Fréttablaðið - 22.03.2006, Page 33

MARKAÐURINN MIÐ-
Framleiðslufyrirtækið ZikZak hefur
verið afkastamikið undanfarin ár og
hefur staðið að framleiðslu níu mynda
frá árinu 1999. Af síðustu afrekum
fyrirtækisins standa hæst stuttmyndin
Síðasti bærinn eftir Rúnar Rúnarsson
sem tilnefnd var til Óskarsverðlauna
og kvikmyndin Voksne mennesker
eftir Dag Kára sem hefur fengið fjöld-
ann allan af verðlaunum og tilnefn-
ingum.
MEÐ MÖRG JÁRN Í ELDINUM
Kjarninn í viðskiptamódeli ZikZak
gengur að miklu leyti út á áhættu-
dreifingu. Fyrirtækið er með mörg
verkefni í þróun og fjármögnun í einu
því margt þarf að ganga upp á sama
tíma til þess að framleiðsla kvikmynd-
ar í fullri lengd gangi upp. „Við erum
að þróa og undirbúa fjármögnun á
öllum tegundum af kvikmyndum. Það
sem skiptir okkur höfuðmáli er að við
séum í góðu langtímasamstarfi við
þann höfund eða leikstjóra sem kemur
að verkefninu ásamt því vissulega
að við höfum trú á sögunni. Ljóst er
að möguleikarnir eru að aukast ár
frá ári, dreifimöguleikar eru fleiri
en áður með tilkomu netsins, farsíma
og þess háttar. En þrátt fyrir allar
nýjar dreifileiðir þá er innihald það
sem skiptir meginmáli, það nennir
enginn að horfa á eitthvað nema það
sé áhugavert,“ segir Skúli, sem árið
1995 stofnaði ZikZak í félagi við Þóri
S. Sigurjónsson.
BREYTINGAR TIL HINS BETRA
Skúli segir ýmsar breytingar hafa
orðið á undanförnum árum sem stuðli
að jákvæðri þróun á íslenskum kvik-
myndamarkaði. Lögin sem kveða á um
12 prósenta endurgreiðslu kostnaðar
sem til fellur á Íslandi hafi haft góð áhrif
og að sama skapi breytt fyrirkomulag
úthlutunar úr Kvikmyndasjóði, þegar
Kvikmyndamiðstöð Íslands varð til
og sjóðurinn fór að afgreiða umsóknir
allt árið um kring í staðinn fyrir að
gera það einungis einu sinni á ári.
Hann segir jafnframt starfsfólk hér á
landi vera orðið sjóað og því sé hægt
að manna margar myndir í einu með
góðu fagfólki með mikla reynslu sem
hefur atvinnu af því að gera kvik-
myndir og auglýsingar.
SJÓNVARPSSTÖÐVAR TAKA LÍTINN
ÞÁTT Í FJÁRMÖGNUN
Þrátt fyrir ýmsar jákvæðar breyt-
ingar segir Skúli engum blöðum um
það að fletta að ytri skilyrði til kvik-
myndagerðar hér á landi eru að mörgu
leyti erfið. Smæð heimamarkaðarins
spili þar stórt hlutverk og fjármögnun
verkefna sé snúin. Sjónvarpsstöðvar
taki líka mjög lítinn þátt í fjármögnun
kvikmynda fyrirfram, til dæmis gegn
sjónvarpsrétti og hlutdeild í hagnaði.
„Alls staðar á Norðurlöndunum taka
ríkisstöðvarnar þátt í verkefnum frá
fyrsta degi, það gerist vart hér á landi
sem er mjög bagalegt,“ segir Skúli og
bendir á að framleiðslufyrirtækjum
hafi því miður ekki fjölgað svo nokkru
nemi hér á landi sökum erfiðra mark-
aðsskilyrða og mikillar áhættu. Það
leiði meðal annars til þess að það sé
skortur á framleiðendum sem einbeiti
sér eingöngu að þróun, framleiðslu og
dreifingu kvikmynda.
KVIKMYNDAFRAMLEIÐSLA GETUR
VERIÐ ARÐBÆR
Skúli segir að þótt framleiðsla kvik-
mynda hafi menningarlegt mikilvægi
breyti það því ekki að dæmið þurfi að
ganga upp viðskiptalega. Fjármögnun
þurfi að fara rétt fram með réttu sam-
blandi úr sjóðum, forsölum, endur-
greiðslum og áhættufjármagni. Takist
það geti framleiðsla kvikmynda verið
mjög arðbær. Það taki hins vegar lang-
an tíma að skilja aðferðafræðina, öðl-
ast samböndin erlendis og þekkinguna
á uppsetningu fjármagnsins. Því sé
nauðsynlegt að vinna enn frekar að
því að gera umhverfi til kvikmynda-
framleiðslu hagstætt hér á landi. „Við
það má bæta að kvikmyndafram-
leiðslufyrirtæki þurfa á þolinmóðu
fjármagni frá fjárfestum að halda.
Þumalputtareglan er að ein af hverj-
um tíu myndum gangi mjög vel, tvær
af hverjum tíu gangi nokkuð vel og
hinar sjö gangi einungis bærilega.
ZikZak er að fara að gera sína tíundu
mynd á árinu.“
Kvikmyndir
geta malað gull
SKÚLI MALMQUIST, ANNAR TVEGGJA
STOFNENDA ZIKZAK Segir ytri skilyrði hér á
landi að mörgu leyti erfið en á móti komi að hér
sé mikið af duglegu hæfileikafólki.
ast framleiðendum einnig vel við að auðvelda
hugsanlega fjármögnun á næstu mynd. Laufey
er ánægð með frammistöðu Íslendinga á þessum
hátíðum. „Íslenskir kvikmyndagerðarmenn eru
að gera alveg ótrúlega hluti miðað við hvað allt
er skorið við nögl hjá okkur. Þetta vekur athygli
erlendis, það eru kannski 2-3 íslenskar myndir
á öllum helstu kvikmyndahátíðum á meðan það
var til dæmis ein frá Finnlandi í fyrra.“
VILJI RÁÐAMANNA RÆÐUR ÚRSLITUM
Fyrir utan framlög úr Kvikmyndasjóði endur-
greiðir ríkið 12 prósent af öllum kostnaði sem
til fellur vegna framleiðslu kvikmynda sem fer
fram hér á landi. Um þessar mundir eru uppi
umræður um að framlengja þau lög en þau
renna út í árslok 2006.
Menntamálaráðherra, sagði á síðustu
Edduhátíð að framlag ríkisins myndi aukast.
Laufey tekur fram að mjög mikilvægt sé fyrir
iðnaðinn í heild sinni að einhver samningur eða
rammi verði gerður utan um fjárveitingar til að
landslagið verði skýrara á næstu árum og allir
viti hvað er til skiptanna. „Þetta er lykilatriði.
Þannig minnkar óöryggi, menn þurfa að vita að
hverju þeir ganga innan bransans. Það vantar
svolítið upp á það ennþá, en það hangir ef til
vill á því samkomulagi sem er í burðarliðnum
við ráðuneytið,” segir Laufey, sem telur nær
útilokað að hér væri hægt að halda úti kvik-
myndabransanum ef ekki væri fyrir aðstoð
hins opinbera.
Íslenskir kvikmyndaframleiðendur
arkitektar evrópskrar samframleiðslu
Ýmislegt í umhverfi íslenskrar kvikmyndagerðar hefur breyst á síðastliðnum fimmtán árum. Flestar breytingarn-
ar hafa verið jákvæðar þótt smæð markaðarins og skortur á fjármagni standi framförum fyrir þrifum. Hólmfríður
Helga Sigurðardóttir talaði við þrjá einstaklinga sem lifa og hrærast í heimi kvikmyndanna.

Friðrik Þór Friðriksson,
kvikmyndaframleiðandi
og leikstjóri, hefur verið
lengur að en flestir á
íslenskum kvikmynda-
markaði. Hann segir
umhverfið sem íslenskir
kvikmyndagerðarmenn
búa við í dag allt annað en
fyrir um fimmtán árum
síðan, um það leyti sem
kvikmynd hans, Börn
náttúrunnar, var tilnefnd
til Óskarsverðlauna en
hún var einmitt fyrsta
íslenska kvikmyndin til að
hljóta styrk úr evrópskum
kvikmyndasjóði. Fram að
þeim tíma tíðkaðist ekki
að erlendir meðframleið-
endur kæmu að íslenskum
myndum. Í dag eru hins vegar allar
stærri kvikmyndir „meðframleiddar“.
DJÖFLAEYJAN ÓHUGSANDI NÚ TIL
DAGS
Friðrik segir að aðsókn í kvikmynda-
hús hafi dregist saman undanfarin ár
og að tekjur af aðsókn að íslenskum
myndum hafi minnkað mikið. Hann
segir þetta meðal annars stafa af því að
íslensku kvikmyndirnar séu nú marg-
ar hverjar á ensku. „Eina leiðin til að
fjármagna mynd á íslensku er að gera
mynd sem gerist í nútímanum. Þetta
takmarkar kvikmyndagerðarmanninn
mjög mikið. Það er til dæmis óhugsandi
fyrir óþekktan leikstjóra að gera mynd
á borð við Djöflaeyjuna í dag, mynd
sem fékk á sínum tíma góða aðsókn.
Það eru ekki peningar til þess að fjár-
magna slíkar myndir á íslensku.“
SJÓNVARPIÐ ÆTTI AÐ LEGGJA MEIRA
TIL
„Kvikmyndaiðnaðurinn á Íslandi hefur
alla burði til þess að blómstra og hann
mun gera það ef ríkið styður við hann,
annað hvort með skattaívilnun eða með
því að fara þá leið sem Danir fara,
að skylda Ríkissjónvarpið og jafnvel
einkasjónvarpið líka til að taka þátt
í kvikmyndaiðnaðinum af mun meiri
myndarskap en í dag.“ Friðrik segir
kvikmyndagerðarmenn beinlínis hafa
verið að styrkja Ríkissjónvarpið og
aðrar sjónvarpsstöðvar með því að
sýna myndir sínar hjá þeim. „Þegar
Ríkissjónvarpið til að mynda keypti
Djöflaeyjuna var það að greiða tíu þús-
und krónur fyrir útsendinguna á mín-
útuna á meðan það var að framleiða
sjónvarpsleikhús sem kostaði 180 þús-
und á mínútuna. Verðmæti okkar fram-
leiðslu var samt sem áður
tuttugu sinnum meira.“
KRÓNAN MARGFALDAST
Friðrik segir erlenda aðila
skapa meira en sjötíu pró-
sent af veltunni á íslensk-
um kvikmyndamarkaði.
„Ef ríkið leggur eina krónu
í kvikmynd fær það fjórar
krónur á móti. Ríkið ósköp
einfaldlega stórgræðir á
því að hlúa vel að kvik-
myndaiðnaðinum. Alls
staðar í heiminum eru
menn búnir að komast að
þessu, til dæmis á Írlandi
og Englandi, en þar kepp-
ast menn við að laða til
sín kvikmyndagerð með
alls kyns skattaívilnunum
og öðru.“
Friðrik segir tólf prósentin sem
ríkið endurgreiðir af útlögðum kostn-
aði hér á landi gott dæmi um hvernig
megi styðja við iðnaðinn. Hann nefnir
dæmi um kvikmyndina Bjólfskviðu
sem kostaði milljarð í framleiðslu
og er öll tekin á Íslandi. „Skattarnir
sem sátu eftir í landinu voru marg-
falt hærri en sem nemur styrknum
sem við fengum. Bara skattar af mat,
hóteli, gistingu og slíku skipta tugum
milljóna. Svo má ekki gleyma óbeinu
tekjunum af því að milljónir munu sjá
myndina. Um leið og íslensk mynd er
sýnd í sjónvarpi í Þýskalandi hrúgast
inn fyrirspurnir um Ísland. Íslensk
tónlist sem heyrist í myndinni nær líka
til eyrna áhorfenda. Af þessu verða
mikil allsherjaráhrif sem erfitt er að
mæla beint.“
FRIÐRIK ÞÓR FRIÐRIKSSON, KVIKMYNDAFRAMLEIÐANDI OG LEIKSTJÓRI
Segir ríkið fá fjórar krónur í kassann við hverja krónu sem það leggur til kvikmynda-
iðnaðarins.
Kvikmyndaframleiðendur
styrkja sjónvarpsstöðvarnar