Tíminn Sunnudagsblað - 03.11.1973, Blaðsíða 5

Þanig litur Keflavikurkaupstaöur út á vorum dögum, myndarlegur stórútgeröarbær. Hér voru aöeins nokkrir hús-
kumbaldar upp af fjöruborði í viösjálli vikurvör á 16. og 17. öld, þegar þýzkarar höndluöu hér viö Suðurnesjamenn.
Sföar, i stjórnarbyltingunni, er hann
enn i fremstu röð, ótrauður og úrræða-
góður foringi borgaranna i baráttu
þeirra fyrir réttindum og frelsi gegn
ofurefli aðalsins. Honum tókst að sam-
eina borgara og klerka og greiddi
aðalsvaldinu banahöggið, er hann
bauö konungi hinn 8. október, að kon-
ungsvaldið skyldi ganga að erfðum i
ætt hans.
Daginn eftir segir sagan, að Hans
Nansen hafi mætt Ottó Krag aðals-
manni á hallarbrúnni. Hafi þá Krag
bent á Bláturn, hið skuggalega fang-
elsi, og spurt af þjósti miklum: —
bekkir þú þennan? En Nansen kinkaði
kolli til Frúarkirkju og sagði: Sér þú
hvað þarna hangir?
I turni kirkjunnar hékk herklukkan,
sem kallaði borgarana til vopna, þegar
þingmenn aðalsmanna, er kallaðir
höfðu verið til rikis-þingsins, ætluðu að
strjúka úr borginni að næturlagi i þvi
skyni að ónýta mál konungs og borg-
ara, lokaði Nansen öllum hliðum borg-
arinnar og setti alls staðar menn á
vörð.
Skyldurækinn, snarráður, einbeitt-
ur, ósveigjanlegur, i einu og öllu
nauðalikur afkomanda sinum i sjötta
lið i beinan karllegg”. Hér mun vera
átt við Friðþjóf Nansen. Karlleggur
Nansensættarinnar fluttist til Noregs
1761, er Ancher Antoni Nansen gerðist
héraðsdómari i Ytra-Sogni.
Eins og segir i þessum æviþætti
Nansens borgarstjóra var hann all-
lengi i þjónustu verzlunarfélagsins. Er
nánar rætt um hann i Sögu einokunar-
verzlunar Dana e. Jón Aðils. Hann
segir að Nansen hafi fyrst gengið i
þjónustu Mikkels Vibes borgarstjóra i
þann mund er islenzka verzlunarfé-
lagið var stofnað (1620). Var félagið
allvoldugt i fyrstu en þvi hnignaði sið-
ar stórum svo árið 1636 var ágóðinn af
Islandsverzluninni orðinn 6936 dalir,
,,og hefir það eigi hossað hátt upp i all-
an kostnaðinn. Félagsstjórninni bætt-
ist þó nýr starfsmaður um þessar
mundir, sem hafði orð á sér fyrir ó-
venjudugnað og hagsýni. Það var
Hans Nansen”. (bls. 105 i einokunar-
sögu).
Það var árið 1627 sem Hans tókst á
hendur að annast útsölu afurða frá ís-
landi i borginni Gliickstad i Þyzka-
landi, af félagsins hálfu, og hafði hann
þann starfk'á hendi til 1639, „svo eigi
hefur það starf þótt betur komið i ann-
arra höndum”. Um þetta leyti gerðist
hann og hluthafi i félaginu. Hann er
árið 1636 talinn fyrir 2200 rikisdölum.
„Arið 1639 var hann kvaddur i bæjar-
stjórn i Kaupmannahöfn og lét þá af
siglingum. t desembermánuði það ár
tók hann við fulltrúastörfum i félaginu
og gegndi þeim i 10 ár samfleytt”.
Hans Nansen var fæddur i Flensborg
28. nóv. 1598 og dó 1667. Hann átti son
sem bar nafn hans og er gjarnan að-
greindur frá föðurnum sem hinn yngri.
Nansenyngri fæddist 1635 og fór 17 ára
gamall til Islands, siðar var hann ráð-
inn við verzlun i Færeyjum. Var hann
siðan riðinn við verzlun allt til alda-
mótanna 1700, en þá komst hann i
miklar skuldakröggur og er ekki við
verzlun á Islandi eftir árið 1703.
Jón Aöils segir eftirfarandi um
Keflavik i einokunarsögu sinni, bls.
270—272: „Um þennan verzlunarstað
hafði jafnan verið kapp mikið á dögum
Hamborgara, og stóðu verzlunarhús
þeirra, að sögn, i hólmi nokkrum
skammt frá landi, en seinna voru þau
flutt á land upp. (Jón hefur þessa
heimild úr Hist.-topogr. Beskr. af Isl.
I. 32 eftir Kaalund). Höfnin sjálf þótti
eigi trygg og varð að sæta góðu veðri
til uppskipunar og útskipunar. Kaup-
sviðið var eigi glöggum takmörkum
bundið, en almennt var þó talið, að það
næði frá Garðskagatanga að Voga-
stapa og tæki yfir Útskála- og Njarð-
vlkursóknir (Garðinn, Leiruna, Kefla-
víkina sjálfa og Njarðvikur), var þar
árið 1703 hátt á fimmta hundrað
manns. En Keflavikurkaupmenn töldu
Sunnudagsblað Timans
661