Tíminn Sunnudagsblað - 03.11.1973, Blaðsíða 13

aOQEIDDDQDDDDDODDODODDDOOODDDDDDaaQPDiDDBDDDDDDDDDQD □□□□□□□□□ □□□□□□□□DDDDDQDDD
D ....... ...... □
ruCDIJC
náttúrunnar
■
Hverju mundiröu svara, ef þér væru boönar tiu
þúsund krónur fyrir rétt svar viö spurningunni: Hve
marga fætur hefur þúsundfætla? Þér er ekki til
neins aö segja þúsund. Margar þúsundfætlutegund-
ir hafa aöeins túlf fætur, en stærstu norrænu þús-
undfætlurnar skrföa þó á 214 fótum.
Þúsundfætlur halda sig oft á votu graslendi;i flögum,
undir steinum, i kjöllurum og jaröholum. Þar vinna þær
margt til nytsemdar. Þær tæta sundur mörg vaxtarefni
handa jurtum. Bandarikjamenn telja, aö þúsundfætlur
framleiöi svo sem fimm lestir af gróöurmold á hverjum
hektara á ári.
Þúsundfætlur eru sérkennilegar í Sumar tegundir þúsundfætla
hreyfingum. Þessir mörgu fætur
eru samhæföir i bylgjuhreyfingu,
sem þokar dýrinu áfram meö jöfn-
um hraða, sem getur oröiö 130
sentimetrar á minútu.
hafa eiturkirtla sem varnarvopn og
framleiöa þar blöndu af blásýru,
slatsýru og joði. óþefurinn af þessu
er mikill og hrekur burt skordýra-
ætur.
Aörar þúsundfætlur verja sig
með harðri brynju á bakinu. Þegar
ráðist er á þær, hnjpra þær sig
saman eldsnöggt og verða eins og
haröar kúlur.
Þrátt fyrir þessi varnarvirki eiga
þúsundfætlur marga skæöa óvini.
Fuglar, ránskordýr og litil spendýr
gæöa-sér á þeim. Starrar i Banda-
rikjunum hafa stundum þúsund-
fætlur i hálfa fæöu.
Stærsta, norræna þúsundfætlan
verður 5 sm löng. A meginlandi
Evrópu sást einu sinni þúsund
metra löng fylking þúsundfætla og
stöövaöi járnbrautarlest, þvi aö
hjólin „spóluðu” á teinunum.
Sumar tegundir þúsundfætla
gera sér leirholu, sem hún verpir
eggjum sinum i og lokar siöan meö
leiij en gætir þess að hafa loftpipu
upp úr kúpunni. Siöan breiöir hún
gras og lauf yfir.
D
0
□
□
□
D
□
□
D
D
Sunnudagsblað Timans
669