bremur á öllu land
in, Ekki kemur á óvart að sjá, að
Stefaníur eru orðnar rúmar fjöru
tíu. en nálega helmingur þeirra er
í Norður-Múlasýslu, enda heita
þai f'fdri menn Stefán er, annars
staðar. Um annað nafn hafa Sunn
Mýlingar forystu: Pálína. Er. þau hér-
uð, sem hafa mest tileinkað sér
þessa nýjung, leggja að öðru leyti
til langflestar Pálínurnar, sem orðn-
ar eru tæpar sextíu. Þó eru ísfirðing-
ar að þreifa fyrír sér, hvort Pálína
fari ekki fullt eins vel. Á svipaðan
hátt er það enn á reiki hvað bezt
fari, þegar breyta skal karlmanns-
nafninu Pétur í nafn á telpur: Petra,
Petrea, Petrína, Petúlína. Þó eru Það
enn fáar konur, er heita slíkum nöfn-
um. Eðlilega eru líka komniir upp
Ólafíur og Ólínur, á milli tuttugu og
þrjátíu á hvort nafn. Ólína hefur þó
enn vinninginn. kannski sökum út-
lendra áhrifa. Það eru sömu héruðin,
sem einkum fóstra þessi nöfn — ísa-
fjarðarsýsia, Snæfellsnes og Barða-
strandarsýsla, og Múlasýsla hið fyrra,
en austanvert Norðurland hið síðara.
Úr því að leiða mátti Jóna af Jón,
mátti beita þeirri aðferð við fleiri
nöfn. Þó var þar farið hægt í sak-
irnar. fsfirðingar höfðu þreifað fyrir
sér, hvernig IJinrika, Rósinkransa, og
Guðmunda gæfist, en sumir þar
vestra hugðu þó, að Guðmundína
væri betra. Yfirieitt virðist það
fólk, sem tók upp þessa
nýbreytni í nafngiftum hafa
haft mesta trú á endingum eins
og -lína, -sína, -ína og -ía. Og þar
voru ísfirðingar langfremstir í flokki,
en næstir komu Snæfellingar, Barð-
strendingar og Þingeyingar. Þeirra
á meðal urðu tll nðfn eins og Anton-
ía, Baldvinía, Bárðlína, Benónía,
Berglína, Daðína, Eggertína, Egil-
lína, Friðlína, Guðlína, Haflína,
Hákonía, fvarlína, Magnína, Skúlína,
Sumarlína, Sveinsína, Tómassína,
Þorlákína. Húnvetningar reyndu,
hvort ekki gæti farið vel á því, að
stúlka, sem hét eftir Jónasi, væri
nefnd Jónesa, og Einara var líka
uppfinning þeirra. Múlsýslungar
eignuðust aftur á móti Jónassínu,
Eyjólfínu, Hálfdaníu, Hermanníu,
Kjartínu og Þorstínu, Stranda-
menn Vigfússínu, Skaftfellingar
Guðjónýju, og í Gullbringu- og
Kjósarsýslu var vatni ausin Hafliða.
Enn voru þetta mest tilraunir.
Nafnberar voru sjaldnast nema einn
og stundum tveir eða þrír á öllu
landinu. Því miður fjölgaði þeim þó
brátt. Og stundum gat það verið
næsta spaugilegt, hvernig eitt nafnið
fæddi annað af sér. Sveinsínur voru
þrjár árið 1855 og hafa að sjálfsögðu
hlotið nafn sitt af karlmanni, er hét
Sveinn. En svo rak að því, að syni
einnar Sveinsínunnar skyldi gefið
nafn eftir móður. Ekki var þó horfið
aftur til upprunans, heldur var aum-
ingja barnið látið heita Sveinsíníus.
Þessum manni þótti tæi--.st réttlátt,
að syndir feðranna kæmu niður á
börnunum, og þess vegna nefndi
hann sig jafnan Svein í þrássi við
ki’khibækurnai
XIX.
Við skulum svo Ijúka þessum lestri
með því að virða betur fyrir okkur
nafngiftir í tveimur héruðum. Nöfn-
in eru þó ekki merkileg fyrir þær
sakir, að þau yllu straumhvörfum.
Þau brast þvert á móti vaxtarmegn-
og komust ekki í tölu tíðra nafna,
þótt þau hrepptu staðbundna eða ætt-
bundna hylli. Einmitt þess vegna
settu þau sérkennilegan svip á
mannanöfn í þessum héruðum.
Við bregðum okkur fyrst vestur í
fsafjarðarsýslu. í byrjun átjándu ald-
ar voru mannanöfn þar um fátt frá-
brugðin því, sem annars staðar var
á landinu. En þegar líður að aldar-
lokum taka að skjóta þar upp koll-
inum mjög undarleg nöfn, mörg hver
sótt í skriftina eða aðrar helgar ritn-
ingar. Þetta var upphaf hinna
skrítnu nafna, sem einkenndu Horn-
strandir á nítjánu öld og allt til þessa
tima, er byggð lagðist þar : iður,
Upp úr 1760 þótti einum bóndan-
um í Aðalvík hlýða að nefna son
sinn Egedíus, sem sennilega hefur
verið almanaksnafn. Áratug síðar
fann granni hans syni sínum nafn í
fyrstu Mósebók, þar sem raktar eru
ættir frá Adam til Nóa. Þar er getið
um Mahalalel, sem varð 895 ára gam-
all, og Mahalalel var drenganginn
látinn heita. Sunnan Djúpsins bjó
nefndarbóndi, Lárentínus, sonur Er-
976
T I M I N N - SUNNUDAGSIILAÐ