Fréttablaðið - 08.04.2005, Page 20

Haft hefur verið á orði að stjórnmálalíf Íslands hafi setiðeftir þegar menningar- og viðskiptalíf landsins tók undirsig stökk og komst í takt við þau gildi og lífsafstöðu sem
ríkir víðast um hinn vestræna heim.
Það er því ef til vill tímanna tákn að í sömu viku og KB banki
freistar þess að taka yfir breska fjárfestingabankann Singer &
Friedlander í milljarðaviðskiptum, Baugur keppir um bresku
matvörukeðjuna Sommerfield og stúlknasveitin Nylon semur
við einn þekktasta umboðsmann Evrópu, kynna íslenskir stjórn-
málamenn tillögur sínar um hvernig hægt sé að hefta frjáls
markaðsviðskipti hér á landi.
Fyrst birtust á sviðinu fulltrúar einkavæðingarnefndar ríkis-
stjórnarinnar undir formennsku Jóns Sveinssonar, einkaráð-
gjafa Halldórs Ásgrímssonar forsætisráðherra og formanns
Framsóknarflokksins, og lögðu fram áætlanir um hvernig selja
skuli ríkisfyrirtækið Símann. Utan stjórnarheimilisins og hús-
karla þess virðast fáir átta sig fyllilega á þessum plönum.
Öll venjuleg viðskipti snúast um að fá sem hæst verð fyrir
söluvöruna. En ekki í þessu tilfelli sem vekur upp þann óþægi-
lega grun að einhverjum tilteknum aðilum sé ætlað að kaupa
Símann á viðráðanlegu verði.
Í gær var svo komið að fjölmiðlanefndinni að kynna sínar til-
lögur um nýtt fjölmiðlafrumvarp í stað þess sem Sjálfstæðis-
flokkurinn og Framsóknarflokkurinn máttu éta ofan í sig í
fyrrasumar. Í þetta skiptið áttu allir stjórnmálaflokkar fulltrúa
í nefndinni en ekki aðeins ríkisstjórnarflokkarnir tveir og þar
myndaðist þverpólitísk samstaða um takmörkun eignarhalds á
fjölmiðlum.
Nú er spurt, af hverju í ósköpunum telja þessir ágætu stjórn-
málamenn þörf á því að setja önnur lög um starfsumhverfi fjöl-
miðla en ríkja nú þegar? Ekki verður betur séð en hér dafni fjöl-
breytt fjölmiðlun sem aldrei fyrr og samkeppni ríki milli prent-
og ljósvakamiðla landsins.
Í raun verður ekki annað séð en að með tillögunum um hvern-
ig eigi að standa að sölu Símans og þverpólitísku fjölmiðlafrum-
varpi birtist ákveðinn draumur stjórnmálamanna um að stjórna
þáttum okkar samfélags sem þeir eiga með réttu að halda sig
víðs fjarri þegar fyrir liggja ágætlega skýrar leikreglur og lög.
Þetta er leit að glötuðum tíma. Því fyrr sem stjórnmálamenn
í öllum flokkum koma sér úr þessu hugarástandi því fyrr kom-
ast þeir í takt við önnur svið íslensks samfélags. ■
LESTU GREININA Á VISIR.IS
OG SEGÐU SKOÐUN ÞÍNA
Þessa dagana er eitt ár liðið síðan
fyrsta fjölmiðlanefnd menntamála-
ráðherra skilaði af sér skýrslu sem
hún kallaði „Greinargerð nefndar
um eignarhald á fjölmiðlum á Ís-
landi“. Þessi skýrsla varð hins veg-
ar ekki almenningi heyrinkunn fyrr
en nokkru síðar, eða eftir að Davíð
Oddsson forsætisráðherra lagði
hana fram í ríkisstjórn ásamt drög-
um að frumvarpi um fjölmiðla þann
20. apríl 2004. Óþarft er að rekja
það mikla fjaðrafok sem á eftir
fylgdi, en óhætt er að segja að fá ef
nokkur mál hafi valdið jafn miklum
pólitískum og stjórnkerfislegum
titringi í sögu lýðveldisins. Frum-
varpið var á endanum samþykkt, en
aðeins til þess að verða synjað stað-
festingar hjá forseta lýðveldisins.
Þar með hafði deilan um fjölmiðla-
málið tryggt sér verðugt sæti í
Íslandssögunni, það var tilefni þess
að málskotsrétti forseta var beitt í
fyrsta sinn.
Það hljóta því að teljast talsverð
tíðindi að aðeins nokkrum mánuð-
um eftir þessi djúpstæðu átök skuli
það tilkynnt að þverpólitísk sam-
staða hafi myndast um þann laga-
og regluramma sem búa á íslensk-
um fjölmiðlum! Hvernig getur slíkt
gerst? Var fyrri ágreiningur þá ekki
jafn djúpstæður og menn töldu? Var
allur sá titringur og allur sá kraftur
og orka sem fór í fjölmiðlamálið í
fyrra e.t.v. bara einhver misskiln-
ingur? Svörin við þessum spurning-
um tengjast með einhverjum hætti
afstöðunni til lýðræðislegra vinnu-
bragða og pólitískum kúltúr. Þau
tengjast hinni gömlu klípuspurn-
ingu lýðræðislegs stjórnarfyrir-
komulags – hvort á að ráða meiru,
skilvirkni í stjórnsýslu eða tímafrek
lýðræðisleg málsmeðferð?
Í að minnsta kosti tveimur Evr-
ópulöndum hafa menn verið að
setja reglur um eignarhald og
starfsumhverfi fjölmiðla á umliðn-
um misserum, samhliða því sem Ís-
lendingar hafa verið að velta þessu
fyrir sér. Í Noregi og á Ítalíu. Í Nor-
egi er farin leið víðtæks samráðs og
sátta. Tími var gefinn í allt fyrra-
sumar til almennrar þjóðfélagsum-
ræðu og ítarleg grein hefur verið
gerð fyrir þróun málsins á hverju
stigi og það formlega rökstutt hvers
vegna tillit er tekið til athugasemda
eða ekki tekið tillit til þeirra. Norð-
menn hafa fórnað nokkru af skil-
virkninni fyrir lýðræðið. Ítalir hins
vegar, sem eftir ákveðnar kosninga-
kerfisbreytingar á tíunda áratugn-
um eru nú loksins komnir með
möguleika á afgerandi meiri-
hlutaræði í þinginu, hafa sveiflast á
sveif með skilvirkninni og keyra
mál gjarnan í gegn á forsendum ein-
falds meirihlutaræðis.Fyrir vikið
verður til vönduð löggjöf í Noregi á
þessu sviði á meðan Ítalir þurfa að
búa við stöðugan óróa heimafyrir
og gagnrýni og beinskeyttar at-
hugasemdir frá Evrópuráðinu og
öðrum ábyrgum fjölþjóðlegum aðil-
um. Endurskoða hefur þurft ítölsku
lögin og spurning hvort skilvirknin
er – þegar allt kemur til alls – eins
mikil og menn héldu.
Íslenska fjölmiðlanefndin hin
síðari, sem skipuð var sl. haust, var
nokkuð annars eðlis en sú sem áður
starfaði. Núverandi nefnd hefur
umtalsvert pólitískt umboð til að
komast að niðurstöðu, enda sitja
menn þar sem fulltrúar flokkanna.
Það er því full ástæða til að ætla að
niðurstöður þessarar nefndar verði
raunverulega lagðar til grundvallar
í framhaldinu og tillit tekið til
þeirra málamiðlana sem þar koma
fram. Enda vekur það athygli að
nefndin telur nauðsynlegt að málið
verði látið liggja í umræðunni í vor
og fram á haust áður en farið sé út í
að semja eða kynna lagafrumvarp.
Slíkt væri í samræmi við allan
málatilbúnaðinn og vinnubrögðin í
tengslum við þessa nefnd – sem
steig jú fram og áskildi sér þann
tíma sem hún taldi þurfa til að ræða
sig að niðurstöðu. Sú umræða hefur
líklega orðið enn erfiðari fyrir þær
sakir að allir aðilar þurftu að
kyngja ýmsum stóryfirlýsingum,
sem féllu í fyrri umferð málsins. En
sveiflan í vinnubrögðum er augljós
– frá ítölsku leiðinni yfir til þeirrar
norsku. Skilvirkni er mikilvæg en
oftast er lýðræðið enn mikilvægara.
Íslendingar hafa svo sannarlega
komist að því að kapp er best með
forsjá, skilvirknin reyndist ekki
mikil í lagsetningunni í fyrra.
Nú standa menn frammi fyrir
spennandi umræðu um niðurstöður
og tillögur nýju fjölmiðlanefndar-
innar. Það að þverpólitískt sam-
komulag hafi náðst í nefndinni er
vissulega gleðiefni. Hins vegar má
ekki líta á slíkt samkomulag sem
svo endanlegt að það frysti umræð-
una og komi í veg fyrir breytingar
og endurbætur. Þarna virðist margt
sem þarf að skoða betur, s.s. eins og
skilgreiningar á fjölmiðlamarkaði
og mörkum milli einstakra fjöl-
miðla, sem og það að hve miklu leyti
þessar tillögur ganga lengra en ný-
legur úrskurður Samkeppnisstofn-
unar varðandi fjölmiðla og fjar-
skiptafyrirtæki. Þá virðist lítið
fjallað um þann mikilvæga hluta
fjölmiðlaumhverfisins sem stað-
bundnir fjölmiðlar eru. ■
8. apríl 2005 FÖSTUDAGUR
SJÓNARMIÐ
JÓN KALDAL
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í sömu viku og KB banki freistar þess að taka yfir
breska fjárfestingabankann Singer & Friedlander
í milljarðaviðskiptum og stúlknasveitin Nylon semur við
einn þekktasta umboðsmann Evrópu, kynna íslenskir
stjórnmálamenn tillögur sínar um hvernig hægt sé að
hefta frjáls markaðsviðskipti.
,,
Höfðabakka 1 - sími 587 50 70
Tilboð
Glæný laxaflök
890,- kr/kg
Yfirgangur Norðmanna
Í Útvarpinu í gær lýsti Siv Friðleifs-
dóttir yfirgangi Norðmanna vegna
Svalbarða. Meðal þess sem hún
hneykslaðist á var að Norðmenn létu
eins og þeir ættu svæðið og sýndu
það með því að bjóða erlendum
gestum sínum út í eyjuna. Norð-
menn hafa gert gott betur því í
síðasta mánuði bárust fregnir af
því að Telenor væri nú búið
að koma upp þriðju kyn-
slóð farsímakerfis á Sval-
barða, tækni sem enn er
ekki komin til Íslands.
Þannig að ef hringt er í
til Svalbarða er betra
að hringja fyrst í 47 –
landnúmer Noregs.
Göng í sumarbústaðahverfi
Lögreglan á Siglufirði hefur gert
óformlega könnun á íbúafjölda þar í
bæ á veturna. Með því að telja bíla og
skoða umferðina hafa þeir komist að
þeirri niðurstöðu að um fjögurhundr-
uð færri búa á Siglufirði yfir vetrar-
mánuðina en sumarmánuðina.
Samkvæmt því eru íbúar allt árið
ekki nema tæplega þúsund, en
ekki rúmlega þrettánhundruð eins
og þeir reiknast samkvæmt þjóð-
skrá. Ef fjögurhundruð manns
búa þarna bara yfir sumartím-
ann er þetta væntanlega ein
veglegasta óskráða sumarbú-
staðabyggð sem finnst á
landinu.
Borgarstjóraafmæli í
Hafnarhúsinu
Steinunn Valdís Óskarsdóttir varð
fertug í gær og hélt upp á það í Hafn-
arhúsinu í gær ásamt vinum, ættingj-
um og samstarfsfólki. Það er greini-
lega einhver sátt um það meðal nú-
verandi og fyrrverandi borgarstjóra að
Hafnarhúsið sé góður staður til slíks
fagnaðar, því síðasta gamlársdag not-
aði Ingibjörg Sólrún Gísladóttir sama
húsnæði til að halda upp á fimmtugs-
afmælið sitt ásamt vinum, ættingjum
og samstarfsfólki. Þó nokkuð var af
borgarstarfsmönnum þá og ættu þeir
því að vera orðnir öllum hnútum þaul-
kunnugir í þessu menningarhúsi borg-
arinnar.
svanborg@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Í DAG
VINNUBRÖGÐ Í FJÖL-
MIÐLAMÁLI
BIRGIR
GUÐMUNDSSON
Nú standa menn
frammi fyrir spenn-
andi umræðu um niðurstöð-
ur og tillögur nýju fjölmiðla-
nefndarinnar. Það að
þverpólitískt samkomulag
hafi náðst í nefndinni er
vissulega gleðiefni. Hins
vegar má ekki líta á slíkt
samkomulag sem svo end-
anlegt að það frysti umræð-
una og komi í veg fyrir
breytingar og endurbætur.
,,
Ítalska leiðin kvödd?
Stjórnmálaflokkarnir eru alvarlega úr takt við
viðskipta- og menningarlíf landsins.
Í leit að
glötuðum tíma