Íslendingaþættir Tímans - 22.03.1975, Blaðsíða 11

sumarið 1923. Þá átti ég erindi til
stöðva Kf. Hallgeirseyjar. Var það
mtn fyrsta ferð um Rangárþing.
Á þriðja degi ferðarinnar kom ég til
Hallgeirseyjar og var þar i tvo daga.
Guðbrandur hafði snögglega átt brýnt
erindi til Vestmannaeyja svo við hitt-
umst ekki i þessari ferð. Matthildur
var þvi gestgjafinn. Gunnar Vigfússon
var þá aðstoðarmaður Guðbrandar við
verzlunina. Hann sýndi mér húsnæði
verzlunarinnar og alla aðstöðu, en
Matthildur ibúð þeirra hjónanna.
íbúðin var i gömlum bæ, þröngum og
þægindasnauðum borið saman við
það, sem þá gerðist, hvað þá siðar.
Tæplega hefur Matthildur flutt þangað
inn með glöðu geði.
Hjönin voru gestrisin, þurftu oft að
taka á móti gestum úr fjarlægð og af
félagssvæðinu i sambandi við
verzlunarreksturinn. Aðstaðan til þess
var mjög erfið og engin til að hýsa
næturgesti, en Matthildur var sérlega
úrræðagóð og naut einnig aðstoðar
húsmæðra i Hallgeirsey, þar sem
húsnæði var rýmra. Þar gisti ég.
Auðvitað átti þetta húsnæði að vera
til bráðabirgða, en vegna slæms
verzlunarárferðis og annarra erfið-
leika fluttu þau hjónin fyrst i nýtt hús
sem kaupfélagið byggði haustið 1925.
Það sem af var ferð minni hafði
þoka byrgt fjallasýn. Ég gekk fram
sandinn til sjávar, sá tugi eða hundruð
sela bylta sér i brimröstunum eins og
krakka I snjóskafli. Sá að: „Eigi er ein
báran stök, yfir Landeyjasand”, eins
Grimur Thomsen segir i kvæðinu
„Olag”. Þaðan gekk ég heim til
Matthildar, þar sem hún stóð við
þvottabalann utan bæjardyra. Rædd-
um við margt saman. Fræddist ég
mikið um lif fólksins i þessum vatna-
byggðum, erfiðleika sem það átti við
að striða og ekki sizt þá ógnvalda,
vötnin og sandinn, sem mundu með
timanum leggja þessar sveitir i auðn,
ef ekki reyndist unnt að stöðva eyð-
ingarmátt þeirra. í þessum umræðum
hafði ég orð á þvi, að mér þætti þessi
staður ömurlegur yfir að lita,
þar sem maður sæi aðeins
mýrar og svarta dansa. Matt-
hildur rétti úr sér við balann og
sdgði: „Ég vildi óska að þokunni létti
áður en þú ferð á morgun. Þá sæir þú
fleira oggleymir sandinum.” Matthildi
varð að ósk sinni.Morguninn eftir þeg-
ar við Gunnar Vigfússon lögðum af
stað austur undir Eyjaf jöll og i Fljóts-
hlið var þokunni létt. Sólin, móðir lifs-
ins, ljóss og varma stafaði geislum
sinum yfir láð og lög. Til landsins
blasti við fjallahringurinn fagur,
tignarlegur og litbrigðarikur. Við
Matthildi sagði ég: „Þú hafðir rétt
fyrir þér. Þetta er ljómandi útsýni. Nú
íslendingaþættir
er sandurinn ekki eins áberandi og i
gær”. Þannig sá Matthildur björtu
hliðarnar á hverjum hlut og mannlif-
inu, jafnvel i gegnum þokuna. Þessi
tveggja daga kynning okkar Matthild-
ar hefur ætið verið mér minnisstæð.
Það þurfti óvenjulega bjartsýni og
áræði til að setja upp verzlunarmið-
stöð við Landeyjasand einkum vegna
þess að stundum var ólendandi við
sandinn vikum saman, en landleiðin
aðeins fær hestum.
Þau hjónin voru að sumu leyti ólik,
en samvalin til að sameina fólk I fé-
lagsmálum. Þau voru gædd skaplyndi
landnemans, sem finnur vöðvana
þrútna við tilhugsunina um að ryðja
tálmunum úr vegi og skapa lifvænleg
skilyrði fyrir búsetu komandi
kynslóða. Þau voru aðeins átta ár i
Hallgeirsey. Arangur starfs þeirra
beggja verður ekki mældur á vog eða
stiku, en áreiðanlega var hann ómet-
anlegur fyrir fólkið i lágsveitum
sýslunnar. 1 félagsmálum,
menningarmálum og ekki sizt eftir-
minnilegri og vel heppnaðri baráttu
þess við náttúruöflin, sem eyddu
gróðurlendum og breyttu i svarta
sanda. Ég get imyndað mér hrifningu
þeirra, er þau siðar heimsóttu þessar
sveitir eftir að ógnvaldarnir voru
sigraðir og mýrum og söndum breytt i
fagurgrænar gróðurlendur, sér með-
vitandi að hafa einnig lagt hönd á plóg-
inn.
Aftur hefst nýtt timabil I ævi þeirra
hjóna. Þau flytja til Reykjavikur 1928.
Guðbrandur verður forstjóri Áfengis-
verzlunar rikisins. Haustið 1934 flytj-
ast þau i eigið húsnæði að Asvallagötu
52 með stóra fjölskyldu. Þar eignast
þau eftirtektarvert glæsilegt heimili.
Það var eins og listasafn. Matthildur
var mikil hannyröakona, mikilvirk og
listræn. Allt lék i höndum hennar.
Maður undrast hversu miklu hún gat
komið I verk ásamt annasömum
húsmóðurstörfum. Handavinna henn-
ar prýddi stóla, gólf og veggi, en á
þeim héngu ótal dýrindis málverk,
flest eftir Kjarval. Guðbrandur sagði
eitt sinn: „þaö eru Matthildur og
Kjarval, sem hafa skapað þetta heim-
ili”.
Matthildur starfaði I ýmsum félög-
um kvenna. T.d. Framsóknarfélagi
kvenna Reykjavik, I Mæðrastyrks-
nefnd um árabil og fleiri kvennasam-
tökum. Hún var góður liðsmaður hvar
sem hún starfaöi. Hún var natin við
ræktun i garði sinum og bar hann þvi
órækt vitni. Eitt af hennar slðustu
verkum i heimilinu var að ganga frá
plöntum sinum fyrir veturinn. Hún
hlúði að þeim hlýjum, mjúkum hönd-
um, einsog móðir börnum sinum undir
nætursvefn. Þau hjónin voru bæði
mjög áhugasöm um skógrækt eins og
aðra ræktun. Sennilega hefur sá áhugi
glæðzt, er þau á yngri árum störfuðu i
ungmennafélögum, dvöldu i Laufási
og voru i næsta nágrenni við Einar
Helgason I Gróðrarstöðinni, Reykja-
vik.
Asamt manni sinum sótti Matthildur
flesta fundi Skógræktarfélags Islands
hvar á landinu sem þeir voru haldnir.
Þau hjónin áttu sömu áhugamál á
flestum sviðum og unnu að þeim af
ósérhlifni og þeim dugnaði sem báðum
var gefinn.
A hugmyndum minninganna birtast
þau ætið hlið við hlið eins og þau lifðu i
56 ára hjónabandi.
Oft var gestkvæmt á Ásvallagötu 52.
Meðal annarra heimsótti þau oft vinir
þeirra austan úr sveitum, er þeir voru
á ferð I borginni.
Matthildur hafði fjölhæfar gáfur,
mikla þekkingu á mönnum og málefn-
um. Stálminnug, glaðlynd og frásagn-
arglöð. Einnig glöggskyggn á brosleg-
ar hliðar mannlifsins. Hún gat blandað
geöi við alla. Þessum eiginleikum hélt
hún óskertum til hinztu stundar.
Hún varð mjög vinsæl hjá nágrönn-
um, ekki sizt konunum. 1 hverfinu
hafði meiri hluti eldri kynslóðarinnar
búið álika lengi og hún, eða siðan það
var byggt fyrir 40 árum.
Kjartan, elzta barn þeirra Matthild-
ar og Guðbrandar andaðist 6. febrúar
1952 frá konu og þremur börnum. Varð
það mikill harmur eiginkonu, foreldr-
um og öllum vandamönnum. Aðrir
niðjar þeirra eru nú þrjátium þar af
sautján barnabörn og niu barnabarna-
börn. Sendi ég þeim innilegar
samúðarkveðjur.
Hallgrimur Sigtryggsson.
11